ە و- نىڭ ۇتىلعانى انىق - ساراپشى ا ق ش- پەن ساۋدا كەلىسىمى جايىندا
استانا. KAZINFORM - ا ق ش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ پەن ەۋروكوميسسيا باسشىسى ۋرسۋلا فون دەر ليايەن شوتلانديادا كەزدەسىپ، امەريكاعا يمپورتتالاتىن ەۋروپالىق تاۋاردىڭ باسىم بولىگىنە 15 پايىزدىق باج سالىعىن كوزدەيتىن كەلىسىمگە قول قويدى.
«Diplomatic World» جوباسىنىڭ جەتەكشىسى البەرتو تۋركسترا Kazinform اگەنتتىگىنىڭ تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا اتالعان كەلىسىمنىڭ ە و- عا قانشالىقتى ءتيىمدى ەكەنىن ايتىپ بەردى.
— ا ق ش ە و- دان كەلەتىن تاۋاردىڭ باسىم بولىگىنە 15 پايىزدىق باج سالىعىن ەنگىزەدى؛
— ۇشاق، كەيبىر حيميكاتتار مەن جارتىلاي وتكىزگىش جابدىقتار سياقتى ستراتەگيالىق ماڭىزى بار ءبىرقاتار تاۋارعا باج سالىعى سالىنبايدى؛
— شتاتتار بولات پەن اليۋمينييگە 50 پايىزدىق باج سالىعىن ساقتاپ قالادى؛
— ە و ا ق ش- تان 750 ميلليارد دوللار سوماعا سۇيىتىلعان تابيعي گازدى قوسا العاندا امەريكالىق ەنەرگيا رەسۋرستارىن ساتىپ الۋعا مىندەتتى؛
— سونداي-اق اسكەري تەحنيكالاردى قوسا العاندا ا ق ش ەكونوميكاسىنا قوسىمشا 600 ميلليارد دوللار ينۆەستيتسيا قۇيۋى ءتيىس جانە مۇنىڭ ءبارى دە 3 جىل ىشىندە ورىندالۋى قاجەت.
ەۋروپا رەاكسياسى
— رەاكسيا كۇلكىلى بولدى: ءبىر جاعىنان جەڭىلدەۋ، ال ەكىنشى جاعىنان - الاڭداۋشىلىق. دەگەنمەن، كوڭىل-كۇي مەرەكەلەيتىندەي ەمەس، — دەدى البەرتو تۋركسترا.
ول قالاي دەگەندە بۇل مامىلە قىسقا مەرزىمدى كەلەشەكتەگى اشىقتىق پەن بولجامدىلىقتى قامتاماسىز ەتەتىندىگىن ايتادى.
— بۇل احۋالدى بەلگيا پرەمەر-ءمينيسترى بارت دە ۆيەۆەر بارىنەن دە جاقسى سيپاتتاپ، كەلىسىمدى «جەڭىلدەۋ ءساتى، ءبىراق مەرەكەلەيتىندەي ەمەس» دەپ اتادى. كەيبىر ساراپشى مۇنان دا اشىق پىكىر ءبىلدىرىپ، مۇنى «ەۋروپانىڭ ساياسي قورلانۋى» جانە ە و تاراپىنان «تاتۋلىق» كورىنىسى دەپ اتادى، - دەدى ساراپشى.
ول ە و ەلدەرىندەگى ەكونوميكالارى نەگىزىنەن ەكسپورتقا باعىتتالعان ونەركاسىپ جەتەكشىلەرى كۇمان مەن كوڭىل تولماۋشىلىقتارىن بىلدىرگەنىن اتاپ ءوتتى.
- نەمىس ونەركاسىبى فەدەراتسياسىنىڭ ىقپالدى مۇشەسى ۆولفگانگ نيدەرمانك: «ءتىپتى 15 پايىزدىق تاريفتىڭ ءوزى گەرمانيانىڭ ەكسپورتقا باعىتتالعان ونەركاسىبىنە زور تەرىس اسەر ەتەدى»، — دەپ مالىمدەدى. سول سياقتى، فلاندريا ساۋدا-ونەركاسىپ پالاتاسىنىڭ وكىلى حانس مارتەنس تە، ساۋدا سوعىسىنىڭ الدىن الۋعا مۇمكىندىك تۋعانىمەن، 15 پايىزدىق تاريف فلاماند كومپانيالارى ءۇشىن «جامان جاڭالىق» بولىپ قالا بەرەتىندىگىن اتاپ ءوتتى، - دەپ ناقتىلايدى ساراپشى.
البەرتو تۋركسترانىڭ پايىمىنشا، قازىرگى جاعدايدى جانە ە و- نىڭ ا ق ش- پەن كەلىسسوزدەردەگى ءالسىز ۇستانىمىن ەسكەرە وتىرىپ، بۇل كەلىسىم يدەالدان الىس، ءبىراق اۋقىمدى ساۋدا سوعىسىمەن سالىستىرعاندا بالكىم، زۇلىمدىقتىڭ ىشىندەگى ەڭ قاۋپى ازى.
- بۇل ءبىرجاقتى كەلىسىمگە بالاما رەتىندە ترامپ 1- تامىزدان باستاپ ۋادە ەتكەن 30 پايىزدىق تاريفتى ەنگىزۋى مۇمكىن ەدى. دەگەنمەن، 15 پايىزدىق بازالىق تاريف قازىرگى 4,8 پايىزدىق ورتاشا مولشەردەن 3 ەسەدەن استام جوعارى، - دەدى ول.
Diplomatic World جوبا جەتەكشىسى بۇل كەلىسىمدى ۋرسۋلا فون دەر ليايەن ءۇشىن جەكە تۇرعىدا جاساۋ اسا ماڭىزدى بولعان دەپ سانايدى. اسىرەسە ونىڭ سوڭعى بىرنەشە ايداعى قيىن كەزەڭدەرىن ەسكەرگەندە. ويتكەنى، بۇل كەزەڭدە وعان قاتىستى تەرگەۋلەر جۇرگىزىلدى، ونىڭ ىشىندە ە و سوتىندا «Pfizergat» ءىسى بويىنشا داۋ- دامايدا جەڭىلىس تاپقانى، ەۋروپارلامەنتتە سەنىمسىزدىك ۆوتۋمىنا داۋىس بەرىلگەنى، سونداي-اق بىرنەشە كۇن بۇرىن قىتاي- ە و سامميتىنەن ناقتى ناتيجەسىز بوس قايتقانى دا بار.
قاۋىپتى جاعداي
— مۇنان بولەك، بۇل كەلىسىم ەرەجەلەرگە نەگىزدەلگەن ساۋدا جۇيەسىنە سوققى جاسايدى جانە دۇنيەجۇزىلىك ساۋدا ۇيىمىنىڭ نورمالارىن تىكەلەي بۇزادى. اتالعان نورمالارعا سايكەس، «مۇشە مەملەكەتتەر بارلىق باسقا مۇشەگە بىردەي تاريفتەر قولدانۋعا ءتيىس»، ال «ەرەكشەلىكتەر تەك ەركىن ساۋدا تۋرالى كەلىسىمدەر اياسىندا، ياعني ەكى تاراپ تا تاريفتەردى نولگە دەيىن تومەندەتەتىن كەزدە عانا رۇقسات ەتىلەدى». الايدا بۇل شارتتار ا ق ش پەن ە و اراسىنداعى قازىرگى كەلىسىمگە سايكەس كەلمەيتىنى انىق، - دەپ اتاپ ءوتتى البەرتو تۋركسترا.
ونىڭ پىكىرىنشە، بۇل قاۋىپتى پرەتسەدەنت قالىپتاستىرادى ءارى باسقا ەلدەردى دە ساياسي سەبەپتەرگە نەگىزدەلگەن ەرىكتى باج سالىعىن ەنگىزۋگە يتەرمەلەۋى مۇمكىن.
— ا ق ش كەلىسىمنەن ە و- عا قاراعاندا كوبىرەك ۇتقانى ءسوزسىز. بۇل پرەزيدەنت ترامپتىڭ كەلىسسوز جۇرگىزۋ شەبەرى ەكەنىن تاعى ءبىر رەت دالەلدەيدى. بۇعان قوسا، ا ق ش ەۋروپاعا ىقپال ەتەتىن تەتىكتەرىن ساقتاپ وتىر. ياعني، ەگەر ە و بۇل كەلىسىم اياسىندا قابىلداعان (ءماجبۇرلى) ينۆەستيتسيالىق مىندەتتەمەلەرىن ورىنداماسا، وندا ۆاشينگتون الداعى ۋاقىتتا تاريفتەردى قايتا كوتەرە الادى، - دەدى ول.
ساراپشى اتالعان كەلىسىم سالدارىنا توقتالا كەلە، ە و- نىڭ اشىق، ەرەجەلەرگە نەگىزدەلگەن جاھاندىق ساۋدا ءتارتىبىن قالپىنا كەلتىرۋ ماقساتىندا سەرىكتەستەرىمەن ءىس-ارەكەتتەرىن جەدەل ۇيلەستىرۋگە ۇمتىلاتىنىن اتاپ ءوتتى.
- سوڭعى ايلاردا ە و مەركوسۋر (وڭتۇستىك امەريكا ەلدەرىنىڭ ورتاق نارىعى)، مەكسيكا جانە يندونەزيامەن ساۋدا كەلىسسوزدەرىن اياقتادى. ەندى بۇل كەلىسىمدەردى راتيفيكاتسيالاۋ قاجەت. سونىمەن قاتار ۇندىستانمەن، فيليپپينمەن، مالايزيامەن جانە باسقا ەلدەرمەن ەركىن ساۋدا جونىندەگى اعىمداعى كەلىسسوزدەردىڭ دە قارقىن الۋىن كۇتۋگە بولادى، - دەپ قوستى تۋركسترا.
بۇعان دەيىن ەۋرووداق ا ق ش- تان اكەلىنەتىن كولىكتەرگە باج سالىعىن الىپ تاستايتىنىن جازعان ەدىك.