توق بۇركىت تۇلكى المايدى

  كانىگى قۇسبەگىلەر «توق بۇركىت تۇلكى المايدى» دەيتىن قاعيدانى بەرىك ۇستانىپ، قۇسىنا جەم بەرۋ ءتاسىلىن شەبەر مەڭگەرۋدىڭ ارقاسىندا اڭشىلىق قۇرا بىلگەن.

بۇركىتتىڭ اڭعا ءتۇسۋى مەن بابىنىڭ كەلۋى ونىڭ جەگەن جەمىنە، ياعني تاماقتانۋىنا بايلانىستى. جەمى سايكەسپەسە، بۇركىتتىڭ كۇيى كەلمەيدى. كۇيى كەلمەگەن بۇركىت اڭعا تۇسپەيدى.

بۇركىتتى جەمدەۋ دەگەنىمىز - ونى سەمىرتىپ، ارىتىپ، ءىشىن تازالاپ، ەتىن قاتىرۋ. بۇل تاسىلدەر قۇسقا جەمدى از نەمەسە كوپ بەرۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. بۇركىت نەگىزىنەن ەتپەن قورەكتەنەدى. كەيبىر كەزدە قاجەتتىلىككە بايلانىستى قۇسىنا بالىق بولماسا قۇستىڭ ەتىن جەگىزەتىن بۇركىتشىلەر دە بار.

اڭشىلىق ماۋسىمى توقتاعان جاز مەزگىلىندە تۇلەپ وتىرعان بۇركىتتى تەز سەمىرتۋ ماقساتىندا مايلى، قۇنارلى، توق جەم بەرەدى. ال قايىرۋ كەزىندە جەمنىڭ ءتۇرىن وزگەرتىپ، مايسىزىن، قۇنارسىزىن بەرەدى. سونار باستالعان اڭشىلىق كەزدەرى، ياعني قىس ايلارىندا بۇركىتتىڭ بابىنا قاتىستى قۇنارلى، قۇنارسىز ءارتۇرلى جەم بەرىپ، باپتايدى. ياكي، بۇركىت ءالجۋازدانا باستاسا، مايلى ەت بەرىپ قۋاتتاندىرادى، ال، قۇس تىم توق بولسا، قۇنارسىز ەت بەرىپ، اشىقتىرادى.

بۇركىت جەگەن جەمىنە ساي بابى قانىپ، زارىنا تۇسەدى. سوندىقتان بۇركىتتى جەمدەۋ ماسەلەسى، قۇسبەگىلىكتىڭ اسا ءبىر ماڭىزدى قىرى سانالادى. تاجىريبەلى بۇركىتشىلەر قۇسىنا «جىلى جەم» بەرگەندى قۇپتايدى. جىلى جەم دەپ جاڭادان ۇستاعان قوياننىڭ ەتىن ايتادى. سوندىقتان بايىرعى قۇسبەگىلەر قولىنداعى قۇسىنا وسى جەمنىڭ ءتۇرىن تۇراقتى بەرىپ وتىرۋ ءۇشىن، قوسىمشا قارشىعا، سۇڭقار، لاشىن سياقتى قويانشىل قۇستاردى قوسىپ اسىرايتىن ءداستۇر بار. بۇل ءشاۋلى قۇستاردى جاس قۇسبەگىلەر باپتاپ ۇستاپ، قويان الدىرادى جانە بولاشاق قۇسبەگىلىكتىڭ ونەرىن ۇيرەنەدى.

بۇركىتتىڭ جەمىنە - قوي، سيىر، جىلقىنىڭ ەتى ساپالى سانالادى دا، ەشكىنىڭ ەتى بەرىلمەيدى. دالا اڭدارىنىڭ ىشىنەن - ساسىقكۇزەن مەن ءمالىننىڭ ەتىن بۇركىتكە جەگىزۋگە بولمايدى. ويتكەنى، بۇنداي ەتتەر قۇستى بۇزادى. تۇلەكتە وتىرعان بۇركىتكە سۋىردىڭ ەتىن بەرگەندى قۇپ كورەدى. ەگەر قۇس تۇلەمەي كەشىكسە، وعان سەمىز بالىق جەگىزەدى. بىرنەشە دۇركىن تويىپ بالىق جەگەن قۇس ءجۇنى كەۋىپ، تەز تۇلەيدى. مالدىڭ ەتىن قۇسقا بەرگەندە بۇركىتشىلەر جاپىراقتاپ تۋراپ بەرەدى. كوبىندە مالدىڭ سان ەتىن جەگىزەدى. ەسكىرگەن نەمەسە اۋىرىپ ولگەن مالدىڭ ەتىن بۇركىتكە بەرۋگە بولمايدى.

بەكەن قايرات ۇلى

egemen.kz