باس سۇيەگى 17 جىل جاشىكتە جاتقان ماحامبەت باتىر
بۇل پىكىردى ارى قاراي زاڭعار جازۋشىمىز مۇحتار اۋەزوۆتىڭ: «ماحامبەت - قازاق اقىندارىنىڭ ىشىندەگى ەڭ ءبىر كۇشتىسى. ماحامبەت جىرلارى - ءوز زامانىنداعى ەڭ جاندى، ەڭ اسەرلى ءسوز، كوپشىلىكتىڭ ءوز ءۇنى، ءوز ءتىلى، ءوز ارمان تالابى. بۇكىل 19 - عاسىر ادەبيەتىندە قيمىل مەن كۇرەس جىرىن ماحامبەتتەي جىرلاعان اقىن بولعان ەمەس. الدى دا، ارتى دا - ءبىر ءوزى»، - دەگەن ءسوزى قۋاتتاي تۇسەدى.
ماحامبەت - اقىن عانا ەمەس، باتىر، جىراۋ، كۇيشى دە. ونىڭ ولەڭدەرىنە دە باتىلدىق، وتكىرلىك ءتان. سودان دا بولار، اقىن ولەڭدەرى ەڭسەسى تۇسكەن ادامنىڭ جانىنا قۋات بەرەدى، جىگەرىن جانيدى.
ەلىنىڭ ازاتتىعى جولىندا اساۋ جىرىمەن دە، ەرجۇرەك ەرلىگىمەن دە كۇرەسكە تۇسكەن ماحامبەت وتەمىس ۇلى 1804 - جىلى قازىرگى باتىس قازاقستان وبلىسى جانىبەك اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. ماحامبەتتىڭ اكەسى - وتەمىس شەشەن، بي ادام بولعان ەكەن. ونىڭ ءتورت ايەلىنەن توقتامىس، بەكمۇحامبەت، ماحامبەت، قوجاحمەت، ىبىرايىم، ءايىپ، حاسەن، ىسمايىل، سۇلەيمەن، دوسمايىل اتتى 10 ۇلى بولىپتى. ماحامبەتتىڭ:
وتەمىستەن تۋعان ون ەدىك،
ونىمىز اتقا قونعاندا،
جەر قايىسقان قول ەدىك، - دەپ جىرلاۋى وسىدان بولسا كەرەك.
...
مۇسىلمانشا جازۋ- سىزۋ مەن ورىس ءتىلىن قاتار ۇيرەنگەن ماحامبەت
وزگە زامانداستارىنداي ەمەس، وجەت، باتىل بوپ وسكەن ماحامبەتتى اكەسى الدىمەن، مۇسىلمانشا وقۋعا بەرەدى. ماحامبەت تۋرالى ءبىراز ەڭبەكتەرگە قالام تەربەگەن جازۋشى انەس ساراي: «ماحامبەت قانا ەمەس، وتەمىستىڭ بارلىق بالالارى شاعاتايشا، مۇسىلمانشا وقۋ- جازۋعا وتە ساۋاتتى بولعان. ماحامبەتتىڭ ءوز قولىمەن جازعان ەكى حاتىنىڭ مۇراعاتتان تابىلۋى - بۇعان دالەل. اسىرەسە اقىننىڭ حيۋا ساپارىنان قايتىپ ورالعان سوڭ كۇرەسكەر سەرىكتەرىنە جولداعان حاتى - سول كەزدەگى جازۋ ونەرىنىڭ ۇلگىسىندەي»، - دەپ جازادى. وسى دەرەكتىڭ ءوزى وتەمىس بالالارىنىڭ زامانداستارىنان وزىق بولعانىن دالەلدەيدى.
ماحامبەت مۇسىلمانشا حات تانىعاننان كەيىن ورىسشا جازۋ- سىزۋدى ۇيرەنەدى. شەشەندىگىمەن، اقىندىعىمەن ەرتە كوزگە تۇسكەن ماحامبەتتى جاڭگىر ءوز جانىندا ۇستاۋعا تىرىسىپ، سارايعا الدىرادى. تۇڭعىشى زۇلقارنايىننىڭ جانىنا قوسىپ، ۇلىنىڭ تاربيەسىن، ورىس ءتىلىن ۇيرەنۋىن وعان تاپسىرادى. سولاي- سولاي ماحامبەتتى ساراي اقىنى ەتۋدى كوزدەگەن جاڭگىردىڭ ماقساتى ورىندالمادى. اقىن وردادا ءجۇرىپ، قاراپايىم حالىققا جاسالعان نەبىر قياناتتار مەن زۇلىمدىقتاردى كورىپ، حاننىڭ جانىنان كەتىپ، ونىمەن اشىق كۇرەسكە كوشەدى. جاڭگىر حاننىڭ وزبىرلىقتارىن اشىپ كورسەتەتىن ولەڭدەر جازىپ، اياۋسىز سىنعا الىپ، حالىقتىڭ ءسوزىن سويلەي باستايدى.
يساتاي مەن ماحامبەت - ۇلتىن بوستاندىققا باستاعان باتىرلار
ماحامبەت 1829 -جىلى جاس اقىن جاڭگىردىڭ بيلىگىن ىشتەن السىرەتپەك بولعان قايىپقالي مەن شوكە نۇرالىحان ۇلىنا ىلەسىپ، حالىق ىشىندە ۇگىت- ناسيحات جۇرگىزەدى. قوزعالىستىڭ ناسيحاتشىسى بولعانى ءۇشىن 1829 -جىلدىڭ كوكتەمىنەن 1831 -جىلدىڭ كۇزىنە دەيىن كالمىكوۆ تۇرمەسىندە وتىرادى. اقىننىڭ:
كەشە ءبىز زىنداندا جاتىپ قۇبىلدىق،
قامالعان كوپ دۇشپانعا قور بولدىق.
تەرەزەدەن تەلمىرىپ،
اعايىن مەن تۋعاندى،
ءبىر كورۋگە زار بولدىق، - دەپ كەلەتىن «زىنداندا» اتتى ولەڭى وسى كەزدە جازىلعان.
ورىنبور تۇرمەسىنەن قايتقاننان كەيىن دە ءبىراز ۋاقىت جاڭگىردىڭ جانىندا جۇرگەن ماحامبەت ەل بيلىگىنە ارالاسىپ، 1834 -جىلى ستارشىن بولىپ سايلانادى. سوعان قاراماستان حان سوزىنەن گورى، حالىق ۇنىنە كوبىرەك قۇلاق اسقان ماحامبەت اقىرى، حانعا قارسى كەلگەن يساتايدىڭ ءسوزىن سويلەپ، ونىڭ جاعىنا شىعادى. ال قامالىپ، كەيىن 60 اتان ايىپ تارتىپ، قىسىمعا قارسى كەلگەن باتىر ەلدەن كەتكەندە:
الديار تاقسىر، حانىمىز!
يساتاي باتىر كەتكەلى
كەلمەدى ءبىزدىڭ ءسانىمىز.
ءتىلىمدى الساڭ، تاقسىر- اي،
شايتاننىڭ موينىن جۇلدىرىپ،
ورداڭا قايتىپ الىڭىز.
ارىستان ەدى- اۋ، يساتاي!
نەتەسىڭ، تاقسىر، تابالاپ،
قۇيتتايىمدا ءوسىپ ەم،
باۋىرىندا پانالاپ، - دەپ حاننىڭ بەتىن بەرى قاراتپاق بولادى. الايدا، ايتقانعا كونەتىن حان با؟ ەكەۋىنىڭ تالاس- تارتىسى، بۇگىندە بىزگە جاقسى تانىس «حان ەمەسسىڭ، قاسقىرسىڭ...» ولەڭىمەن بىتەدى دە، ماحامبەت مىڭتوبەدەگى يساتايعا بارىپ قوسىلادى. ناتيجەسى پاتشالىق رەسەيدىڭ بولشەكتەۋىنە، وتارلاۋ ساياساتىنا قارسى حالىقتىڭ 1836-1838 -جىلدار ارالىعىنداعى ۇلت- ازاتتىق كوتەرىلىسىنە ۇلاسادى.
...
باسسىز قالعان ماحامبەتتىڭ دەنەسى عانا جەرلەنگەن
ماحامبەتتىڭ ءومىرى قانداي تراگەدياعا تولى بولسا، ءولىمى دە سونداي قايعى- مۇڭعا تولى. جان جولداسى يساتايدان ايىرىلىپ، ءوزىن باسسىز قالعان دەنەدەي سەزىنگەن اقىن بىردە:
اۋ، قىزعىش قۇس، قىزعىش قۇس،
قاناتىڭ قاتتى، موينىڭ بوس.
يساتايدان ايىرىلىپ،
جالعىزدىقپەن بولدىم دوس، - دەسە، كەلەسى ءبىر ولەڭىندە:
ماحامبەتتەي زارىعىپ،
مۇڭدى بولعان قايدا بار؟ - دەيدى. سوعان قاراماستان، اقىن حالىقتى قاناۋشى توپپەن كۇرەسىن جالعاستىرا بەردى. ناتيجەسىندە ماحامبەتتىڭ سوڭىنا شام الىپ تۇسكەن بايماعامبەت ايشۋاقوۆ ارنايى جاساق قۇرىپ، باتىردى تىرىدەي ۇستاپ اكەلگەن ادامعا 1000 سوم، باسىن اكەلگەنگە 500 سوم سىياقى تاعايىندايدى. اقىننىڭ قالاي ولتىرىلگەنى تۋرالى بايماعامبەت سۇلتان 1846 -جىلى 5 - قاراشادا ورىنبور شەكارالىق كوميسسياسىنا جازعان حاتىندا:
«مەن شەكارالىق كوميسسيانىڭ تالابىنا بايلانىستى ماحامبەتتى تۇتقىنعا الۋ ماقساتىندا 15 ادامنان جاساق قۇردىم. ول جاساقتا ىقىلاس تولەيەۆ، ءجۇسىپ وتەۋلين، جاڭابەرگەن بوزداقوۆ، تورەجان تۇرىموۆ جانە ماحامبەتتىڭ اعايىنى، جايىق بەرىش مۇسا نۇراليندەر بولدى. جاساق ماحامبەت اۋىلىنا جارتى شاقىرىمداي قالعاندا كيىز ۇيدەن ماحامبەتتىڭ ءىنىسى حاسەن جانە بەس قازاققا قوسىلىپ ماحامبەت تە شىقتى. ولار قاشۋ ماقساتىندا ءۇي سىرتىنان قاشىقتاۋ جەردە بايلاۋلى تۇرعان اتتارىنا قاراي بەتتەگەن مەزگىلدە تورەجان تۇرىموۆ اتىمەن شاۋىپ بارىپ، ماحامبەتتىڭ بايلاۋدا تۇرعان اتىن بوساتىپ جىبەرەدى. ماحامبەت جاساقشىلارعا قارسىلاسىپ، قولىنداعى قانجارمەن ۇمتىلعاندا ءجۇسىپ وتەۋليننىڭ قانجاردى قاعىپ قالۋ ماقساتىندا جازاتايىم تيگەن ءبىر عانا شوقپار سوققىسىنان قازا تاپتى»، - دەپ جازعان.
ارىسىنىڭ ولىمىنە زار جىلاعان ماحامبەتتىڭ تۋىستارى ورىنبور شەكارا كوميسسياسىنا بايماعامبەتتىڭ ۇستىنەن ارىز تۇسىرەدى. قىلمىستىق ىسكە تەرگەۋ جۇرگىزگەن رەدكيننىڭ ماحامبەتتىڭ ەكى ايەلىنەن العان جاۋابى ساقتالعان. سوندا ايەلدەرىنىڭ ءبىرى 1846 -جىلدىڭ 31 - قازانىندا بەرگەن جاۋابىندا بىلاي باياندايدى: «وسىدان 12 كۇن بۇرىن تاما رۋىنىڭ ستارشيناسى ى. تولەيەۆ، بەرىشتىڭ ەسەنعۇل ءبولىمىنىڭ ازاماتى ج. وتەۋلين جانە ءوز اعايىنىمىز م. نۇراليندەر جانە تاعى 12 ادام جايىق بەرىش م. وتەمىسوۆتىڭ ۇيىنە كەلىپ، اداي رۋىنىڭ ءبيى ماۋىتتىڭ ءتورت جىلقىسىن نەمەسە ولاردىڭ قۇنىن قايتارۋىن تالاپ ەتتى. ماحامبەت بۇل تالاپتى ورىنداي المايتىندىعىن ءبىلدىردى. وسى جونىندە اۋەلى داۋ تۋدى. كەلگەن ادامدار ماحامبەتتىڭ ب. ايشۋاقوۆ الدىندا جاۋاپ بەرۋ ءۇشىن ولارمەن بىرگە ءجۇرۋىن تالاپ ەتتى، ءبىراق ماحامبەت ودان باس تارتتى. كيىز ءۇي ىشىندە اۋەلى كەرىس، ودان كەيىن وپىر- توپىر الىس- جۇلىس باستالدى.
جانجالداسۋمەن بارلىعى ۇمار- جۇمار الىسىپ، سىرتقا شىقتى. وسى كەزدە م. نۇرالين ماحامبەتتىڭ قولىن قاپسىرا ۇستادى دا، ج. وتەۋلين ونىڭ باسىن قىلىشپەن توبە تۇسىنان قاتتى ۇردى. ماحامبەت مەرت بولدى. جاساقشىلار ونىڭ باسىن قىلىشپەن شاۋىپ الدى. انادايدا ات قازىقتىڭ تۇبىندە ماحامبەتتىڭ دەنەسى قالدى. ونىڭ ۇستىندەگى كيىمى دال- دۇل جىرتىق، باسى جوق. قوڭىر توپىراققا قىزىل قانى تامعان جىلى دەنەنى قۇشاقتاپ، جىلاپ- ەڭىرەپ، بالا- شاعا بولىپ ءبىز قالا بەردىك تە، كەلگەن قانىشەرلەر ساندىقتاعى اقشامىز بەن زاتتارىمىزدى، سەگىز جىلقى، ءتورت تۇيەگە قوسا، ماحامبەتتىڭ باسىن الىپ، حاسەن مەن ءبىتىمبايدى تۇتقىنداپ، ەلەك وزەنىنىڭ بويىنداعى بايماعامبەت ايشۋاقوۆتىڭ ستاۆكاسىنا كەتتى»، - دەگەن.
بايقاعانىمىزداي، ماحامبەتتى بايماعامبەت ادامدارى ادەيىلەپ ولتىرگەن. تەك ورىنبور شەكارا كوميسسياسى ايشۋاقوۆتىڭ جازعان حاتىنا سۇيەنىپ، ماحامبەت قورعانىس رەتىندە جۇمسالعان شوقپار سوققىسىنان قازا تاپتى دەگەن شەشىم شىعارادى دا، ولتىرۋشىلەر جازادان قۇتىلىپ كەتەدى. ماحامبەتتىڭ تۋىستارى اقىننىڭ قانشا سۇراپ بارسا دا، بايماعامبەت ونى بەرمەي قويادى. ءتىپتى يساتاي مەن ماحامبەت كوتەرىلىسىن باسىپ- جانشىپ، كوتەرىلىس باسشىلارىنىڭ ءبىرى ماحامبەتتىڭ كوزىن جويعانى ءۇشىن پاتشا ۇكىمەتىنىڭ شاقىرتۋىمەن پەتەربۋرگكە بارىپ، «قاسيەتتى اننا» وردەنىن الىپ قايتادى.
ىشتەرىنە كەك قاتقان اقىننىڭ تۋىستارى، پاتشادان قايىر جوق ەكەنىن ءتۇسىنىپ، سۇلتاننان كەكتى وزدەرى الماق بولادى. ماحامبەتتىڭ باجاسى اساۋباي قۇدايكە ۇلى پەتەربۋرگتەن قايتىپ كەلە جاتقان بايماعامبەتتى 1847 -جىلدىڭ 30 -ناۋرىزىندا ەلەك وزەنىنەن پاروممەن ءوتىپ كەلە جاتقان جەرىنەن كۇتىپ الىپ، پارومنىڭ ارقانىن قيىپ جىبەرەدى. سۋعا قۇلاعان بەس ادامنىڭ بىرەۋى عانا ءتىرى قالىپ، ەتجەڭدى بايماعامبەت سۋعا بىردەن باتىپ كەتىپتى. جانە باتىردىڭ تۇبىنە جەتكەن جاۋىزدىڭ سۇيەگى قانشا ىزدەسە دە تابىلماپتى دەسەدى. ال ماحامبەتتىڭ باسىن تۋىستارى بايماعامبەت سۇلتاننىڭ جىلقىشىسىنان سۇراپ ءجۇرىپ، قايدا كومىلگەنىن تاۋىپ، دەنەسىنىڭ جانىنا جەرلەيدى.
17 جىل قوراپتا جاتقان سۇيەك
پاتشالىق رەسەيگە تۇگەلدەي وتارلانعان، كەيىن كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ قۇرامىنا كىرگەن قازاقستاننىڭ باتىس وڭىرىندە ۋاقىت وتە كەلە ماحامبەتتىڭ جەرلەنگەن جەرى ۇمىتىلادى. تەك 1958 -جىلى ورال وبلىسىنا شىعارماشىلىق ىسساپارمەن بارعان تايىر جاروكوۆ پەن قاجىم جۇماليەۆ «ورال ءوڭىرى» گازەتى ارقىلى «ماحامبەتتىڭ قابىرىن بىلەتىن جان بار ما؟» دەپ ەل ىشىنە سۇراۋ سالدىرادى. سوندا قابىردى بىلەتىن تايپاق اۋدانىنىڭ تۇرعىنى قۇراق بەكتۇرعانوۆ دەگەن ازامات شىعادى. ونىڭ ءۇشىنشى اتاسى بەكتۇرعان يساتاي مەن ماحامبەتتىڭ قارۋلى كوتەرىلىسىنە قاتىسقان دوستارى ەكەن. ول بالاسى تاشەنگە، تاشەن ءوز ۇلى دىنمۇحامەدكە ماحامبەتتىڭ بەيىتىن كورسەتىپ كەتىپتى.
ال دىنمۇحامەد اقساقال بالاسى قۇراققا: «ماحامبەتتەي ادامدار ەش ۋاقىتتا ۇمىتىلمايدى، ۇمىتىلۋعا ءتيىستى دە ەمەس. كۇندەردىڭ كۇنى ونىڭ جەرلەنگەن جەرىن ىزدەيتىن ادامدار تابىلار. سوندىقتان بالام، مەن ماحامبەتتىڭ باسىنا توبىلعى تىگىپ كەتكەلى تۇرمىن»، - دەپ، دىنمۇحامەد اقساقال ءوز قولىنداعى جانە قۇراقتىڭ قولىنداعى قامشىلاردىڭ سابىن قايىسىنان اجىراتىپ، توبىلعىسىن ماحامبەت زياراتىنىڭ باس جاعى مەن اياق جاعىنا كومەدى. بالاسىنا توبىلعىنىڭ شىرىمەيتىنىن ەسكەرتەدى. وسىنى ق. جۇماليەۆ پەن ت. جاروكوۆقا اڭگىمەلەپ بەرگەن قۇرال اقساقال قارويداعى ەسكى قابىرلەر اراسىنان ماحامبەتتىڭ بەيىتىن تاۋىپ، باسىنداعى 1951 -جىلى كومىلگەن قامشىنىڭ توبىلعى ساپتارىن تاۋىپ كورسەتەدى. سولاي ماحامبەتتىڭ قابىرى 1958 - جىلى عانا تابىلادى.
ەڭ سوراقىسى، 1966 -جىلى نوەل شاياحمەتوۆ اتتى انتروپولوگ بەت- بەينەسىن جاساۋ ماقساتىمەن ماحامبەتتىڭ بەت- بەينەسىن جاسايمىن دەپ، قابىرىن قازۋعا بارادى. بۇل تۋرالى جانىندا بىرگە بولعان دارىگەر قابيجان ءابيساتوۆ «اڭىز ادام» جۋرنالىنا بەرگەن سۇحباتىندا بىلاي اڭگىمەلەيدى:
«1966 -جىلى 9 - شىلدەدە ماحامبەت بەيىتىنىڭ باسىنا كەلدىك. نوەل شاياحمەتوۆتىڭ باسشىلىعىمەن قازۋ جۇمىستارى باستالىپ كەتتى. 20-30 س م تەرەڭدەگەندە لاقاتتىڭ ورتا شەنىندە كۇرەك ءبىر قاتتى نارسەگە ءتيدى. نوەل قولىنداعى قۇرالىمەن كۇرەك تيگەن نارسەنى توپىراقتان بوساتا باستادى، ول ادامنىڭ باسسۇيەگى بولىپ شىقتى. قاراقۇس سۇيەگىنىڭ ۇستىندە ءبىر مويىن ومىرتقا مەن ەكىنشى مويىن ومىرتقانىڭ جارتىسى جاتتى. باسسۇيەكتەن ءتورت تەرەڭ جاراقات كوردىك. نوەلدىڭ قاتىڭقى قاباعى اشىلا باستادى:
«دەنەدەن بولەك جاتقان باسسۇيەكتەگى جاراقاتتارعا جانە تىستەرىنىڭ سانىنا قاراعاندا بۇل، بىرىنشىدەن، ايۋاندىقپەن مەرت بولعان ادامنىڭ باسى، ەكىنشىدەن بۇل باس دەنەسىنەن شابىلىپ الىپ. كەيىن جەرلەنگەن، ۇشىنشىدەن، جاسى شامامەن 40 پەن 50 اراسىنداعى ادامنىڭ باسى. وسىعان قاراپ بۇل ماحامبەتتىڭ باسسۇيەگى دەپ ايتۋىمىزعا بولادى»، - دەدى.
تاعى دا ەكى كۇرەك بيىكتىگىندەي توپىراق العاننان كەيىن كيىز ءۇي سىقىرلاۋىعىنىڭ جارىقشاقتارىنا تاپ بولدىق. سىقىرلاۋىق استىنداعى لاقاتتىڭ ورتا شەنىنەن ادامنىڭ قول سۇيەكتەرىن، ءسال تومەنىرەك جامباس، ۇرشىق، بەل ومىرتقالارىن تاپتىق». سونىمەن نە كەرەك، نوەل شاياحمەتوۆ ماحامبەت سۇيەگىن الماتىعا الىپ كەتىپ، 1967 - جىلى ونىڭ سكۋلپتۋرالىق ءمۇسىنىن جاسايدى. ال عالىم ماسكەۋگە كوشەرىندە ماحامبەتتىڭ سۇيەگى سالىنعان قوراپتى الماتىدا تۇراتىن اپاسىنىڭ ءۇيىنىڭ جەرتولەسىندە قالدىرىپ كەتىپتى. سۇراۋى بولماي، سۇيەك 17 جىل بويى قاعاز جاشىكتە، جەرتولەدە جاتقان. تەك 1983 -جىلى عانا اتىراۋ جۇرتشىلىعى ماحامبەتتىڭ سۇيەگىن الدىرىپ، بۇرىنعى ورنىنا قايتا جەرلەيدى.
ەل ءۇشىن جانىن قيعان اسىل ازامات ءتىرى كەزىندە عانا ەمەس، ولگەننەن كەيىن دە تىنىشتىق كورمەدى. باسىنان ءبىر ايىرىلعان دەنە، جامباسى تيگەن قارا توپىراقتان ەكى ايىرىلىپ ايدالاداعى جەرتولەدە قوراپتا جاتتى. قانداي وكىنىشتى...
تەك تۇرمەدە عانا ەمەس، ءوزىن ءومىربويى قاپاستا جۇرگەن ادام رەتىندە سەزىنگەن، سودان قۇتىلۋدىڭ جولىندا قازاق تاريحىندا باسىن بەرگەن جالعىز اقىننىڭ ءومىر تاريحى وسىنداي. جازۋشى بەرقايىر امانشيننىڭ تىلىمەن ايتساق:
«ماحامبەت حالىق كوڭىلىنىڭ تۇنىعىنداعى ەڭ اسىلىن - ەركىندىكتى، تەڭدىكتى، جاقسى تۇرمىستى اڭساعان ارمانىن، اتا جاۋىنا دەگەن قانى قاتقان ءوشى مەن كەگىن، ازاماتتىڭ انتقا بەرىك ادالدىعى مەن ارىستانداي ەرلىگىن كوككە كوتەرە ماداقتادى. ماحامبەت جىرلارىن وقىعان ادام تەز تۇتانىپ، تەرەڭ تەبىرەنىپ، يساتاي ساربازدارىنىڭ ساپىندا ايقاسقا كىرگەندەي، جەڭىس قۋانىشىن، جەڭىلىس كۇيىگىن بىرگە كەشكەندەي سەزىنەدى. اقىننىڭ قۇدىرەتتى ءسوزىنىڭ كۇنى بۇگىنگە دەيىن سىرى كەتكەن جوق، سىنى تۇسكەن جوق».
اقىن اڭساعان تاۋەلسىزدىككە جەتكەن بۇگىنگى ۇرپاق ءالى كۇنگە دەيىن ماحامبەت جىرلارىن وقىپ بويىنا قۋات الادى، جىگەرىن جانيدى... بوستاندىقتىڭ جولىندا قانداي قيىنشىلىق كورسە دە، تاۋەلسىزدىك - ماحامبەتتىڭ ورىندالعان ارمانى. ال ماحامبەت - وسى تاۋەلسىز قازاقستاندا شىندىق ءۇشىن، ار ءۇشىن، ءتىل ءۇشىن كۇرەسىپ جۇرگەن مۇحتار شاحانوۆ سەكىلدى اقىنداردىڭ رۋحاني ۇستازى:
ناعىز اقىن ءار كەزەڭدە ءوزىن قاعىپ ۇلەستەن،
ۇلتتىق رۋحي مۇددە شىڭى - شىندىق ءۇشىن كۇرەسكەن.
شىندىق كاۋسار اقىندىققا بولۋ كەرەك اسىل ءان،
شىندىقتى ايتىپ ەر ماحامبەت ايىرىلعان باسىنان.
«اقىندار از سىن ساعاتتا سوزدەن ءىسى زورايعان»،
دەسەكتاعى «اباي قاشان جول ىزدەپتى وڭايدان؟»
ەل، ۇلت جايلى سىرلارىمەن،
جىرى بيىك تۇرعانىمەن،
ءىسى ءۇشىن مەن ماحامبەتتى بيىك قويام ابايدان!
بۇل ادامدىق ۇستانىمىم قالىپتاسقان تالايدان.
كىم تانىسا ماحامبەتتى شىندىعىنان تانىسىن.
حالقىن مۇڭعا قالدىرعانمەن،
ساتقىنعا باس الدىرعانمەن،
ەڭكەيتپەستەن ساقتاي ءبىلدى ول ۇلتىنىڭ ءور نامىسىن.
جۇرت سوندىقتان ءپىر تۇتادى ماحامبەتتەي ارىسىن!..
........................................
كۇرەس ءالى ءجۇرىپ جاتىر شىندىق ءۇشىن، ار ءۇشىن...
مارفۋعا شاپيان. 2016
http://islam.kz