ولگەيدەگى ونەر ەسكەرتكىشى

استانا. KAZINFORM - اتام قازاق ءوزىنىڭ پوەتيكالىق جادىناۋي تۋىندىسى قاراپايىم قارا ولەڭىندە «دومبىرام ەكى ىشەكتى، بەتى قاقپاق، وزىنە پەرنە بايلاپ، ىشەك تاقپاق...» نەمەسە «ءۇش قازىق، ەكى جەلى، توعىز نوقتا، تەڭسەلىپ تەربەلەدى ادام سوقسا» دەپ ءتول مۇراسى دومبىرا تۋرالى تولعاپتى.

ارينە، قازاق بار جەردە دومبىرانىڭ رۋحى اسقاق. مارقۇم ەتنوگراف-جازۋشى اقسەلەۋ سەيدىمبەك: «ءبىز عالامعا ماقتانساق، دومبىرا سازى كۇي جانرىمەن ماقتانا الامىز. سەبەبى ونىڭ جانرلىق تەكتىلىگى، بايىرعىلىعى، سازدىق ءۇنى ەشقانداي حالىقتا كەزدەسپەيدى»، دەۋشى ەدى.

اقاڭ ايتقانداي، دومبىرا اسپابى - قازاق حالقىنىڭ مۇڭى مەن زارىن، قۋانىشى مەن قاسىرەتىن، اۋەزدى ۇنىمەن، اسەم سازىمەن، سەزىمدى باۋراپ، جۇرەكتى تەربەپ كوڭىلگە قوندىرىپ، كوكەيگە جەتكىزەتىن كەرەمەت قۇرال. اقىن قادىر (مىرزاليەۆ) «ناعىز قازاق قازاق ەمەس، ناعىز قازاق دومبىرا» دەپ تەككە ايتپاعان.

وسى ورايدا ايتپاعىمىز، قازاق جەرىندە، ءار ولكەدە قاداۋ-قاداۋ بولسا دا دومبىرا ءمۇسىندى ەسكەرتكىشتەر بارشىلىق. سونىڭ ءبىرى - سوناۋ قيىردا جاتقان بايولكەلىك باۋىرلارىمىز 1986 -جىلى قالانىڭ شىعا بەرىسى، اۋەجايعا بارا جاتقان جول بويىنا تۇرعىزعان سەگىز مەترلىك دومبىرا ەسكەرتكىشى. مۇمكىن بۇل الەمدەگى ەڭ ۇلكەن دومبىرا بەينەسى وسى شىعار...

ەسكەرتكىشتىڭ سىر-سيپاتىنا قاراساڭىز، دومبىرا تۇلعاسى «التايىم اسقاق داراڭ ءنان، اياننان عانا جارالعان، بوز مۇنارمەنەن بويالعان، بوزالا تاڭمەن ويانعام» دەپ ولكەنىڭ ورەن اقىنى سۇراعان راحمەت ۇلى ايتقانداي، مۇنار بوياعان قوبدانىڭ قوڭىر تاۋلارىنداي اسقاق.

ءمۇسىننىڭ ۇسقىنى - شۋدا بۇلتپەن استاسىپ، زەڭگىر كوككە شانشىلا قادالعان قوڭىراۋلى نايزا ىسپەتتەس. جادىگەردىڭ قۇلاق تەسىگى ورنالاسقان بيىگىندە شاشاقتى جالاۋ سياقتى ۇكىسى جەلبىرەيدى. ءدال وسى بولىككە قازاقشا «ءسات ساپار»، ال دومبىرانىڭ ۇزىن موينىندا تىگىنەن تومەن قاراي توگىلتە «ولگەي قالاسى» دەپ جازىلىپتى. شاناعىنىڭ قاس بەتى قاقپاعىنىڭ استى- ۇستىنە قوشقار ءمۇيىز ويۋ سالىنعان.

ءبىزدىڭ قولىمىزعا تۇسكەن دەرەكتە بۇل ەسكەرتكىشتى ايماقتىق قۇرىلىس ترەسىنىڭ ينجەنەرلەرى تۇرعىزىپتى. اۆتورلىق قۇقى سولارعا تيەسىلى. ءبىراق جۇمىس توبىن سول تۇستا مەكەمەنىڭ باس ينجەنەرى قىزمەتىن اتقارعان ارىستان قاليبەك ۇلى باسقارىپتى. بۇل كىسى قازىر تۋعان جەرىندە امان-ەسەن وتىر. بەرتىندە، 1996 -جىلى، دومبىرانىڭ تەمىر ىشەگى ءۇزىلىپ قالىپ، ونى ارىستان اعامىز ءوز قولىمەن جاڭالاپ تاققان دەيدى.

ايماق ورتالىعى ولگەي قالاسىنىڭ سانىنە اينالعان بۇل ەسكەرتكىش قازىر قالالىق اكىمدىكتىڭ باقىلاۋىندا كورىنەدى. ولارعا راحمەت، جادىگەردى كۇرەڭ تۇسپەن بوياپ، اباي اتامىز ايتاتىن سۇرعىلت بۇلتپەن استاستىرىپ قويىپتى.

بەكەن قايرات ۇلى

 

egemen.kz