زۋقا باتىردىڭ 150 جىلدىعىن ۇرپاقتارى الەمنىڭ 11 ەلىندە اتاپ ءوتتى
ايتا كەتەيىك، الماتىدا بۇگىن شەتەلدىك جانە ورالمان قازاق جاستارى اراسىنداعى «الماتى تاۋەلسىزدىكتىڭ التىن بەسىگى» اتتى حالىقارالىق ونەر فەستيۆالى ءوتتى. فەستيۆال اياسىندا وتكەن ءمۇشايرادا اقىندار زۋقا باتىردىڭ 150 جىلدىعىن جىرلادى. وسىعان وراي، باتىردىڭ ۇرپاعى، گەرمانيالىق قازاق ءومىرحان التىندى اڭگىمەگە تارتتىق.
- ءومىرحان اعا، زۋقا باتىردىڭ 150 جىلدىعىن فەستيۆال اياسىندا وتكىزىپ وتىرسىزدار. جالپى، باتىردىڭ مەرەيتويىندا قانداي شارالار قولعا الىندى؟
- اتامىز زۋقا باتىردىڭ تۋعانىنا 150 جىل تولۋىن قالاي وتكىزەمىز دەگەن ماسەلەمەن تۇركياداعى، ەۋروپاداعى اعايىندار 2015 - جىلى قازان ايىندا باس قوسىپ، اقىلداستىق. سول جوسپارىمىزداعى ءىس شارالاردى جىلدىڭ باسىندا ىستامبۇل قالاسىندا باستادىق. نەگىزگى رەسمي كەزدەسۋىمىز ءساۋىر ايىندا اۆستريانىڭ ۆەنا قالاسىندا ءوتتى. سودان بەرى ءاربىر جەردە ءوتىپ كەلەدى. ورازا ايىندا الماتى مەن استانادا اس بەردىك. استانادا ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە كونفەرەنسيا ءوتتى.
- تاعى قانداي شارالار وتكىزبەكسىزدەر؟
- قازاقستاندا باتىر اتامىزدىڭ مەرەيتويىن اتاپ وتۋگە رەسمي بيلىك، كاسىپكەرلەر، قاراپايىم ادامدار جاعىنان قولداۋ كوردىك. جالپى الەمنىڭ 11 ەلىندە 30 دان استام شارا وتكىزۋدى جوسپارلادىق.
ناقتىراق ايتقاندا، ەۋروپانىڭ بۇكىل مەملەكەتتەرىندە، قازاقستان، رەسەي، قىتاي، موڭعوليا، تۇركيا، جاپونيادا ءبىرقاتار شارالار وتكىزدىك.
- گەرمانيادا قانشا قازاق بارسىزدار؟
- ميۋنحەندە قازىر 80 وتباسى بارمىز. قازاق ءتىلىن بالالارىمىز وتباسىمىزدا ۇيرەنەدى. قازىر كوبىنە ينتەرنەت ارقىلى ءتىلدى ۇيرەنىپ، ءان تىڭدايدى.
- ەۋروپا مەن قازاقستانداعى قازاقتاردىڭ بۇگىنگى تۇرمىس تىرشىلىگىندە قانداي ايىرماشىلىق بايقادىڭىز؟
- وسىدان 10 جىل بۇرىن قازاقستانمەن ايىرماشىلىعىمىز كوپ دەپ ايتساق بولاتىن ەدى. بۇل كۇندە قازاقستاننىڭ تۇرمىس تىرشىلىگى ەشكىمنەن كەم ەمەس.
قازاقتىڭ دەڭگەيى قاي سالادا بولسىن بۇل كۇندە كوتەرىلىپ كەلەدى. تەك قانا ايتارىم، قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگى ماڭگىلىك بولسىن. ۇرپاعىمىز انا تىلىمىزدە سويلەسە دەگەن ارمانىمىز بار. بولاشاقتا قازاق ءتىلى ەكونوميكا ءتىلى - «نان ءتىلى» بولسىن دەيمىز. سوندا عانا وزگەلەر كۇنىن كورۋ ءۇشىن قازاق ءتىلىن ۇيرەنەدى.
مىسالى، بۇل كۇندە قازاقتىڭ بالالارى اۋدارماشى بولامىز دەپ وزگە تىلدەردى ۇيرەنىپ ءجۇر، نەگە؟ سول ارقىلى نان تاۋىپ جەيتىن بولعاندىقتان.
سولاي، قازاقتىڭ تىلىنە دە سۇرانىس ارتسا ەكەن دەيمىز.
- ۋاقىت ءبولىپ اڭگىمەلەسكەنىڭىزگە راحمەت.
ەسكە سالا كەتەيىك، 7 - قازان كۇنى الماتىدا قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ تىلدەردى دامىتۋ جانە قوعامدىق- ساياسي جۇمىس كوميتەتىنىڭ قولداۋىمەن جانە دۇنيەءجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن م. اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكادەميالىق دراما تەاترىندا شەتەلدىك جانە ورالمان قازاق جاستارى اراسىندا «الماتى تاۋەلسىزدىكتىڭ التىن بەسىگى» اتتى ونەر فەستيۆالى ءوتتى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعىنا ارنالعان فەستيۆال جەڭىمپازدارى ماراپاتتالدى.
ونەر دوداسىندا تەرمەشىلەر اراسىنداعى سايىستا باس جۇلدەنى قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنان كەلگەن ساۋلەجان تاقزيا يەلەنسە، 1-ورىن وزبەكستاننان كەلگەن باۋىرجان ەرمەكبايەۆقا، 2-ورىن قىتايدان كەلگەن التىنشۋاق تولەگەن قىزىنا، 3-ورىن ءسانيا ونەرحانعا بۇيىردى.
16 اقىن قاتىسقان ءمۇشايرادان باس جۇلدەنى ادىلەت احمەت «اتاجۇرت» ولەڭىمەن جەڭىپ السا، 1-ورىن ايجان تاباراك قىزىنىڭ، 2-ورىن قىزىربەك دۇرگىنبايدىڭ، 3-ورىن ەركەبۇلان قولعاناتتىڭ ەنشىسىنە بۇيىردى. ولەڭ بايگەسىنە جاركەن بودەش ۇلى، جۇكەل قاماي ۇلى، ادىلبەك ىبىرايىم ۇلى، قايرات قۇلمۇحامەد، ۇلاربەك نۇرعالىم ۇلى سەكىلدى الاشتىڭ ايتۋلى اقىندارى قازىلىق جاسادى.
ال كوركەم سۋرەت نوميناتسياسىنان ءۇيسىن تۇرسىنبەك باس جۇلدەنى يەلەندى. قىلقالام تۋىندىسىمەن ەرەكشەلەنگەن ارشىن قابىلبەك 1-ورىندى، ەرجان يۋسپۋوۆ 2-ورىندى، جالىن باۋىرحان 3-ورىنعا قول جەتكىزدى.
ايتا كەتەيىك، فەستيۆال اياسىندا زۋقا باتىردىڭ تۋعانىنا 150 جىل تولۋىنا وراي، ونىڭ ۇرپاقتارى تاراپىنان تاعايىندالعان سىيلىقتار ارنايى جاس ونەرپازدارعا تاپسىرىلدى.
ايتا كەتەيىك، اتالعان فەستيۆال شەتەلدەگى دارىندى قازاق جاستارىنىڭ بەينەلەۋ، پوەزيا جانە مۋزىكا سالاسىنداعى شىعارماشىلىعىنا قولداۋ كورسەتۋ ماقساتىندا ۇيىمداستىرىلعان.
وعان 35 جاسقا دەيىنگى جاستار بۇرىن ەش جەردە جارىق كورمەگەن تۋىندىلارىن ۇسىندى. سايىستا سۋرەتشىلەر مەن تەرمەشىلەر ەركىن تاقىرىپتا، ال اقىندار ءمۇشايراعا ۇسىنىلاتىن 3 ولەڭىنىڭ ەكەۋىن وتانشىلدىق پەن زۋقا باتىردىڭ 150 جىلدىعىنا ارنادى.
زۋقا باتىر ءسابيت ۇلى (1867، زايسان كولىنىڭ ماڭى 1928، قىتاي، كوكتوعاي قونىسى) قىتايدا تۇراتىن قازاقتار اراسىنان شىققان قوعام قايراتكەرى، باتىر.
زۋقا باتىر تۋرالى 3 تاريحي رومان جازىلعان. اتاپ ايتقاندا، قاجىعۇمار شابدان ۇلىنىڭ تۇرمەدە وتىرىپ جازعان «پانا» رومانى، باتىرحان قۇسبەگيننىڭ «زۋقا باتىر» جانە باياحمەت جۇماباي ۇلىنىڭ «ساعىنىش» رومانى.
اۆتور: الماس مۇقاش ۇلى