سايلاۋ-2015: ق ر پرەزيدەنتتىگىنە كانديدات ءا. قۇسايىنوۆ اتىراۋ گۋمانيتارلىق كوللەدجىنىڭ ۇجىمىمەن كەزدەستى
كانديدات كەزدەسۋ قاتىسۋشىلارىنا ءوز سايلاۋالدى تۇعىرناماسىن تانىستىرىپ، ونىڭ نەگىزگى باعىتى - ەكولوگيا ماسەلەسى جايىندا بايانداپ بەردى.
«ەكولوگيا ماسەلەسى 21 -عاسىردا، اسىرەسە، وزەكتى. تابيعات اينالىمى ءوزارا بايلانىستاعى بىرنەشە سيكلدان تۇرادى. سوڭعى 100-150 جىلدا ادامنىڭ وندىرىستىك تۇرمىس- تىرشىلىگىنەن تۋىنداعان جاعىمسىز ەكولوگيالىق احۋال قازىرگى ۋاقىتتا ادامنىڭ وزىنە، دەنساۋلىعى مەن ومىرىنە زيانىن تيگىزىپ وتىر.
قازىرگى ۋاقىتتاعى ەكولوگيالىق پروبلەما كەز كەلگەن مەملەكەتتىڭ كۇن تارتىبىندەگى ماسەلەسىنە اينالۋى ءتيىس. كۇن تارتىبىندە - وسكەلەڭ ۇرپاق ءۇشىن جەردىڭ ەكوجۇيەسىن امان ساقتاپ، امانات ەتۋ»، - دەپ باستادى بايانداماسىن كانديدات ءابىلعازى قۇسايىنوۆ.
ودان ءارى سپيكەر شەشىمىن كۇتتىرمەيتىن جاھاندىق ەكولوگيالىق ماسەلەلەردىڭ ءبىرقاتارىن اتاپ ءوتتى.
باستى پروبلەما - جەردىڭ اۋا كەڭىستىگىنىڭ لاستانۋى. جەر بەتىندەگى بارلىق تىرشىلىك يەسىنىڭ ءومىرى، ەڭ الدىمەن، اۋانىڭ لاستانۋ دەڭگەيىنە تاۋەلدى. ال اۋا باسسەينىنىڭ احۋالى كۇننەن- كۇنگە ناشارلاپ بارادى.
سونىمەن قاتار ورمانداردى جاپپاي شابۋ ماسەلەسى دە نازاردان تىس قالماۋى كەرەك. ول عالامشاردىڭ وكپەسى ىسپەتتەس. ادامنىڭ كۇندەلىكتى ءىس- ارەكەتىنەن ورمان شابۋ قارقىنى اپاتتىق دەڭگەيگە جەتتى. ەندى ونى قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن ون جىلدىڭ، ءتىپتى ءجۇز جىلدىڭ ءوزى از.
جىل سايىن جەر بەتىنەن 13 ميلليون گەكتار ورمان جويىلادى. سونىڭ كەسىرىنەن قۇستاردىڭ ءاربىر ءتورتىنشى ءتۇرى جانە قوسمەكەندىلەردىڭ ءاربىر ءۇشىنشى ءتۇرى جويىلىپ كەتۋگە شاق تۇر.
سونداي-اق جەردىڭ قۇنارلى قىرتىسىنىڭ جىل سايىن جۇقارۋى دا اتاپ وتكەن ماسەلەمەن تىكەلەي بايلانىستى. وعان جەل ەروزياسىنان بولەك، اۋىل شارۋاشىلىعىندا حيميالىق تىڭايتقىشتار مەن پيستيتسيدتەردى مولشەردەن تىس پايدالانۋ سەبەپ بولىپ وتىر.
اۋىز سۋ قورىنىڭ ازايۋى دا - ادامزات ءۇشىن ەڭ وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. بۇل ءۇردىس سۋ باسسەينىنىڭ ونەركاسىپتىك قالدىقتارمەن لاستانىپ، ورمان القاپتارىنىڭ كۇرت ازايۋىمەن بايلانىستى. اۋىز سۋ تاپشىلىعى بولاشاقتا ۇلكەن ەكولوگيالىق اپاتقا اينالۋى مۇمكىن.
جانۋارلار ورتاسىن قىرىپ- جويۋ كەز كەلگەن قوعام ءۇشىن ۇلكەن سىن ءارى اۋىرتپالىق. ادامنىڭ قورشاعان ورتاعا كەلتىرگەن زيانى جەر شارىنىڭ جانۋارلار الەمىنە دە سالقىنىن تيگىزىپ وتىر. اڭداردىڭ بىرنەشە ءتۇرى جەر جۇزىنەن جوعالىپ كەتۋگە جاقىن تۇر، كەيبىرى، ءتىپتى، سوڭعى 50-70 جىلدىڭ ىشىندە جويىلىپ كەتكەن.
«ۇرپاعىمىز جانسىز، ءسونىپ بارا جاتقان عالامشارعا يە بولىپ قالسىن دەمەسەك، ءوزىمىز مەكەندەيتىن بيوسفەرانى امان الىپ قالۋ ءۇشىن ناقتى ارەكەتتەرگە باراتىن كەز جەتتى»، - دەگەن ءوز ازاماتتىق ۇستانىمىن تانىتتى ءا. قۇسايىنوۆ.
كانديداتتىڭ اتىراۋ وبلىسىنداعى سايلاۋالدى شتابىنىڭ جەتەكشىسى سادىرجان جەكەنوۆ ەكولوگيا تۋرالى جاڭا تۇسىنىك قالىپتاستىرۋ ماڭىزدىلىعىنا توقتالدى.
«تابيعاتپەن ۇيلەسىمدى ءومىر ءسۇرۋ». جەر بەتىندەگى ادام تىرشىلىگىنىڭ نەگىزگى ۇستانىمى وسىنداي بولۋى ءتيىس. وتكەننىڭ ۇلى ويشىلدارى ايتىپ كەتكەندەي، تابيعاتتى تەك ونىڭ زاڭدارىنا باعىنا وتىرىپ بيلەۋگە بولادى.
ادام بيوسفەرا دامۋىنىڭ زاڭدارىن جاقسى ءتۇسىنىپ، ونىڭ قۇلدىراۋىنا الىپ كەلەتىن ارەكەتتەردى باقىلاۋدا ۇستاۋى كەرەك جانە جوعارىدا اتاپ وتكەن ۇردىستەردىڭ الدىن الۋ ءۇشىن بارىن سالۋى ءتيىس»، - دەپ اڭگىمەلەدى س. جەكەنوۆ.
ايماقتىق شتاب جەتەكشىسى اتاپ وتكەندەي، بيوسفەرا جەر بەتىندە ادام پايدا بولعانعا دەيىن دە ءومىر سۇرگەن، ادامسىز دا تىرشىلىگىن جالعاستىرا الادى. ەسەسىنە، ادام بيوسفەراسىز ءومىر سۇرە المايدى.
«بۇگىندە ادام بالاسى جالپى عالامدىق ەكولوگيالىق دامۋدى باقىلاۋ مىندەتىن ءوز موينىنا الۋعا قاۋقارلى.
ادامدار سانالى تۇردە ەكولوگيالىق تەپە- تەڭدىكتى ساقتاپ، تابيعاتتىڭ شىنايى كەلبەتىن ساقتاۋ قاجەتتىلىگىن سەزىنۋلەرى كەرەك.
ادامنىڭ بارلىق شارۋاشىلىق قىزمەتى قورشاعان ورتاعا زيانىن تيگىزبەيتىندەي جۇرگىزىلۋى كەرەك» ، - دەپ قورىتتى ق ر پرەزيدەنتتىگىنە كانديدات ءا. قۇسايىنوۆ سايلاۋالدى تۇعىرناماسىنىڭ نەگىزگى باعىتتارىنا توقتالا وتىرىپ.