استانانىڭ 2015 -جىلى قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرى - فوتو
ەلوردالىق اكىمدىكتە ەسكى جىلدىڭ قورىتىندىلارى شىعارىلدى، تومەندە بيىل ورىن العان ەستە قالارلىق وقيعالاردى اتاپ وتپەكپىز. ەلوردامىزدا اتاۋلى مەرەكەلىك داتالار مەرەكەلەندى: ۇلى وتان سوعىسىنداعى جەڭىستىڭ 70 جىلدىعى، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ 20 جىلدىعى، قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعى جانە ق ر كونستيتۋتسياسىنىڭ 20 جىلدىعى.
بۇل تۋرالى استانا قالاسى اكىمىنىڭ رەسمي پورتالى حابارلادى.
استانا مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ ساياسي باستامالارىنىڭ تابىستى جۇزەگە اسىرىلۋىنىڭ سيمۆولى بولىپ تابىلادى. قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىنىڭ العاشقى جىلدارىندا ەلوردانى اۋىستىرۋدى ۇسىنعان ەلباسى بولاتىن. بۇگىندە ەلىمىزدىڭ ساياسي جانە اكىمشىلىك رەسۋرستارى استانادا شوعىرلانعان، قارجى سەكتورى جوعارى قارقىنمەن دامۋدا، ەلوردامىز قازاقستاننىڭ عىلىمي جانە ءبىلىم ورتالىعىنا اينالىپ كەلەدى.
بيىل ماڭىزدى ساياسي شارا - قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ كەزەكتەن تىس سايلاۋى وتكىزىلدى. استانادا 189 سايلاۋ ۋچاسكەسى ۇيىمداستىرىلدى، 400 مىڭعا جۋىق سايلاۋشى تىركەلدى. سايلاۋ قورىتىندىسى بويىنشا قازاقستاندىقتاردىڭ �,7 ى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ پەن ونىڭ ساياسي باعىتىن قولداۋ ءۇشىن داۋىس بەردى.
ءتيىمدى جانە تابىستى جۇمىس ءۇشىن جۇمىستىڭ باسىم باعىتتارىن انىقتاۋ قاجەت. اقپان ايىنىڭ باسىندا قالا اكىمى ادىلبەك جاقسىبەكوۆ حالىق الدىندا ەسەپ بەرۋ كەزدەسۋىن وتكىزدى. شارا بارىسىندا قالانى دامىتۋدىڭ باستى باعىتتارى ايقىندالدى. الەۋمەتتىك سالا، سونىڭ ىشىندە جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرۋ، جۇمىسسىزدىق دەڭگەيىن تومەندەتۋ، جۇمىسقا ورنالاستىرۋ ءۇشىن بوس ورىندار ءتىزىمىن كەڭەيتۋ - جۇمىستىڭ باسىم باعىتى بولىپ بەلگىلەندى. 2015 -جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا استانادا جۇمىسسىزدىق دەڭگەيى رەسپۋبليكا بويىنشا ەڭ تومەن كورسەتكىشكە جەتىپ، %4,6 قۇرادى. 18 مىڭنان استام جۇمىس ورنى قۇرىلدى، 10 مىڭعا جۋىق ادام جۇمىسسىزدىقتان قورعايتىن الەۋمەتتىك شارالارمەن قامتىلدى.
دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسى دا نازاردان تىس قالمايدى. 2015 -جىلعى 1 -قاراشا جاعدايى بويىنشا تۋۋ كورسەتكىشى 2014 -جىلدىڭ (29,19) سايكەس مەرزىمىمەن سالىستىرعاندا %3,7 ۇلعايدى جانە 1000 ادامعا شاققاندا 30,27 قۇرادى، بۇل 1478 بالاعا ارتىق، ياعني، 21765 ءسابي دۇنيەگە كەلگەن.
بيىل استانادا ءتورت دەنساۋلىق ساقتاۋ نىسانى پايدالانۋعا بەرىلدى - قالالىق بالالار جۇقپالى اۋرۋلار اۋرۋحاناسى، امبۋلاتوريالىق- ەمحانا كەشەنى، بمسك ورتالىعى، ونكوديسپانسەرگە جاپسارلاس سالىنعان عيمارات.
جالپى، جىل قورىتىندىسى بويىنشا ەلوردادا ەكونوميكانىڭ ونەركاسىپتىك سەكتورىندا وڭ ءۇردىس بايقالادى. ءبىرىنشى جارتىجىلدىقتىڭ قورىتىندىسى بويىنشا عانا جالپى وڭىرلىك ءونىم وتكەن جىلدىڭ سايكەس مەرزىمىمەن سالىستىرعاندا %4,3 ۇلعايدى. ونىڭ رەسپۋبليكالىق كولەمدەگى ۇلەسى ,8 قۇرادى. 2015 -جىلى نەگىزگى كاپيتالعا تارتىلعان ينۆەستيتسيالار ارتتى. ونەركاسىپتىك ءوندىرىس كولەمى %5,4 ءوسىپ، 273,9 ميلليارد تەڭگەنى قۇرادى، بۇعان وڭدەۋشى ونەركاسىپتە ءونىم ءوندىرۋدىڭ %5,7 ۇلعايۋى سەپتىگىن تيگىزدى.
ۇستىمىزدەگى جىلى ەلوردادا ءتورت جاڭا ءىرى ونەركاسىپتىك كاسىپورىن اشىلدى، بۇل جۇمىس ورىندارىنىڭ سانىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەردى. 11 -جەلتوقساندا يندۋستريالاندىرۋ كۇنى اياسىندا مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «GEVO» جشس «Astana Diesel Engines» ديزەلدىك قوزعالتقىشتار شىعاراتىن زاۋىتتى جانە «استانا يۋتاريا ltd» وندىرىستىك يننوۆاتسيالىق كومپانيا» ج ش س تىگىن جابدىقتارى مەن توقىما ونىمدەر شىعاراتىن زاۋىتتى ىسكە قوستى. تاۋەلسىزدىك كۇنى قارساڭىندا استانا قالاسى اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن قازاقستانداعى العاشقى «ۋنيۆەرmag.kz» وتاندىق ونىمدەر ساتۋ ورتالىعى اشىلدى.
ايتا كەتەيىك، جەلتوقسان ايىنىڭ باسىندا استانانىڭ نەگىزگى كاپيتالىنا تارتىلعان ينۆەستيتسيالار كولەمى 659 780 ميلليون تەڭگەنى قۇرادى، بۇل 2014 -جىلمەن سالىستىرعاندا ارتىق. استانانىڭ رەسپۋبليكالىق كولەمدەگى ۇلەسى - ,9. ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ قازان ايىندا ەلوردادا VI «AstanaInvest 2015» حالىقارالىق ينۆەستيتسيالىق فورۋم ءوتتى، وعان الەمنىڭ 56 مەملەكەتىنەن 3500 ادام كەلدى. فورۋم بارىسىندا 110 استام بيزنەس- كەزدەسۋ وتكىزىلدى، ءتۇرلى الاڭداردا جالپى سوماسى 1,5 ميلليارد ا ق ش دوللارىنان استام 37 مەموراندۋمعا قول قويىلدى. ەكى كۇننىڭ ىشىندە دەلەگاتتار 14 كورمە كەشەنىنىڭ جۇمىسىمەن تانىستى: «SmartAstana» پاۆيلونى، «EXPO»، «استانادا جاسالعان»، «АSTRA» كورمەلەرى، قالالىق اكىمدىك باسقارمالارى جانە ينۆەستيتسيالىق جوبالار.
تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى - قالالىق بيلىكتىڭ جۇمىسىنىڭ ماڭىزدى باعىتى. 2015 -جىلى ەلوردادا 1,5 ميلليون شارشى مەترگە جۋىق تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلدى، بۇل وتكەن جىلعى كورسەتكىشتەن 1,6 ەسەگە ارتىق.
ءبىلىم سالاسى اكىمدىك جۇمىسىنىڭ ماڭىزدى باعىتى بولىپ قالادى. بيىل ەلوردالىقتار ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋدە دە جاقسى ناتيجە كورسەتتى. استانا كومپوزيتتىك يندەكس بويىنشا ەل وڭىرلەرىنىڭ اراسىندا ءبىرىنشى ورىنعا شىقتى. ال قاتىسۋ كوەففيتسيەنتى بويىنشا ەڭ جوعارى كورسەتكىش - 81 باللمەن باسقا قالالاردىڭ ىشىندە كوش باستادى. استانالىق وقۋشىلار بىرنەشە جىلدان بەرى رەسپۋبليكالىق وليمپيادالاردا عانا ەمەس، سونىمەن قاتار، حالىقارالىق جارىستاردا جۇلدەلى ورىندار الىپ ءجۇر. وتكەن وقۋ جىلىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ەلوردالىقتار حالىقارالىق جارىستار مەن وليمپيادالاردا 200 استام جۇلدەگە قول جەتكىزدى.
استانادا بالالاردى ورتا بىلىممەن قامتۋ ماقساتىندا جىل سايىن زاماناۋي مەكتەپتەر سالىنادى. بيىل 17 مىڭنان استام بالا مەكتەپ تابالدىرىعىن العاش رەت اتتادى، جالپى، جاڭا وقۋ جىلىندا 115099 وقۋشى مەكتەپكە باردى. وقۋ جىلىنىڭ باسىندا ەلوردادا جاڭادان ءۇش مەكتەپ اشىلدى: № 77 -مەكتەپ- گيمنازياسى، № 79 -مەكتەپ- گيمنازياسى، سونداي- اق قازاق جانە اعىلشىن تىلدەرىندە وقىتاتىن دارىندى بالالارعا ارنالعان «Astana English school» گيمنازياسى.
قالادا مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم، بالاباقشاعا كەزەكتى ازايتۋ ماسەلەلەرىنە ەرەكشە نازار اۋدارىلادى. 2015 -جىلى 7 بالاباقشا سالىندى، كوكتەمدە جانە كۇزدە توپتاۋ اياسىندا مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەلەردەن ورىندار ءبولىندى.
ۇستىمىزدەگى جىلى قالا تۇرعىندارى مەن قوناقتارى ءبىرقاتار مادەني شارالاردى دا تاماشالادى. استانانىڭ تۋعان كۇنىنە وراي اۋقىمدى حالىقتىق سەرۋەندەر، كونسەرتتەر مەن فەستيۆالدار ۇيىمداستىرىلدى. قالانىڭ 17 جىلدىعى «جان جۇرەگىم - استانا» ۇرانىمەن ءوتتى. ەلوردا كۇنىن مەرەكەلەۋ اياسىندا 40 استام اشىق الاڭدا سپورتتىق مارافوندار، قازىرگى زامانعى جانە روك مۋزىكا فەستيۆالدارى، كوشە ءبيى، جاۋىنگەرلىك ونەر بويىنشا حالىقارالىق فەستيۆالدار، «نۇرلى ەسىل» بىرەگەي پيروتەحنيكالىق شوۋى، سۋلى- جاسىل جەلەكتە art-fest شارالارى ۇيىمداستىرىلدى، «دۋمان» ويىن- ساۋىق ورتالىعىنىڭ الدىنداعى الاڭدا ەتنوفۋتۋريستىك ARKAIM 3D ويىن- ساۋىق قالاسى ورنالاستى. مادەني- بۇقارالىق شارالاردى وتكىزۋ بارىسىندا ولاردى اشىق الاڭداردا وتكىزۋگە باسىمدىق بەرىلدى. بۇل شارانى تاماشالاۋعا كەلگەن ادامدار سانىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەردى.
ۇلى وتان سوعىسىنداعى جەڭىستىڭ 70 جىلدىعىنا وراي مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ قاتىسۋىمەن «جەرۇيىق» پاركىندە گەنەرال يۆان پانفيلوۆقا ارنالعان ەسكەرتكىش اشىلدى. بيىكتىگى 2,5 مەترلىك ەسكەرتكىش قولادان جاسالعان. ونىڭ ورتاسىندا گۇل قويۋعا ارنالعان پليتا بار. شىعىس جاعىندا اللەيانىڭ بويىمەن تابيعي گرانيتتەن ماسكەۋ تۇبىندەگى شايقاستا قازا تاپقان 28 جاۋىنگەر- پانفيلوۆشىعا ارنالعان ەسكەرتكىش تاقتالار ورنالاسقان. جەڭىستىڭ 70 جىلدىعىنا ارنالعان اسكەري پاراد سوڭعى جىلدارداعى ەڭ اۋقىمدى شەرۋ بولدى. وعان قاتىسقان جەكە قۇرام مەن اسكەري تەحنيكانىڭ سانى رەكوردتىق كورسەتكىشكە جەتتى. اسكەري پاراد مەملەكەتتىك تەلەارنالاردان، سونداي- اق، قالانىڭ بەس الاڭىندا (جاڭا وقۋشىلار سارايى، «قازاقستان» سك جانىنداعى «ستۋدەنتتىك» پارك، قالالىق اكىمدىك الدىنداعى الاڭ، قوشقاربايەۆ كوشەسىندە «حايۆيلل» ت ك قارسى «بايتەرەك» مونۋمەنتىنىڭ الدىنداعى الاڭ) تىكەلەي كورسەتىلدى.
بيىلعى اتاۋلى داتالاردىڭ ءبىرى - قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ 20 جىلدىعى. 6 -اقپاندا بەيبىتشىلىك جانە كەلىسىم سارايىندا قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى جىلىنىڭ سالتاناتتى اشىلۋى ءوتتى. شارا اياسىندا استانا اكىمى ادىلبەك جاقسىبەكوۆ «20 ىزگى ءىس» قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى ەستافەتاسىنىڭ سيمۆولى - تايقازاندى اقمولا وبلىسىنا ۇسىندى. بىرنەشە اي بويى تايقازان ەلىمىزدىڭ وڭىرلەرىن ارالاپ، «ىزگى ىستەرگە» تولتىرىلىپ، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ ХХІІ سەسسياسىنىڭ اشىلۋى قارساڭىندا استاناعا اكەلىندى.
«ق ح ا - 20 ىزگى ءىس» اكسياسى اياسىندا ەلىمىزدە 35 مىڭنان استام ادامعا كومەك كورسەتىلدى. سونىمەن قاتار، 2 500 شارا وتكىزىلىپ، وعان 620 مىڭنان استام ادام قاتىستى. بۇل اكتسيالار حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توپتارىنا، ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرلەرىنە، كوپ بالالى وتباسىلارعا، بالالار ۇيلەرىنە الەۋمەتتىك قولداۋ كورسەتۋگە باعىتتالدى.
قىركۇيەك ايىنىڭ ورتاسىندا رەسپۋبليكامىزدىڭ وڭىرلەرنىڭ 1,5 مىڭنان استام وكىلى قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىن اتاپ وتۋگە ارنالعان مەرەكەلىك شارالارعا قاتىسۋ ءۇشىن استاناعا كەلدى. «قازاق ەلى» الاڭىنداعى ەتنواۋىلدا وبلىستاردان 50 كيىز ءۇي تىگىلدى. ولاردىڭ ءارقايسىسى ءوز ءوڭىرىنىڭ ەرەكشەلىگىن كوپشىلىككە پاش ەتتى. ءۇش كۇن بويى قالا تۇرعىندارى مەن قوناقتارى ۇزدىك شىعارماشىلىق ۇجىمداردىڭ ونەرىن، تەاترلاندىرىلعان قويىلىمدار، حالىقتىڭ قولدانبالى ونەر ەلەمەنتتەرىن جانە قازاق قولونەرىن تاماشالادى. مەرەكە قوناقتارى ۇلتتىق تاعامداردان ءدام تاتىپ، اعاشتان جاسالعان زاتتار مەن اشەكەيلەردى، زەرگەرلىك بۇيىمداردى، كەراميكا، مۋزىكالىق اسپاپتار، كارتينالار مەن ۇلتتىق كيىمدەردى كورە الدى. بۇدان باسقا، كەلۋشىلەر ۇلتتىق سپورتتىق جارىستاردا شەبەرلىك بايقاستى.
بيىلعى جىل سپورتتىق جەتىستىكتەرمەن دە ەستە قالادى. قازاقستاندىق فۋتبول تاريحىندا العاش رەت «استانا» فۋتبول كلۋبى ۋەفا چەمپيوندار ليگاسىنىڭ توپتىق كەزەڭىنە شىقتى. ەلوردالىق فۋتبولشىلار «استانا - ارەنا» ستاديونىندا بەلگىلى ەۋروپالىق كوماندالارمەن كەزدەسىپ، جوعارى شەبەرلىكتەرىن كورسەتتى. فۋتبول ماۋسىمىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا «استانا» ف ك قازاقستاندىق پرەمەر- ليگا چەمپيونى اتاندى.
بيىل وتكەن ماڭىزدى شارالاردىڭ ءبىرى رەتىندە «بارىس - ارەنا» كوپ فۋنكسيونالدى مۇز سارايىنىڭ اشىلۋىن، دزيۋدودان ليتسەنزيالىق الەم چەمپيوناتىن وتكىزۋدى، بۇقارالىق سپورتتىق مارافوندار مەن جارىستاردى اتاپ وتۋگە بولادى.
كۇردەلى ەكونوميكالىق جاعدايدى ەسكەرە كەلە، الداعى جىل دا وڭاي بولمايدى. ءبىراق قالالىق بيلىك الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق دامۋ قارقىنىن ساقتاپ قالۋ مىندەتىن العا قويىپ وتىر. مەملەكەت بارلىق الەۋمەتتىك مىندەتتەردى ورىنداپ جاتىر، جانە وسى باعىتتاعى جۇمىستار 2016 -جىلى دا جالعاسىن تابادى. قالالىق كوممۋنالدىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا، ەلوردانى اباتتاندىرۋعا جانە قوعامدىق ءتارتىپتى قامتاماسىز ەتۋگە، بيزنەس سالاسى مەن ينۆەستيتسيالىق جوبالارعا قولايلى جاعداي جاساۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىلادى.
ەلوردانى دامىتۋ بارلىق باعىتتار بويىنشا جالعاسادى.
«استانا قالاسىنىڭ تۇرعىندارى مەن قوناقتارىن كەلە جاتقان جاڭا جىلمەن قۇتتىقتايمىز!»، - دەلىنگەن حابارلامادا.