سايلاۋ-2015: كانديدات ءا. قۇسايىنوۆ ورداباسى اۋدانىنىڭ جۇرتشىلىعىمەن كەزدەستى
ءابىلعازى قۇسايىنوۆ كەزدەسۋ قاتىسۋشىلارىنا ەكولوگيانىڭ قازىرگى پروبلەمالارىن قوزعايتىن سايلاۋالدى تۇعىرناماسىن تانىستىردى.
«قارقىندى ونەركاسىپتىك قىزمەتى بارىسىندا ادامدار تابيعاتقا ۇلكەن زالال كەلتىرىپ، سالدارىنان «بۋمەرانگ اسەرى» تۋىندادى: ەندى تابيعي ورتانىڭ قۇرتىلۋىنان تاياقتىڭ ەكىنشى شەتى ادامنىڭ وزىنە ءتيىپ وتىر.
قوعام مەن تابيعاتتىڭ ۇيلەسىمسىز بايلانىسى ۇلكەن ەكولوگيالىق پروبلەمالار تۋىنداتتى.
ول ازداي، ەكولوگيالىق قۇلدىراۋ ۇدەرىسى كۇردەلى ەكولوگيالىق داعدارىسقا ۇلاسىپ بارادى. تابيعاتتى قورعاۋ ماسەلەسى ادامزاتتى امان الىپ قالۋ ماسەلەسىنە اينالىپ وتىر.
تابيعي اپاتتاردىڭ ورىن الۋ جيىلىگى 2000 - جىلدان بەرى، بۇعان دەيىنگى ونجىلدىقتارمەن سالىستىرعاندا، 6 جىلدىڭ ىشىندە 187%- عا ارتقان.
جاھاندىق ەكولوگيالىق تۇيتكىلدەردىڭ تۋىنداپ، ۋشىعا تۇسۋىنە تابيعات قورىن ولشەۋسىز تۇتىنىپ، قورشاعان ورتاعا انتروپوگەندىك كەرى ىقپال ەتۋ، جاپپاي قىرىپ- جويۋ قارۋىن پايدالانۋ سەبەپ بولدى»، - دەدى ءا. قۇسايىنوۆ.
و ق و- داعى سايلاۋالدى شتابىنىڭ جەتەكشىسى بولات رىسقۇلبەكوۆ قازىر قالىپتاسقان جاعداي قورشاعان ورتا ساپاسىنىڭ قۇلدىراۋىنان تۋىنداعانىن اتاپ ءوتتى. اۋا، وزەن- كولدەر، تەڭىز- مۇحيتتار لاستانىپ، توپىراق قۇنارسىزدانۋدا، جانۋارلار مەن وسىمدىك الەمىنىڭ بىرنەشە ءتۇرى جويىلدى.
ماسەلەن، ءشول دالانىڭ جالپى اۋماعى 27 ميلليون گەكتارعا كەڭىگەن. وسىنىڭ كەسىرىنەن ادامزات جىل سايىن 25 ميلليارد تونناعا جۋىق قۇنارلى توپىراعىنان ايىرىلىپ وتىر. الەم بويىنشا بارلىق اۋىلشارۋاشىلىق جەرلەردىڭ 63%- ى ەروزياعا ۇشىراعان. جىل سايىن جەر بەتىنەن 13 ميلليون گەكتار ورمان القاپتارى جويىلۋدا.
ادام مەن بيوسفەرا اراسىنداعى تۇسىنىسپەۋشىلىكتەن تابيعات جۇيەسى قالپىنا كەلتىرۋگە كەلمەيتىن وزگەرىسكە ۇشىرادى. قوعامنىڭ، حالىقتىڭ وندىرىستىك قۋاتىنىڭ ارتۋى، ۋربانيزاتسيا، عىلىمي- تەحنيكالىق ىلگەرىلەۋشىلىك - وسى وزگەرىستەردىڭ باستى كاتاليزاتورى.
عالامشاردىڭ ادامزات ءوندىرىسىنىڭ شىعىندارىن يگەرە الماۋى ۇلكەن الاڭداۋشىلىق تۋدىرىپ وتىر. بيوسفەرا قۇرتىلۋدا. سوندىقتان ادام تويىمسىز وندىرىستىك ءىس- ارەكەتىنىڭ كەسىرىنەن ءوز بولاشاعىنا ءوزى بالتا شاۋىپ وتىر.
مۇنىڭ ءبارى ادام ءومىرى ءۇشىن پايدالى ەكولوگيالىق جاعدايدى ناشارلاتتى.
كانديدات كەلەسى ەكولوگيالىق ستاتيستيكاعا توقتالدى: جەر بەتىندەگى قالالاردىڭ اۋاسىنىڭ لاستانۋى جىل سايىن 865 مىڭ ادام ءولىمىنىڭ باستى سەبەبى بولىپ تابىلادى.
كوپەنگاگەندە كليماتتىڭ وزگەرۋى تاقىرىبىنا ارنالعان كونفەرەنتسيادا ب ۇ ۇ- نىڭ جاساعان بايانداماسىنا سايكەس، الەم مۇحيتتارىندا سۋدىڭ قىشقىلدىعى 35-40 جىلدان سوڭ 150%- عا ارتادى، بۇل تەڭىز ەكوجۇيەسىن ۇلكەن وزگەرىسكە ۇشىراتادى.
گەولوگتاردىڭ ايتۋىنشا، ادامدار اۋىل شارۋاشىلىعىمەن اينالىسىپ باستاپ، مال باعىپ، جەر قىرتىسىن يگەرۋگە كىرىسكەلى بەرى جىل سايىن الەم مۇحيتتارىنا 9 ميلليارد تونناعا جۋىق توپىراق قۇيىلدى. قازىردە بۇل كورسەتكىش 25 ميلليارد تونناعا جەتىپ وتىر.
جىل سايىن 260 ميلليارد تونناعا جۋىق پلاستماسسا بۇيىمدار الەم مۇحيتتارىنا توگىلەدى. پلاستيكالىق قوقىس مۇحيتتارعا وزەندەرمەن، توعاندارمەن، جاعانى شايعان تەڭىز تولقىندارىمەن جەتەدى.
كانديداتتىڭ حابارلاۋىنشا، 10-15 جىلدان سوڭ سۋ تاپشىلىعىنان ەكى ميللياردقا جۋىق ادام جاپا شەگۋى مۇمكىن.
جاھاندىق جىلىنۋ سالدارىنان ⅩⅩ عاسىردا الەمدىك مۇحيت دەڭگەيى 20 سانتيمەترگە كوتەرىلدى. ال اركتيكا مۇزدارى 5 جىلدا 70 سانتيمەترگە جۇقارعان.
«وسى ايتىلعانداردىڭ نەگىزىندە، ەكولوگيالىق قاۋىپسىز دامۋعا كوشۋ مىندەتتەرىن ادامزات دامۋىمەن قاتار قاراستىرۋ سايلاۋالدى تۇعىرنامامنىڭ باستى ماقساتىنا اينالدى.
قاۋىپسىز دامۋعا تەك ەكونوميكالىق جۇيەنى دامىتۋ تۇعىرناماسىن قايتا قاراستىرعاندا عانا قول جەتكىزەتىمىزدى ەستەن شىعارمايىق.
اتاپ ايتقاندا، ەكونوميكانى ەكولوگيالىق تازا، قورشاعان ورتاعا زيانى جوق از شىعىندى تەحنولوگيالاردىڭ كومەگىمەن تۇرلەندىرۋ دامۋدىڭ باستى نەگىزىنە اينالۋى ءتيىس»، - دەدى كانديدات.
تابيعات رەسۋرستارىن ماقساتتى ءارى جوسپارلى پايدالانۋ، قورشاعان ورتانى لاستانۋدان قورعاۋ، مەملەكەتتىك باقىلاۋدىڭ، تابيعات رەسۋرستارىن دۇرىس پايدالانۋ، قورعاۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋگە باعىتتالعان ءىس- شارالاردىڭ جوسپارلى جۇيەسىن ەنگىزۋ ءا. قۇسايىنوۆ قىزمەتىنىڭ ەڭ باستى مىندەتىنە اينالۋى ءتيىس.