الماتىدا 343 قۇلپىتاستىڭ ءماتىنى جازىلعان كىتاپتىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى
الماتى. KAZINFORM - الماتىدا ر. سۇلەيمەنوۆ اتىنداعى شىعىس تانۋ ينستيتۋتى جانە يسلام ىنتىماقتاستىعى ۇيىمى جانىنداعى يسلام تاريحى، ونەرى مەن مادەنيەتىن زەرتتەۋ ورتالىعى (IRCICA) ۇيىمداستىرعان «التىن وردا جانە ونىڭ مۇراگەرلەرىنىڭ اراب جازۋلى ەپيگرافيكاسى» تاقىرىبىنداعى حالىقارالىق عىلىمي سەمينار ءوتتى.
ءىس-شارا كەزىندە ينستيتۋت قىزمەتكەرلەرى جارىققا شىعارعان «ابات-بايتاق» قورىمىنىڭ اراب جازۋلى ەپيگرافيكالىق ەسكەرتكىشتەرى» جانە «ءماشھۇر ءجۇسىپ كوپەي ۇلى. «ريسالا-ي جانايز (جانازا كىتابى) » كىتاپتارىنىڭ تۇساۋكەسەرى بولدى.
- اقتوبەدە «ابات-بايتاق» قورىمى بار. ول جەردەگى اراب گرافيكاسىمەن جازىلعان 343 قۇلپىتاستىڭ ءماتىنى 3 تىلدە - قازاق، ورىس جانە اعىلشىن تىلدەرىندە جاريالانىپ وتىر. بۇل - ايتۋلى عىلىمي وقيعا. سەبەبى يسلام وركەنيەتىنىڭ ىشىندە قازاق ەسكەرتكىشتەرىنىڭ ورنى ەرەكشە. «ابات-بايتاق» قورىمى التىن وردانىڭ ۇلكەن قالاسى بولعان ورتاق شاھارىنىڭ قاسىندا ورنالاسقان. وزىندە 400 جىلدىق تاريحتى قامتىپ وتىر. تاريحقا ەڭ سەنىمدى دەرەك بۇل ەپيگرافيكالىق جادىگەرلەر. سەبەبى تاسقا جازىلعان نارسەنى قايتا وزگەرتە المايسىڭ، - دەدى يسلام تاريحى، ونەرى مەن مادەنيەتىن زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ ورتا ازيا بويىنشا ديرەكتورى اشىربەك مۋمينوۆ.
سونداي-اق ول حالىقارالىق سەمينار تاقىرىبى نەلىكتەن «التىن وردا جانە ونىڭ مۇراگەرلەرىنىڭ اراب جازۋلى ەپيگرافيكاسى» دەپ قويىلعانىن ءتۇسىندىرىپ ءوتتى.
- التىن وردادا بولعان داستۇرلەردى وسى قۇلپىتاستار ساقتاپ قالعان. قۇلپىتاستىڭ ءوزىن قويۋ، اراب جازۋىنداعى كالليگرافيا، ونى قاشاۋ ونەرى - التىن وردا داۋىرىنەن جەتكەن ءداستۇر. ەكىنشىدەن، التىن وردا مۇراگەرلەرى دەۋىمىز، ەدىل-ورال، داعىستان، حورەزم وڭىرلەرىندەگى وسىنداي قۇلىپتاستارمەن سالىستىرۋدى ماقسات ەتىپ وتىرمىز، - دەدى ول.
حالىقارالىق سەمينارعا قاتىسقان تۇركيانىڭ قىرشەحير احي ەۆران ۋنيۆەرسيتەتەنىڭ پروفەسسورى وسمان كابادايىنىڭ ايتۋىنشا، قۇلپىتاس - ءبىر ەلدىڭ ءتولقۇجاتى.
- كىتاپقا ءماتىنى ەنگەن قۇلىپتاستار - ХVIII-XIXعاسىردىڭ ەسكەرتكىشتەرى. XVI- XVII عاسىردان قالعان قۇلپىتاستار ءالى تابىلعان جوق، ءبىراق ولار بولۋى كەرەك. قۇلپىتاستاردى زەرتتەۋ قازاقستاندا ەندى جاندانىپ كەلەدى. 1979-جىلى العاش رەت «قازاق ەپيگرافيكاسى» دەگەن كىتاپ شىققان. ءبىراق وندا كونە تۇركىلەردەن قالعان رۋنيكالىق ارىپتەرمەن جازىلعان ەپيگرافتار زەرتتەلگەن. اراب ارىپتەرىمەن ەندى زەرتتەلىپ جاتىر. قۇلپىتاس دەگەن - بۇل ءبىر مەملەكەتتىڭ، ءبىر حالىقتىڭ ءتولقۇجاتى. سوندىقتان ونى زەرتتەۋ ماڭىزدى، - دەدى شەتەلدىك مەيمان.
ەسكە سالايىق، سوزاق دالاسىنان ەكى مىڭ جىل بۇرىنعى قاڭلى عيباداتحاناسى مەن جادىگەرلەر تابىلدى.