الاش ارىستارى جاپونداردىڭ باعدارلاماسىن جان-جاقتى زەرتتەگەن - ناعاشىبەك الدان

 استانا. KAZINFORM - جاپونيا ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىنىڭ ەكونوميكاسىنا كىرىگۋدى ۇنەمى ويدا ۇستايدى دەپ جاتادى.

سول راس بولسا كەرەك. ورتالىق ازيا ەلدەرىنە اقشا قۇيۋعا جانە كاسىپورىندار اشۋعا نەمەسە دايىن ءوندىرىس ورىندارى مەن كەنىشتەرگە ينۆەستور بولۋعا جاپونيا كەتارى ەمەس. ءبىراق ول ءۇشىن قىتاي مەن رەسەي كەدەرگى مە ەكەن، كىم ءبىلسىن. ورتالىق ازيا ەلدەرىندەگى مايلى جەرلەردىڭ كوبىسىن قىتاي مەن رەسەي كومپانيالارى جايلاپ كەتكەن. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە ا ق ش كومپانيالارى دا بار. Kazinform اگەنتتىگىنىڭ باس رەداكتورى ناعاشىبەك الدان وسىنداي پىكىر ءبىلدىردى.

باس رەداكتوردىڭ پايىمىنشا، دەگەنمەن جاپوندار ءبىزدىڭ جاقتى ءجيى توڭىرەكتەپ ءجۇر دەۋگە بولادى. سونىڭ ايعاعى رەتىندە جاپونيانىڭ حالىقارالىق قىزمەتتەستىك اگەنتتىگى دەگەن قۇرىلىمى وزبەكستانعا قوماقتى قارجى باعىشتاعانىن ايتار ەدىك. وسى قارقىننان تايماسا جاپوندار كەلە-كەلە ورتالىق ازياعا ەكونوميكالىق ىقپالىن ارتتىرۋى دا مۇمكىن.

«بۇل ءوزى جاقسىلىقتىڭ نىشانى شىعار. جاپوندار ءبىزدىڭ جاقتىڭ ەكونوميكاسى مەن بيزنەسىنە ءوز ىقپالىن ارتتىرىپ، قىتاي مەن رەسەيدىڭ ىقپالىن تومەندەتىپ جاتسا، قانەكي! جاپونيانىڭ جوعارىدا اتالعان حالىقارالىق قىزمەتتەستىك اگەنتتىگى وزبەكستانعا 246,5 ميلليون دوللار نەسيە قارجىسىن قۇيدى. بۇل قارجى ەكونوميكا مەن الەۋمەتتىك سالانى دامىتۋعا جۇمسالادى. نەسيە مەرزىمى - 30 جىل. العاشقى ون جىلى جەڭىلدەتىلگەن تاريفپەن وتەلەدى، جىلدىق ءوسىمى - 1,8 پايىز. جاپون اگەنتتىگى وكىلدەرىنىڭ ايتۋىنشا، ولاردىڭ قارجىسى كەدەيشىلىكتى جويۋعا، گەندەرلىك تەڭدىككە، وزبەكستان ازاماتتارىنىڭ لايىقتى جۇمىس ىستەۋىنە جانە ەكونوميكانىڭ وسۋىنە ارنالعان. مۇنىڭ الدىندا عانا، وسى اقپاننىڭ ىشىندە جاپون اگەنتتىگى وزبەكستانعا 200 ميلليون دوللار بولگەن ەدى. بۇل قارجى مال شارۋاشىلىعىن جانە تەرى وڭدەۋ ونەركاسىبىن ورىستەتۋگە ارنالعان. وسىلايشا جاپونيا ءبىر ايدىڭ ىشىندە وزبەكستانعا 446.5 ميلليون دوللار كەلتىرىپ وتىر. بۇل جارتى ميلليارد دوللارعا جاقىن قاراجات. بارەكەلدى دەپ وزبەك اعايىننىڭ ىسىنە بەرەكە تىلەيمىز»، - دەيدى ناعاشىبەك الدان.

جالپى، شەت ەل ينۆەستورلارىنىڭ ىشىندە وزبەكستانعا ەڭ كوپ اقشا سالىپ كەلە جاتقان ەل - قىتاي. وتكەن جىلدىڭ توعىز ايىندا وزبەكستانعا تۇسكەن بۇكىل ينۆەستيتسيانىڭ 24,5 پايىزى قىتايدان. بۇل ارالىقتاعى رەسەيدىڭ ۇلەسى 15,9 پايىز، ءۇشىنشى ورىنداعى ساۋد ارابياسىنىڭ ۇلەسى 7 پايىز.

جاپونيا جىلدان-جىلعا قازاقستانعا دا جاقىنداپ كەلەدى. جاپونيا قازاقستانداعى ءىرى ينۆەستورلاردىڭ وندىعىنا كىرەدى. سوڭعى 17 جىلدا جاپوندىق ينۆەستيتسيا كولەمى 7,8 ميلليارد دوللاردان استى. 2023 -جىلدىڭ 11 ايىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ءوزارا تاۋار اينالىمى ونىڭ الدىنداعى جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 16,5 پايىزعا ۇلعايىپ، 2 ميلليارد دوللارعا جەتتى.

«نەگىزى ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ جاپونيامەن جاقىنداسۋى - جاقسى ءۇردىس. ەلىمىزدىڭ جاپونيامەن جاقىنداسۋىن الاش ارىستارى قالاعان دەگەن دەرەك كوپ. الاشتىڭ باعدارلاماسى جاپونداردىڭ باعدارلاماسىنىڭ قازاقشالانعان بالاماسى بولعان ەكەن. 1868-جىل مەن 1889-جىلداردىڭ ارالىعىندا جاپونيا كۇرت دامىپ، الەمنىڭ ەڭ دامىعان قۋاتتى مەملەكەتتەرىنىڭ بىرىنە اينالىپ شىعا كەلگەن. بۇعان جەتكىزگەن ولاردىڭ «مەيدزي جاڭعىرۋى» دەگەن باعدارلاماسى ەدى. الاش ارىستارى جاپونداردىڭ باعدارلاماسىن جان- جاقتى زەرتتەگەن، ونى ەڭ دۇرىس جول دەپ تانىعان. ءسويتىپ قازاق دالاسىنىڭ دامۋ مەن ءوسىپ-ءونۋ جولىن جاپونداردىكىندەي ەتىپ جاساعان ەكەن. ولار جاپونيانىڭ جولى جايلى ماقالالار دا جاريالادى. جاپونيا تاقىرىبىنداعى الەۋمەتتىك وي-تولعامداردىڭ باستاۋىندا ءاليحان بوكەيحان، ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلى، تاعى باسقا زيالىلار تۇردى. جاپون جاسامپازدىعىن قازاق مۇددەسىمەن توقايلاستىرا باجايلاۋ - ساياسي جانە رۋحاني ارنادا قاتار ورىستەپ وتىردى. بۇل ءۇردىس قازاق جەرىندە 1904 -جىلدان باستاۋ الىپ، 1928 -جىلعا دەيىن توقتاعان جوق. وكىنىشكە قاراي بولشيەۆيكتەردىڭ كەسىرىنەن الاش ارىستارىنىڭ ارمانى جۇزەگە اسپادى. كوپشىلىگىن جاپونيانىڭ تىڭشىسى دەپ حالىق جاۋى اتادى، قۋعىن-سۇرگىنگە ۇشىراتتى»، - دەيدى Kazinform اگەنتتىگىنىڭ باس رەداكتورى.

جاپوندار تەز دامىپ، العا سۋىرىلىپ شىقتى. ال كەيىنىرەكتەگى 1950-1970 -جىلدارى جاپونيا ەكونوميكاسى جىل سايىن 15,2 ايىزعا ءوسىپ وتىردى. سول كەزەڭدە فرانسيادا ەكونوميكا جىلىنى 6,2 پايىز، انگليادا 3 پايىز، ا ق ش- تا 4 پايىز عانا وسكەن. بۇل كەزەڭدە جاپونيا ك س ر و- نى دا، قىتايدى دا باسىپ وزىپ، دامىعان مەملەكەتتەردىڭ ىشىندە ەكىنشى ورىنعا تۇراقتاعان ەدى.

ەندى بۇگىن سول جاپوندار ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىمەن قويان-قولتىق ارالاسسا جامان بولماسپىز.

اۆتور

ەلميرا ورالبايەۆا