الەمدىك ينفلياتسيانىڭ ءوسۋى قازاقستانعا قالاي اسەر ەتەدى؟

 بىلتىر الەمنىڭ ءبىرقاتار ەلىندە ينفلياتسيا قارقىنى ەداۋىر باسەڭدەدى، دەپ حابارلايدى 24KZ. ازىق- تۇلىك، ەنەرگەتيكالىق شيكىزات باعاسى اسا قۇبىلعان جوق.

ورتالىق بانكتەر قاتاڭ اقشا- نەسيە ساياساتىن جالعاستىردى. ءبىراق الەمنىڭ ءبىرىنشى ەكونوميكاسى سانالاتىن ا ق ش- تا دونالد ترامپ پرەزيدەنت بولعالى وزگەرىستەر باستالدى. «اق ءۇي باسشىسىنىڭ اليۋميني، بولات، كولىك يمپورتىنا % باج سالىعىن سالۋى الەمدىك ينفلياتسيانىڭ وسۋىنە اكەلۋى مۇمكىن»، - دەيدى قارجىگەرلەر.

 ال مۇنىڭ سالدارى قازاقستانعا قالاي اسەر ەتۋى مۇمكىن؟

 ا ق ش- تا اقپان ايىندا باعا %0,2 كە ءوستى. بۇل الدىڭعى ايمەن سالىستىرعاندا از. قاڭتاردا ءوسىم %0,5 قۇراعان ەدى. دەگەنمەن ساراپشىلار ينفلياتسيانىڭ قارقىنى ۋاقىتشا باياۋلادى دەپ سانايدى. ايتۋلارىنشا، دونالد ترامپتىڭ سىرتقى ساۋدا ساياساتىنان ەلدەگى باعا قايتا شارىقتاپ شىعا كەلۋى مۇمكىن. «ال مۇنىڭ سالدارى قۇراما شتاتتار ەكونوميكاسىنا سوققى بولارى ءسوزسىز»، - دەيدى بىلىكتى قارجىگەرلەر.

 سەم ستوۆالل، CFRA Research كومپانياسىنىڭ ينۆەستيتسيالار بويىنشا باس ساراپشىسى:

- 2024 -جىلعا باعا بەرسەك، ا ق ش- تىڭ جالپى ىشكى ءونىمىنىڭ ءوسىمى %2,8 بولادى دەپ توپشىلاپ وتىرمىز. ال 2025 -جىلى امەريكا ەكونوميكاسى ءبىز ويلاعانداي ءوسىم كورسەتپەۋى مۇمكىن. بيىل ەلدەگى ەكونوميكالىق دامۋ باياۋلاپ، بۇل كورسەتكىش %2,2 كە دەيىن تۇسەدى. وتكەن ايدا ا ق ش- تا جىلدىق ينفلياتسيا %2,8 بولدى. ال فەدەرالدىق رەزەرۆ جۇيەسى ونىڭ دەڭگەيىن %2 كە دەيىن ازايتۋدى كوزدەپ وتىر. دەمەك قۇنسىزدانۋدى تەجەۋ ءۇشىن نەسيە مولشەرلەمەسىن كوتەرۋگە تۋرا كەلەدى. اينالىمداعى اقشا ماسساسىنىڭ ۇلەسى ازايسا، ينفلياتسيانى اۋىزدىقتاۋ دا وڭاي بولماق. الايدا ەلدە قارىزعا ارزان اقشا الۋ قيىنداسا، جاڭا جۇمىس ورىندارى اشىلماي، بيزنەس تۇرالاپ، ەكونوميكانىڭ السىرەۋىنە اكەلەدى. سوندىقتان ناۋرىز ايىندا فەدەرالدىق رەزەرۆ جۇيەسى بازالىق مولشەرلەمەنى وزگەرتپەدى.

سەم ستوۆالل، CFRA Research كومپانياسىنىڭ ينۆەستيتسيالار بويىنشا باس ساراپشىسى:

 - ەكونوميكالىق ءوسىم تۇرالاپ، باعانىڭ ءوسۋى توقتاماي تۇر. ينۆەستورلار بۇعان قاتتى الاڭداۋلى. سىرتقى ساۋداعا قاتىستى كيكىلجىڭدەر تاعى بار. مۇنىڭ ءبارى قور نارىعىن قۇبىلتىپ تۇر. جالپى قۇندى قاعازدار قۇنى جىل سوڭىنا دەيىن ءبىر ءتۇسىپ، ءبىر كوتەرىلىپ، تۇراقسىز بولادى. دەسە دە جىلدىق تابىس  تىك كورسەتكىشپەن قورىتىندىلانۋى مۇمكىن. الەمدە ساياسي احۋال تۇراقسىز. وسى رەتتە ەۋرووداق قورعانىستى كۇشەيتۋگە كوشتى. بەس قارۋىن سايلاپ، سالاعا قوماقتى قارجى باعىتتاي باستادى. «بۇل ەۋرو ايماقتاعى ەكونوميكالىق ءوسىمدى جىلدامداتقانىمەن، ينفلياتسيانىڭ وسۋىنە اكەلۋى مۇمكىن»، - دەيدى ەۋروپانىڭ باس بانكيرى.

 كريستين لاگارد، ەۋروپالىق ورتالىق بانك پرەزيدەنتى:

- ەكى بىردەي ەكونوميكالىق قاتەرگە ۇشىراپ وتىرمىز. ا ق ش- پەن ساۋداعا قاتىستى كيكىلجىڭ جانە قورعانىس سالاسىندا اقشانىڭ تىم كوبەيىپ كەتۋى ينفلياتسيانى شارىقتاتىپ جىبەرۋى مۇمكىن. دەسە دە ترامپتىڭ ساۋدا ساياساتى امەريكا نارىعىنان قىتايدى ىعىستىرسا، ولار ەۋروپاعا اعىلادى. بۇل ينفلياتسيا قارقىنىن ەداۋىر باسەڭدەتۋگە سەپ بولۋى مۇمكىن. تۇركيادا ينفلياتسيا قارقىنى قاتتى. سوڭعى رەت كورسەتكىش 9 قۇرادى. ەل بيلىگى جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ونىڭ دەڭگەيىن $ كە دەيىن ازايتۋدى جوسپارلاپ وتىر. ءيا، جاھان ەكونوميكاسى اۋمالى- توكپەلى بولىپ تۇر. ال قازاقستان - سول الەمنىڭ بەلسەندى مۇشەسى. دەمەك الەمدىك ءۇردىس ءبىزدى اينالىپ وتپەسى انىق. سوندىقتان وعان توتەپ بەرۋدىڭ تەتىگى قانداي؟

باۋىرجان ىسقاق، ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى:

 - ءبىزدىڭ يمپورتقا تاۋەلدىلىگىمىزدى ازايتۋ كەرەك. ياعني دايىن ونىمدەردى شىعارۋ ارقىلى وسى ينفلياتسيانىڭ الدىن الامىز. ۇلتتىق ۆاليۋتانى تۇراقتاندىرۋ. ياعني بىزدەگى تەڭگەنى قۇنسىزداندىرماۋ ءۇشىن التىن ۆاليۋتالىق رەزەرۆتى ءتيىمدى پايدالانۋىمىز كەرەك جانە ۆاليۋتالىق ينتەرۆەنتسيالار. ءبىراق ونى تۇراقتى تۇردە جاساۋعا قارسىمىن. ويتكەنى ول تەك قانا قىسقا مەرزىمدى ەففەكت بەرەدى. ال ول ۇلتتىق قورداعى قاراجاتتىڭ كوپ مولشەردە الىنۋىنا اسەرىن تيگىزەدى. ال التىن ۆاليۋتا رەزەرۆتى وسى ەكونوميكاعا ءتيىمدى پايدالانسا، بۇل ينفلياتسيانى الدىن الۋدىڭ تەتىكتەرىنىڭ ءبىرى. قازاقستاندا ەڭ الدىمەن مونەتارلىق ساياساتتى كۇشەيتۋگە دەن قويىلعان. ۇلتتىق بانك ءار توقسان سايىن بازالىق مولشەرلەمەنى كوتەرىپ كەلەدى. «بۇل ءوز كەزەگىندە تەڭگە تۇراقتىلىعىن جانە باعانى تەجەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى»، - دەيدى ساراپشىلار.

 اۆتورى: زاينۇر بايجىگىت

https://24.kz