سەناتور ج. ەرعاليەۆ: «الەم. 21-عاسىر» مانيفەسى شىرقى بۇزىلايىن دەپ تۇرعان دۇنيەجۇزىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋگە اسەرى زور
بۇل تۋرالى ق ر پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى جابال ەرعاليەۆ پىكىرىن ءبىلدىرىپ وتىر.
سەناتوردىڭ ايتۋىنشا ءبىرىن-ءبىرى سانكسيالاۋ ارقىلى سىرەسىپ قالعان دۇنيەنىڭ بەتى بەرى قاراتار ەلباسىنىڭ اقىل-پاراساتقا تولى بار ايتقاندارىن الەم جۇرتشىلىعى قۋانا قۇپتاپ وتىر.
«نۇرسۇلتان نازاربايەۆ الەمدىك تاريحتاعى ادامزات بالاسىنىڭ يادرولىق قارۋسىز دامۋىنىڭ جاڭا كەزەڭىن باستاپ بەرگەن ساياسي دارا تۇلعا ەكەندىگىن دە ءاردايىم قايتالاپ ايتۋدان جالىقپايىق!
ۆاشينگتونداعى سامميتتە ءسوز سويلەگەن ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قازاقستان يادرولىق نىساندار مەن ماتەريالدار قاۋىپسىزدىگىنىڭ دەڭگەيى وتە جوعارى مەملەكەتتەردىڭ العاشقى جيىرمالىعىنىڭ قاتارىنا كىرەتىنىن ايتا كەلىپ، قازاقستاننىڭ بۇگىنگى كۇنى ۋران قورى جانە ونىڭ كەنىن ءوندىرۋ جونىنەن الەمدىك كوشباسشى بولىپ، وسى ءونىمدى نەگىزگى ەكسپورتتاۋشىلاردىڭ ءبىرى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
ەندىگى ارادا ءتۇرلى ەلدەردىڭ ۇلتتىق ەنەرگەتيكالارى مەن ونەركاسىپتەرىن تومەن بايىتىلعان وتىنعا كوشىرۋ ءىسىن ىنتالاندىرۋ شارالارىن ازىرلەۋى قاجەتتىگىن العا تارتتى. ويتكەنى، تۇتاس پلانەتا بويىنشا جىل سايىن ادام سانىنىڭ جەدەل ارتۋى مەن وسى زامانعى عىلىمنىڭ شاپشاڭ قارقىنمەن دامۋى ەنەرگيا كوزدەرىنە دەگەن سۇرانىستىڭ ولشەۋسىز وسە تۇسەرى بار. ەندىگى زاماننىڭ مۇددەسىن يادرولىق تەحنولوگياسىز قازىردىڭ وزىندە ەلەستەتۋدىڭ ءوزى مۇمكىن دە ەمەس.
ەلباسىنىڭ «مەملەكەتتەردىڭ ازاماتتىق يادرولىق تەحنولوگيالارعا قول جەتىمدىلىگى تەڭ بولۋىن قولدايدى» دەۋى ادامزات ساناسىنداعى اتومنىڭ كۇشى مەن قۇدىرەتى اۋەلدە سول ادامزاتتى قىرىپ-جويۋعا باعىتتالعان دەگەن اۋەلگى سانانى وزگەرتۋ كەرەكتىگىن مەڭزەگەندىگى دەپ ۇعىنعانمىز ابزال.
قازىرگى ۋاقىتتا وقتا-تەكتە بولسا دا، اسپانعا كوتەرىلگەن ۇشاقتاردان باستاپ، ادامداردىڭ ەڭ كوپ شوعىرلانعان جەرلەرىندە اياۋسىز-اق جارىلىستار جاساپ جاتقان تەررورشىلاردىڭ جاپپاي قىرىپ-جويۋ قارۋىن دا پايدالانىپ كەتۋلەرىنىڭ ناقتىلى جاعدايعا اينالىپ وتىرعانىن دا ايتا كەلىپ، ەلباسىنىڭ بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ اياسىندا بارلىق ەلدىڭ قاتىسۋىمەن تەرروريزمگە قارسى كۇرەستىڭ جاھاندىق جەلىسىن قۇرۋ قاجەتتىلىگىنىڭ دە ءپىسىپ-جەتىلگەندىگىن العا تارتۋى بۇگىنگى ۇرەيلى الەمنىڭ جاريالانباعان سوعىستان جەڭىلىس تاپپاۋىن الدىن-الا ويلاعاندىعى ەدى. مۇندا جالپى ادامزات تاعدىرى جاتىر.
سول بارشا ادامزاتقا جاھاندىق سوعىس قاتەرى ءتونىپ تۇرعاندىعىن دا نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءوز مانيفەسىندە اشىق ايتتى. دۇنيەنى سوعىس ۆيرۋسى جايلاپ بارا جاتقاندىعىنا الاڭداۋشىلىعىن بىلدىرگەن ەلباسى سول سوعىس جانە دە ميليتاريزم ادام بالاسىنىڭ وي ساناسى مەن مىنەز-قۇلقىنا تەرەڭدەي بويلاپ، ەنىپ بارادى دەگەندى دە جاسىرماي ايتتى. ال ادام بالاسىنىڭ ساناسىنداعى سوعىس كەز كەلگەن قارۋ تۇرىنەن دە قاۋىپتى بولارى انىق.
قازاقستان پرەزيدەنتى ادامزات بالاسىنىڭ بارشاسىنا « ХХІ عاسىر: سوعىسسىز الەم» اتتى كەڭ اۋقىمدى باعدارلاما قاجەت دەگەن وي تاستادى.
سول ويىن ناقتىلى ەتىپ تۇجىرىمداي وتىرىپ، ەلباسى بۇل باعدارلامادا نەگىزگى ءۇش باستى قاعيداتتى، «قازىرگى كەزدەگى بىردە-ءبىر سوعىستا جەڭىمپاز بولمايدى جانە بولا دا المايدى، وندا ءبارى دە جەڭىلەدى»، «جاڭا سوعىستا جاپپاي قىرىپ-جوياتىن قارۋلار - يادرولىق، حيميالىق، بيولوگيالىق جانە عىلىم جەتىستىگى نەگىزىندە ويلاپ تابىلۋى ىقتيمال باسقا دا كەز كەلگەن قارۋ تۇرلەرىن قولدانۋدان قاشىپ قۇتىلۋ مۇمكىن بولمايدى.
بۇل بۇكىل ادامزاتتىڭ قىرىلۋىنا الىپ كەلەدى» جانە دە «مەملەكەتتەر اراسىنداعى بارلىق تالاس-تارتىستاردى رەتتەۋ ءۇشىن نەگىز بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىك ءۇشىن تەڭدەي جاۋاپكەرشىلىك، ءوزارا قۇرمەت جانە ىشكى ىسكە ارالاسپاۋ قاعيداتتارىنا نەگىزدەلگەن بەيبىت ءۇن قاتىسۋلار مەن كونسترۋكتيۆتى كەلىسسوزدەر بولۋى كەرەك» دەگەندى العا تارتتى.
ەگەر دە ادامزات بالاسى ءبىز، بۇگىنگى مىنا تىرشىلىكتى، ءوزىمىزدى جانە كەلەر ۇرپاقتى ساقتاپ قالامىز دەسەك، ەلباسىنى بۇل قاعيداتتارى بۇگىنگى دۇنيەنىڭ بەرىك ۇستانىمىنا اينالۋعا ءتيىستى»، دەدى سەناتور.
اۆتور: اسلان وسپانوۆ