الماتىنىڭ جەر استىندا قالا سالۋ كەرەك - سەيسمولوگپەن سۇحبات

الماتى. KAZINFORM - الماتى قالاسى 9-10 بالدىق سەيسميكالىق ايماقتا ورنالاسقان. توتەنشە جاعدايلار دەپارتامەنتىنىڭ مالىمەتىنە سايكەس، شاھاردا جىل سايىن 200-گە دەيىن ءالسىز سەزىلمەيتىن جەر سىلكىنىستەرى تىركەلەدى.

ال بيىل قاڭتار مەن ناۋرىز ايلارىندا بولعان 5 بالدىق جەر ءدۇمپۋى مەگاپوليستەگى سەيسميكالىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەسىنە اسا ءمان بەرۋ قاجەتتىگىن تاعى ءبىر كورسەتتى. وسى ورايدا، سەيسمولوگ، فيزيكا- ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى مۇحتار حايداروۆپەن اڭگىمەلەسۋدىڭ ءساتى ءتۇسىپ، تاجىريبەلى ماماننان الماتىدا قاۋىپسىزدىكتى قالاي كۇشەيتۋگە بولاتىنىن سۇرادىق.

- سۇحباتتى سوزباي، قاق ورتاسىنان باستاساق. جەر سىلكىنىسىنە شىدايتىن الماتىداعى ەڭ قاۋىپسىز عيماراتتار قانداي؟

- مەنىڭشە، قازىرگى الماتى قالاسى اكىمدىگىنىڭ عيماراتى - قالاداعى ەڭ سەيسميكالىق قاۋىپسىز نىسان. سەبەبى، بۇل - جاي عيمارات ەمەس، ارنايى جوبامەن سالىنعان. ەكىنشى، ول، ارينە - «قازاقستان» قوناق ءۇيى. ال وزگە كوپقاباتتى ۇيلەر تۋرالى ەشتەڭە ايتا المايمىن. ەگەر قۇرىلىس تالاپتارىن ساقتاپ، اسا بيىك سالماي، قىستا ەمەس، جازدىگۇنى قۇرىلىس جۇرگىزسە، عيماراتتار تۇرا بەرەدى. ءبىز جەر سىلكىنگەندە بيىك عيماراتتاردان قاشساق، جاپوندىقتار كەرىسىنشە كوپقاباتتى ۇيلەرگە جۇگىرەدى. سەبەبى، ولاردا ءاربىر 10 قابات سايىن مەحانيكالىق اينالما جاسالادى.

- كوپقاباتتى تۇرعىن ۇيلەردە سەيسميكالىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋدىڭ قانداي جاڭا جولدارى بار؟

- الماتىدا قيسىق ۇيلەر بولدى عوي. بۇل تۇرعىن ءۇيدىڭ استىنا ءبىر قابات جەراستى اۆتوتۇراعى، ءبىر قابات جەرتولە سالىنعاندا، ۇستىندەگى ءۇي قيسايمايتىن ەدى. بيۋدجەتى ازداۋ ۇيلەر جەر ءدۇمپۋى بولماسا دا، ايدىڭ- كۇننىڭ امانىندا قيسايىپ كەتەدى. بۇل، ارينە، دۇرىس ەمەس. ءۇيدىڭ تامىرى بولماسا، قالاي تۇرادى ول؟ سوندىقتان 10 قاباتتى ءۇي سالعاندا كەمىندە 2 قابات جەراستى اۆتوتۇراعىن قوسا سالۋ كەرەك. 16-20 قاباتتى ءۇي بولسا، جەراستى تۇراعى 3 قابات بولسىن دەر ەدىم. قازىرگى بيىك ۇيلەردەگى باستى ىرگەتاسى سول بولىپ تۇر. ارينە، كەرەمەت ەمەس. ءبىراق بۇگىنگى جاپپاي قۇرىلىس ءجۇرىپ جاتقان ۋاقىتتا جەراستى اۆتوتۇراقتارىنىڭ بولۋى - جاقسى شەشىم.

- الماتى قالاسىنىڭ اكىمدىگى اقپان ايىندا سەيسميكالىق قاۋىپسىزدىك جانە جۇمىلدىرۋ دايىندىعى باسقارماسى قۇرىلاتىنىن حابارلادى. جاڭا باسقارما شاھار قاۋىپسىزدىگىن قانشالىقتى كۇشەيتەدى دەپ ويلايسىز؟

- مەنىڭ پىكىرىم - پرەزيدەنت تاپسىرما بەرگەنسىن جەرگىلىكتى اتقارۋشىلار كەڭەس، باسقارما، كوميسسيا قۇرا بەرەدى. ءبىراق، بۇل - بيۋروكراتيالىق جاۋاپ. ال شىن ماسەلە قالانىڭ باس جوسپارىندا. ءبىزدىڭ قالانىڭ باس جوسپارى وتە اسىعىس جاسالعان. وندا قاتەلەر مەن كەمشىلىكتەر كوپ. مەن وسى قۇجاتتى تالقىلاۋ جينالىستارىنىڭ بىرىنە قاتىستىم. ماعان اسا ەشكىم ءسوز بەرگەن جوق، ءبىراق ءبىر- ەكى رەت ميكروفون قولىما ءتيدى. سوندا «بيىك ۇيلەر تىعىز- تىعىز سالىنىپ كەتتى، ەندى ادامدار تىعىلاتىن جەر بولۋى ءۇشىن LRT ەمەس، مەترو سالايىق» دەپ ايتقانمىن. سەبەبى، جەر ۇستىندە ءدۇمپۋ 9 بال بولسا، مەترو ىشىندە 2-3 بال بولادى، بۇل - فيزيكا. سوندىقتان مەترو ستانسيالارىن كوبەيتۋ قاجەت. سونداي- اق جەر استىندا بازار، مەديتسينالىق پۋنكت، قويمالار اشۋ كەرەك. جەر سىلكىنسە حالىق قايدا كەتەدى؟ اسىرەسە، قىستا. ال جەر استىندا 7-10 گرادۋس°جىلى بولادى. بىزدە «جەراستى قۇرىلىستارىن سالۋ» دەگەن ماماندىق بولعان. سونداي مامانداردى شاقىرىپ، جەر استىندا قالا سالۋ قاجەت. جاي عانا جەردى قازا سالعان بولمايدى.

- قالادا سەيسميكالىق جاتتىعۋلاردى قانشالىقتى ءجيى وتكىزۋ قاجەت؟

- سەيسميكالىق جاتتىعۋلاردىڭ پايداسى بار. ءبىراق ونى دۇرىس ۇيىمداستىرۋ قاجەت. مۇنداي جاتتىعۋلاردىڭ ماڭىزى، مەنىڭشە، ادام توتەنشە جاعدايدا ءوزى باراتىن جەردى ءبىلۋى كەرەك. تۇرعىندار بالالارىن الىپ، اسىقپاي قابىلداۋ پۋنكتىنە بارسا، ەرتەڭ بىردەڭە بولا قالعاندا قالاي بولسا دا سول جەرگە جەتەدى. ويتكەنى، كينوداعى سەكىلدى قيراعان عيماراتتاردىڭ اراسىنان بارلىق ادامدى شىعارىپ الۋ مۇمكىن بولا قويماس. قازىر قۇتقارۋشىلار اكىمدىكتىڭ وزىنە جەتپەيدى. جالپى جىل سايىن 3-4 رەت سەيسميكالىق جاتتىعۋ وتكەنى دۇرىس. تىم ءجيى بوپ كەتسە، ادامداردىڭ بويى ۇيرەنىپ قالادى دا، «وي، ۋ- شۋ» دەپ جۇرە بەرەدى.

ايتا كەتەيىك، الماتىدا بيىل 23 -قاڭتاردا تۇنگى ۋاقىتتا جانە 4-ناۋرىز كۇنى 5 بالدىق جەر سىلكىنىسى بولعان ەدى.

اۆتور

دوسبول اتاجان