2025 -جىلدىڭ ونەر سالاسىنداعى ەلەۋلى وقيعالارى
استانا. قازاقپارات - بۇل بەس ءىس-شارا دا مادەنيەتكە فورمالدى ەسەپ ءۇشىن ەمەس، وي مەن مازمۇن تۇرعىسىنان قاراۋ قاجەتتىگىن كورسەتەدى.
جىل سوڭىندا ادام بالاسى وتكەنىنە كوز جۇگىرتىپ، بارىن تارازىلاپ، جوعىن تۇگەندەيدى. بۇل تەك جەكە ادامنىڭ ەمەس، كەز كەلگەن ورتا مەن قاۋىمنىڭ دا ادەتى. وتكەن جىلعا ەسەپ بەرۋ ءبىر جاعىنان اتقارىلعان ءىستى سارالاۋ بولسا، ەكىنشى جاعىنان كەيىنگە قالعان شارۋانى قايتا قولعا الۋ قاجەتتىگىن ءوز-وزىڭە ەسكە سالۋ.
ءبىز دە وسىنى جاساماققا نيەتتەندىك. ءبىراق ءوز تىرلىگىمىزدى ەمەس، قازاق ونەرىنىڭ بيىلعى بەدەرىن، ەستە قالعان ايتۋلى وقيعالاردى شولىپ وتپەكپىز. قايسىسى قوعامعا وي سالدى، قايسىسى مادەنيەتتە ءىز قالدىردى، سوعان نازار اۋدارامىز. ارينە، بۇل ءبىزدىڭ سۋبەكتيۆتى كوزقاراسىمىز. سوندىقتان «ايتۋلى وقيعالار» ءتىزىمىن اركىم ءوز تانىمى مەن تالعامىنا ساي ءوزى دە تۇزە الادى.
العاش ويعا ورالاتىنى - ابايدىڭ 180 جىلدىق مەرەيتويى. مەملەكەتتىك جوسپارعا سايكەس وتكەن ءىس- شارا «وتىز كۇن توي» بولماسا دا، ونكۇندىك رەتىندە حالىقتىڭ ەسىڭدە قالدى. سەمەي وڭىرىنەن بولەك، رەسمي اقپارات بويىنشا، جىل بويى قازاقستاننىڭ بارلىق وڭىرىندە جانە شەتەلدە مەرەيتويعا ارنالعان مادەني، عىلىمي جانە اعارتۋشىلىق ءىس-شارالار ۇيىمداستىرىلدى. ولاردىڭ قاتارىندا كونفەرەنتسيالار، ادەبي كەشتەر، تەاتر قويىلىمدارى، ايتىستار، كورمەلەر مەن ءبىلىم بەرۋ جوبالارى بولدى. مەرەيتوي ءبىر كۇنمەن نەمەسە ءبىر قالادا وتەتىن شارامەن شەكتەلمەي، جىل بويىنا سوزىلدى.
مىسالى، 1-10-تامىز ارالىعىندا سەمەي قالاسىنىندا ايتۋلى شارالار ءوتتى. ونكۇندىك بارىسىندا Abai Akademiyasy سيفرلىق پورتالىنىڭ تۇساۋكەسەرى ۇيىمداستىرىلىپ، قالادا ەتنواۋىل اشىلدى، قولونەرشىلەر فەستيۆالى، ۇلتتىق سپورت جارىستارى وتكىزىلدى. وسى كۇندەرى تەاتر قويىلىمدارى، مونووپەرا، سيمفونيالىق جانە حالىقتىق كونسەرتتەر، بەلگىلى ونەرپازداردىڭ شىعارماشىلىق كەشتەرى ساحنالاندى. سونىمەن قاتار اقىندار ايتىسى، جاس اقىندار ءمۇشايراسى، حالىقارالىق اقىندار فەستيۆالى، كىتاپ پەن ەنتسيكلوپەديا تۇساۋكەسەرلەرى، كورمەلەر مەن عىلىمي كونفەرەنتسيالار ءوتتى. ال 10-تامىزدا اباي كۇنى سەمەي مەن جيدەبايدا قورىتىندىلانىپ، مەرەيتوي اياسىنداعى مادەني باعدارلامالار تولىق قامتىلدى.
تاعى ءبىر ويعا ورالعان ماڭىزدى وقيعالاردىڭ ءبىرى - 2025 -جىلى اقتاۋدىڭ تۇركى دۇنيەسىنىڭ مادەني استاناسى اتانۋى. بۇل مارتەبە TURKSOY شەشىمىمەن بەرىلىپ، جىل بويىنا جوسپارلانعان مادەني باعدارلامالار ارقىلى جۇزەگە استى. اقتاۋ بۇل اتاقتى بىررەتتىك سالتانات رەتىندە ەمەس، جۇيەلى مادەني پروتسەسس رەتىندە قابىلدادى. رەسمي مالىمەتتەرگە سايكەس، جىل ىشىندە قالادا جانە وڭىردە تۇركى حالىقتارىنىڭ ورتاق مۇراسىن تانىتاتىن كونسەرتتەر، فەستيۆالدەر، كورمەلەر، عىلىمي كەزدەسۋلەر مەن شىعارماشىلىق جوبالار ۇيىمداستىرىلدى. ءىس-شارالار تەك ساحنالىق ونەرمەن شەكتەلمەي، ءداستۇرلى مۋزىكا، جىر-كۇي، قولونەر، تاريحي جادى جانە قازىرگى مادەني بايلانىستاردى قامتىدى.
مىسالى، جىل بويىنا اقتاۋ قالاسىندا تۇركى ەلدەرىنەن كەلگەن ونەر ۇجىمدارىنىڭ قاتىسۋىمەن حالىقارالىق كونسەرتتەر ءوتتى، قولونەر كورمەلەرى، مادەني فورۋمدار، شىعارماشىلىق كەزدەسۋلەر مەن جاستارعا ارنالعان مادەني جوبالار ىسكە استى. اقتاۋدىڭ جاعالاۋى مەن تاريحي لاندشافتى دا مادەني باعدارلامانىڭ ءبىر بولىگىنە اينالىپ، ءىس-شارالار قالا ورتالىعىمەن عانا شەكتەلمەي، اشىق الاڭداردا وتكەن ەكەن.
2025 -جىلى استانا مەن الماتىدا جاڭا ونەر مۇراجايلارىنىڭ اشىلۋى قازاق مادەنيەتى ءۇشىن ءىرى مادەني وقيعا رەتىندە كورىندى. قازان ايىندا استانادا «ونەر مۋزەيى» ءوز ەسىگىن ايقارا اشتى، مۇندا 1 600-دەن استام ۇلتتىق مۋزىكالىق اسپاپ، سونىڭ ىشىندە سيرەك كەزدەسەتىن جەلبۋاز، مەس سىرناي، ۋىلدەك جانە تاستاۋىق سياقتى ءداستۇرلى اسپاپتار قويىلعان. مۇراجاي ەكسپوزيتسيالارى اراسىندا ۇلتتىق كيىمدەر مەن قولدان جاسالعان بۇيىمدار دا بار، سونداي-اق مۇراجاي جانىندا عىلىمي- زەرتحانالىق شەبەرحانا دا جۇمىس ىستەيدى، ول اسپاپتاردى قالپىنا كەلتىرۋ جانە زەرتتەۋ بويىنشا قىزمەت اتقارادى. مۇنداي مۋزەيدىڭ اشىلۋى ۇلتتىق مادەنيەت پەن قولونەردى ساقتاۋ ءارى تانىتۋ باعىتىندا ناقتى قادام بولدى.
وسى سياقتى الماتىدا دا Almaty Museum of Arts زاماناۋي ونەر مۇراجايى رەسمي تۇردە اشىلدى. بۇل ورتالىق ازياداعى العاشقى ءىرى جەكە مۋزەي بولىپ سانالاتىن نىسان، وندا زاماناۋي ونەردىڭ كورنەكتى تۋىندىلارى مەن قازاقستان، ورتالىق ازيا مەن شەتەلدىك سۋرەتشىلەردىڭ شىعارمالارى قويىلعان. مۇراجايدىڭ كوللەكتسياسى 700 دەن استام جۇمىستان تۇرادى، ارحيتەكتۋراسى قالا مەن تابيعات ۇعىمدارىن ۇيلەستىرگەن، ءارى قوعامدىق كەڭىستىك رەتىندە دە جوسپارلانعان. اشىلۋ كۇندەرى وعان مىڭداعان ادام كەلىپ كورمەنى تاماشالادى. بۇل مۋزەي ەلدىڭ مادەني ينفراقۇرىلىمىندا جاڭا بەلەستى بىلدىرەدى جانە زاماناۋي ونەردى كەڭ تۇردە تانىتۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ورىنعا اينالدى.
ءتورتىنشى نازار اۋدارارلىق شارا Dombyra Party دەر ەدىك. بۇل باستاما جاڭا ەمەس، بۇرىن دا بولعان، الايدا سوڭعى جىلدارى نە مۇلدە وتپەي، نە وتە تار اۋقىمدا عانا ۇيىمداستىرىلىپ جۇرگەنى بايقالاتىن. 2025 -جىلى جاعداي وزگەردى. الەۋمەتتىك جەلىلەردە Dombyra Party فورماتىنداعى شارالار ءجيى كورىنە باستادى، ولار تەك اۋەسقوي دەڭگەيدە ەمەس، كەڭ اۋديتوريانى قامتىعان كوپشىلىك ءىس-شارالارعا اينالدى. قالا الاڭدارىندا، اشىق كەڭىستىكتەردە، جاستار جينالاتىن ورىنداردا دومبىرامەن كۇي تارتۋ قايتادان كوزگە ءتۇستى.
ەڭ باستىسى، Dombyra Party اتاۋىنىڭ ءوزى قولدانىسقا ەنە باستادى. بۇرىن بۇل فورمات بەيرەسمي باستاما رەتىندە قابىلدانسا، بيىل مەملەكەتتىك جانە وبلىستىق دەڭگەيدەگى مادەني ءىس-شارالاردا دا ءدال وسى اتاۋمەن اتالىپ، رەسمي باعدارلامالارعا كىرگەنى بايقالدى. بۇل Dombyra Party-دىڭ تەك فلەشموب نە بىررەتتىك اكسيا ەمەس، قوعام قابىلداعان، تانىلعان فورماعا اينالعانىن كورسەتەدى. وسى تۇرعىدان العاندا، 2025 -جىل Dombyra Party ءۇشىن قايتا جاندانۋ كەزەڭى بولدى دەۋگە نەگىز بار.
تاعى ءبىر ەلەۋلى وقيعا رەتىندە «شەجىرەلى قۇلاق كۇي» جوباسىن اتاۋعا بولادى. بۇل جوبا كۇي تۋرالى كەزەكتى حابار نەمەسە ورىنداۋشىلىق باعدارلاما/شولۋ ەمەس. نەگىزگى وزەگى - وتارلاۋ ساياساتىنىڭ قازاق دومبىراسى مەن كۇي ونەرىنە قالاي اسەر ەتكەنى تۋرالى جۇيەلى اڭگىمە. جوبا 20 سەريادان تۇرادى جانە ءار ءبولىم جەكە تاقىرىپتى قامتيدى. كۇيشىلەردىڭ كوزىن جويۋ، ءداستۇرلى ەستۋ مادەنيەتىنىڭ ءۇزىلۋى، ورىنداۋشىلىق ورتانىڭ وزگەرۋى، سونداي-اق كۇي مەن دومبىرانىڭ فورمالىق، ماعىنالىق تۇرعىدا قالاي ترانسفورماتسيالانعانى تالدانادى. مۇندا كۇي تەك مۋزىكالىق شىعارما رەتىندە ەمەس، تاريحي دەرەك پەن مادەني كۋالىك رەتىندە قاراستىرىلادى.
جوبانىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى - ونىڭ تۇراقتى فورماتى. «شەجىرەلى قۇلاق كۇي» ءار اپتا سايىن، ناقتى ايتقاندا، ءار سارسەنبى كۇنى ءوز YouTube ارناسىندا جاڭا سەرياسىن جاريالاپ وتىرادى. بۇل جوبانى بىررەتتىك اكتسيادان گورى ۇزاقمەرزىمدى زەرتتەۋ جۇمىسىنا جاقىنداتادى. ءار سەريادا ءبىر ماسەلە كوتەرىلىپ، كۇي تاريحىنا قاتىستى ۇمىت قالعان نەمەسە ايتىلماي كەلگەن تاقىرىپتار قوزعالادى. وسى تۇرعىدان العاندا، «شەجىرەلى قۇلاق كۇي» 2025 -جىلعى مادەني كەڭىستىكتە كۇي تۋرالى اڭگىمەنىڭ باعىتىن وزگەرتكەن، جاڭاشا وي سالار جوبا رەتىندە ەرەكشەلەندى.
قورىتىندىلاي ايتقاندا، ءبىزدىڭ شاعىن شولۋىمىز وسى بەس وقيعامەن شەكتەلەدى. مۇنداعى ماقسات ءبىر وقيعانى اسىرا دارىپتەپ، ەندى ءبىرىن تومەندەتۋ ەمەس. ءسوز باسىندا ايتقانىمىزداي، بۇل ءوز كورقاراسىمىزعا سۇيەنگەن جەكە پىكىرىمىز، اركىم وسىلايشا ءوز ءتىزىمىن ءوز تالعامىنا ساي قۇرا الادى. ءبىز تەك 2025 -جىلى قوعام نازارىن اۋدارعان، مادەني كەڭىستىكتە ءىز قالدىرعان باعىتتاردى اتاپ ءوتۋدى ءجون كوردىك.
ابايدىڭ 180 جىلدىعى، اقتاۋدىڭ تۇركى دۇنيەسىنىڭ مادەني استاناسى بولۋى، ونەر مۇراجايلارىنىڭ اشىلۋى، Dombyra Party-دىڭ قايتا جاندانىپ، كەڭ تارالۋى جانە «شەجىرەلى قۇلاق كۇي» جوباسىنىڭ پايدا بولۋى بىزدىڭشە فورماسى ءارتۇرلى بولعانىمەن، مازمۇنى جاعىنان ءبىر ارناعا توعىسادى. وسىلاردىڭ بارلىعى قازاق مادەنيەتىنىڭ بيىل از دا بولسا ىلگەرى جىلجىعانىنا ءۇمىت پەن سەنىم ۇيالاتادى.