اۋا رايىن قالاي بولجايدى - «قازگيدرومەت» مامانىمەن سۇحبات
الماتى. KAZINFORM - وتكەن اپتادا الماتىنىڭ قۇبىلمالى اۋا رايى تۇرعىنداردى ءبىراز ابىگەرگە سالدى.
قاتتى جاڭبىردان مەگاپوليس كوشەلەرىن بىرنەشە رەت سۋ باستى، ال جەراستى وتكەلدەرىنە سۋ تولدى. وسى ورايدا، Kazinform ءتىلشىسى «قازگيدرومەت» ر م ك الماتى قالاسى بويىنشا فيليالى مەتەورولوگيالىق بولجامدار ءبولىمىنىڭ باسشىسى داۋلەت كيسەبايەۆپەن تىلدەسىپ، وڭتۇستىك وڭىردەگى اۋا رايىنىڭ الداعى بولجامىن سۇرادى. سونداي- اق «قازگيدرومەت» ماماندارىنىڭ جۇمىسىمەن تانىسىپ قايتتى.
- الماتىدا الدىڭعى اپتا نوسەر جاۋىن ءجيى بولدى. بۇل ءبىزدىڭ ءوڭىر ءۇشىن قانشالىقتى قالىپتى قۇبىلىس؟
- وتكەن اپتادا ورتالىعى شىعىس قازاقستان وبلىسىندا بولعان سيكلون ءبىزدىڭ ايماقتان ءوتتى. سونىڭ سەبەبىنەن بىزدە قىسقا مەرزىمدى جاڭبىر، نايعازاي بولىپ، قاتتى جەل تۇردى. سونىمەن قاتار كەي اۋدانداردا بۇرشاق جاۋدى. «قازگيدرومەت» مۇنى كۇندەلىكتى بولجاپ، ەسكەرتىپ وتىردى. بۇل الماتى ءۇشىن ەرەكشە قۇبىلىس ەمەس. سەبەبى شاھاردا ءساۋىر مەن تامىزدىڭ باسىنا دەيىن نوسەرلى جاڭبىردىڭ بولۋى بولجانىپ قويعان. ادامدار شىلدە ايىنىڭ قۇرعاق ءارى ىستىق بولاتىنىنا ۇيرەنگەن. ءبىراق بيىلعى شىلدە 1979 -جىلدىڭ شىلدەسىنە ۇقساس. ول كەزدە دە نوسەرلى جاڭبىر كوپ بولعان جانە كىشكەنە سالقىنداۋ بولدى. جالپى تەمپەراتۋرا قالىپتى دەڭگەيدە. شىلدە ايىندا ورتا ەسەپپەن جوعارى تەمپەراتۋرا 30-32 گرادۋس. قازىر كۇندىزگى تەمپەراتۋرا 29-33 گرادۋس ارالىعىندا تىركەلىپ جاتىر.
- وسى اپتانىڭ اۋا رايى بولجامى قانداي؟
- شىلدەنىڭ 20 سىنا دەيىن الماتىدا قۇبىلمالى اۋا رايى ساقتالادى. ءبىز قازىر قىزىلوردا جاقتا تۇرعان سيكلوننىڭ كەلۋىن كۇتۋدەمىز. ونىڭ كەلۋىمەن كۇن ىستىق بولا تۇرا، قايتا جاڭبىر جاۋادى، نايزاعاي وينايدى جانە جەل سوعادى. دەگەنمەن تەمپەراتۋرا كۇندىز 30-33 گرادۋس، ال تۇندە 18-20 گرادۋس كۇيىندە بولماق. ايتا كەتەيىن، ءبىز اۋا رايى جايلى ەسكەرتۋ حابارلاماسىن جىبەرگەندە جالپى قالاعا سۇيەنەمىز. ءيا، قالامىزدىڭ اۋماعى ۇلكەن، سولتۇستىگى جازىق جەردە، وڭتۇستىگى تاۋ بوكتەرىندە ورنالاسقان. قالامىزدىڭ بەلگىلى ءبىر اۋدانىندا قاۋىپتى قۇبىلىس بايقالسا، ءبىز ول تۋرالى بۇكىل قالاعا حابارلاۋعا مىندەتتىمىز.
- جالپى اۋا رايى قالاي بولجانادى؟
- الماتىدا 4 مەتەورولوگيالىق ستانتسيامىز بار. بىرەۋى اۋەجاي جاقتا، بىرەۋى قالا ورتالىعىندا (اباي/سەيفۋللين)، قالعان ەكەۋى كامەنسك ءۇستىرتى مەن شىمبۇلاقتا ورنالاسقان. جالپى ءبىزدىڭ بولىمدە 4 سينوپتيك مامان بار. ولار اۋىسىممەن تاۋلىك بويى 24 ساعات جۇمىس ىستەيدى. سينوپتيك جۇمىسقا كەلگەن سوڭ، الدىڭعى قىزمەتكەردەن اۋىسىمدى قابىلدايدى. ودان كەيىن بىزگە تۇسەتىن ماتەريالدار - توپوگرافيالىق كارتا، سپۋتنيكتىڭ فوتولارى جانە ت. ب. نەگىزىندە اۋا رايىنا مونيتورينگ جانە ساراپتاما جاسالادى. تۇسكە قاراي كەلەسى كۇنگە اۋا رايىنىڭ بولجامى جازىلادى. قاجەت بولعان جاعدايدا ەسكەرتۋ حابارلامالارى جىبەرىلەدى. ياعني، ت ج د، اكىمدىك جانە وزگە ۇيىمدار اقپاراتتاندىرىلادى. سونداي- اق «قازگيدرومەتتىڭ» رەسمي سايتىندا جاريالانادى. مەتەورولوگيالىق ستانتسيالاردان اقپارات 3 ساعات سايىن تۇسەدى.
- ادام اۋا رايىن قانشالىقتى قولدان وزگەرتە الادى؟ مۇنداي تەحنولوگيالار بار ما؟
- بۇل «قازگيدرومەتتىڭ» نىسانى ەمەس. ءبىراق اۋا رايىنا اسەر ەتۋگە مۇمكىن بەرەتىن تەحنولوگيالار بار. مىسالى، اسپانعا ارنايى راكەتا اتىلادى. ول راكەتادا اتموسفەراداعى پروتسەسستەردى جىلدامداتاتىن حيميالىق ەلەمەنتتەر بولادى. سونىڭ اسەرىنەن اسپان بۇلتتانىپ، جاڭبىر جاۋادى. كەڭەستىك كەزەڭدە، قازىر دە ماڭىزدى ءىس- شارالار كەزىندە اۋا رايى بۇزىلاتىنى بولجانسا، وسىنداي راكەتالار قولدانىلادى. سونىڭ ارقاسىندا جاڭبىر مەجەلەگەن ۋاقىتىنان بۇرىن جاۋادى.
- «قازگيدرومەت» بولجامى شىنايى اۋا رايىمەن سايكەس كەلمەي قالاتىن جاعدايلار قانشالىقتى ءجيى بولادى؟
- «قازگيدرومەت» بولجامى � جاعدايدا ءدال كەلەدى. ويتكەنى بىزدە نەگىزگى بولجام 1 كۇنگە جازىلادى. ءبىراق نوسەر، بۇرشاق سىندى بولجانۋى قيىن قۇبىلىستار ايتىلعان ۋاقىتتان بۇرىن كەلۋى دە مۇمكىن. ونداي جاعدايلار بوپ تۇرادى، ءبىراق وتە سيرەك. كوبىنە مۇنداي جاعدايلار كۇتپەگەن اتموسفەرالىق وزگەرىستەردىڭ اسەرىنەن بولادى. مىسالى، ورتالىعى شىعىس قازاقستان وبلىسىندا بولعان تسيكلون بولجام بويىنشا ءسىبىر جاققا كەتۋى كەرەك بولعان. بىزدە قۇرعاق اۋا رايى بولجاندى. ءبىراق باسقا سيكلون ءوزىنىڭ باعىتىن وزگەرتىپ، ونى قازاقستاننىڭ وڭستۇستىگىنە ىعىستىردى. سوندىقتان بىزدە نوسەر جاۋىن ءوتتى. تابيعات ءبىزدىڭ ىرىقىمىزدا ەمەس. ءبىز ونى بولجاۋعا تىرىسامىز. ءبىراق بولجام -ول تەك قانا بولجام.