مۇسىلمان عالىمدارى اشقان ەڭ ءىرى 10 عىلىمي جاڭالىق

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - يسلام تاريحى ەلەۋلى ونەر، ساۋلەت، ادەبيەت تۋىندىلارىمەن قوسا، الەمدى وزگەرتكەن عىلىم جاڭالىقتارىنا دا باي.

بۇل ماقالامىزدا ەڭ ايگىلى 10 مۇسىلماندىق جاڭالىقتى نازارلارىڭىزعا ۇسىنباقپىز.

1. حيرۋرگيا

دوكتور ءال- زاحراۋي مىڭ جىلداي ۋاقىت بۇرىن حيرۋرگيا تۋرالى ەڭبەك جازىپ، ول ەڭبەك 500 جىل بويىنا ەۋروپانىڭ تۇكپىر- تۇكپىرىندە پايدالانىلدى. سونداي- اق، حيرۋرگيالىق قىسقىشتاردىڭ جاسالۋى مەن مىسىقتىڭ ىشەگىنىڭ وتا ورنىن تىگۋگە ارنالعان جاقسى ماتەريال بولاتىندىعى تۋرالى جاڭالىق وسى عالىمعا تيەسىلى.

2. كوفە

العاشقى كوفە Ⅺ عاسىردا يەمەندە دايىندالدى. ول كەزدە كوفە سوپىلارعا تۇنگى قۇلشىلىقتا سەرگەك بولۋعا كومەكتەسەتىن. كەيىن سۋسىن كورشىلەس ايماقتارعا تاراپ، 16- عاسىردا ەۋروپانى دا جاۋلادى.

3. ۇشاتىن اپپارات

لەوناردو دا ۆينچيدىڭ ادام بالاسى- نىڭ كوككە ۇشۋى تۋرالى ارمانداۋىنان بىرنەشە عاسىر بۇرىن ابباس يبن فيرناس ۇشاتىن اپپارات جاساۋعا بىرنەشە مارتە تالپىنىس جاسايدى. ول قىسقا عانا ۋاقىت كوكتە قالىقتاي الاتىن العاشقى ۇشۋ اپپاراتىن Ⅸ عاسىردا جاساپ شىعاردى.

4. ۋنيۆەرسيتەت (ج و و)

الەمدەگى ەڭ العاشقى ۋنيۆەرسيتەت 859 -جىلى ماروككونىڭ فاس قالاسىندا اشىلدى. وسىدان 1200 جىلداي بۇرىن جاس حانشايىم فاتيما ءال-فارحي اشقان بۇل وقۋ ورنى ءالى كۇنگە دەيىن جۇمىس جاساپ تۇر.

5. الگەبرا

الگەبرانى ەڭ العاش پارسى ماتەماتيگى ءال- حورەزمي ويلاپ شىعاردى. 800-جىلدارى ونىڭ جازعان تراكتاتىندا الگەبرالىق تەڭدىكتىڭ جاڭا تۇسىنىگى ايتىلادى.

6. وپتيكا

1000 -جىلى يبن ءال- حايسامنىڭ اشقان جاڭالىعىنا دەيىن ادامدار كوز ساۋلە شىعارادى، سول ارقىلى ءبىز كورەمىز دەپ سەنەتىن. ال حايسام بولسا، كەرىسىنشە، كوز باسقا زاتتاردان شاعىلىسىپ شىعا- تىن نۇردى قابىلدايتىنىن دالەلدەپ شىعاردى.

7. مۋزىكا

ورتا شىعىس مۇسىلماندارى مۋزىكانىڭ دامۋىنا ءوز ۇلەستەرىن قوستى. سكريپكانىڭ پايدا بولۋىنا تۇرتكى بولعان «ليۋتنيا» اتتى مۋزىكالىق اسپاپتى مۇسىلمان مۋزىكانتتارى ەۋروپاعا الىپ كەلگەن ەكەن. سونداي-اق، قازىرگى كۇنگە دەيىن قولدانىلىپ جۇرگەن نوتا شكالاسى اراب ءالىپبيى نەگىزىندە پايدا بولدى.

8. ءتىس شەتكاسى

شامامەن 600 -جىلى پايعامبارىمىز مۇحاممەد (س. ع. س. ) ءتىستى تازالاۋ ءۇشىن تاياقشانى (ميسۋاك) پايدالانعان. وسى تاياقشا الىناتىن اعاشتىڭ سەرگىتەتىن دە قاسيەتى بار.

9. يىنتىرەك (رىچاگ)

تاريحتا تۇڭعىش رەت اينالما قوزعالىستى لينيالىق قوزعالىسقا اينالدىرۋ ХІІ عاسىردا ورتا شىعىستا جۇزەگە استى. سول كەزدەن بەرى بۇل ءادىس بۇكىل الەمدە اۋىر نارسەلەردى كوتەرۋ، كولىكتى جۇرگىزۋ جانە ۆەلوسيپەدتى كونسترۋكتسيالاۋ كەزىندە قولدانىلىپ كەلەدى.

10. اۋرۋحانا

قازىرگى كۇنگى اۋرۋحانالاردىڭ ەڭ العاشقى نۇسقالارى Ⅸ عاسىردىڭ سوڭىندا مۇسىلمان الەمىندە پايدا بولدى. ول كەزدە اۋرۋحانالار وقۋ بولمەسىنەن جانە اۋرۋ- سىرقاۋلار جاتاتىن پالاتالاردان تۇراتىن.

دايىنداعان

ەسكەندىر تاسبولات