اباي تاپسىرعان اساتاياق

اساتاياق - قازاق حالقىنىڭ ەجەلگى مۋزىكالىق اسپابى. اساتاياقتى ەرتەدە بالگەرلەر مەن باقسىلار قولدانعان. ادەتتە، ولار اساتاياقتى قىلقوبىز بەن داڭعىرانىڭ ۇنىنە قوسا قولداناتىن بولعان.

ولار اساتاياقتى ىرعاقتاتىپ، سىلكىپ، شايقاپ وينايدى. اساتاياق ەمەن، ۇيەڭكى، قايىڭ، دولانا سەكىلدى قاتتى اعاشتاردان جاسالادى. بەتىنە ءارتۇرلى سىلدىر- كۇلدىر، شۋلى دىبىس بەرەتىن تەمىر سالپىنشاق، ساقينا، شىعىرشىق تاعىلادى. اساتاياق تۋرالى شوقان ءۋاليحانوۆ پەن بەلگىلى زەرتتەۋشى بولات سارىبايەۆتىڭ ەڭبەكتەرىندە جازىلعان.

بۇگىنگى كۇنى اباي مۋزەيىنىڭ ەلەۋلى ەكسپوناتتار قورىندا ساقتالعان حاكىم اباي تاپسىرعان كونە اساتاياق بار. مۋزىكا زەرتتەۋشىلەرىنىڭ ايتۋىنشا، اقىننىڭ 1885 -جىلى سەمەي قالاسىندا اشىلعان ولكەتانۋ مۋزەيىنە تاپسىرىلعان مۋزىكالىق اسپاپ - ەلىمىز مۋزەيلەرىندە ساقتالعان اساتاياقتاردىڭ ىشىندە كونەلەردىڭ ءبىرى. ونىڭ ۇزىندىعى - 128 سانتيمەتر. سابى جۇمىر اعاشتان تۇرادى. اسپاپتىڭ باسى سوپاقشا جاپىراق ءپىشىندى، شەتى يرەك ەتىپ جاسالعان. كونە مۇرانىڭ ەكى جاق بەتى دە اشەكەيلەنگەن. بەتىندەگى اعاشتا ارنايى سەگىز ويىق بار. ولارعا جەز قاڭىلتىردان جاسالعان ويۋ- ورنەكتەردەن تۇراتىن ساندىك بۇيىمدارمەن اشەكەيلەر ورناتىلعان.

جوعارى جانە تومەنگى جاقتارىندا ەكى مەتالل اشەكەي ورناتىلعان. ورتاداعى جەزدەن سوعىلعان ورنەكتەرگە تولى قاڭىلتىردا ىلمەكتەر بار. ارنايى دىبىس شىعاراتىن سالپىنشاقتار تاعۋعا ارنالعان ىلمەكتەردىڭ سانى سەگىز. ولار سيممەتريالى تۇرعىدا تۇراق تاپقان. ىلمەكتەردىڭ ەكەۋىندە عانا سالپىنشاقتار ساقتالعان، ونىڭ بىرەۋى - تەمىر، ەكىنشىسى بەتىنە جەز قاعىلعان تەمىردەن جاسالعان. ورتاڭعى ءتورت ويىقتاعى جەز ناقىشتىڭ ورتاسىندا ۇلكەن تاس، ونى اينالا كىشى كورالل تاستارمەن بەدەرلەنگەن. اساتاياقتىڭ ءدال ورتاسىنا قاعىلعان جەز قاڭىلتىردا دا كىشى كورالل تاستاردى بايقاۋعا بولادى.

اساتاياقتىڭ سىرتىنا الدىمەن قىزىل ماتا، ونىڭ ۇستىنە اساتاياقتىڭ ءپىشىنىن قايتالايتىن ويۋلى جەز قاڭىلتىر قاعىلعان. بەت جاعىنداعى ءار ويىققا سايكەس جەرلەرىندە دوڭگەلەي كورالل تاستارمەن كومكەرىلگەن اينا كوزدەرى كورىنەدى. ورتاسىنا ويۋلانعان جەز قاڭىلتىر بەكىتىلگەن. اساتاياقتىڭ كەي جەرلەرىندە اشەكەي تاستاردىڭ ورنى عانا ساقتالعان، بەكىتىلگەن باعالى تاستاردىڭ جوعالعانى، ۋاقىت شەڭبەرىندە سىنىنا سىزات تۇسكەنى انىق.

قۋات قيىقباي

اباي وبلىسى

egemen.kz