توپ-5. قازاقتىڭ تۇڭعىش ايەل ۇستازدارى كىمدەر؟

استانا. قازاقپارات - قازاق دالاسىندا ⅩⅨ عاسىردىڭ سوڭىندا اعارتۋشىلىق مادەنيەتى كەلە باستادى. كۇللى قازاق بالاسى عىلىم الۋعا، كاسىپ ۇيرەنۋگە، ءبىلىم الۋعا دەن قويدى. ولاردىڭ اراسىندا قازاق قىزدارى دا ءبىلىم ۇيرەنىپ، بىلگەنىن وزگەلەرگە ۇيرەتە ءبىلدى. ءبىراق بىزگە جەتكەن اشىق دەرەكتەر بويىنشا، بۇل تۋرالى اقپارات وتە از. دەگەنمەن، Bugin.kz ءتىلشىسى قازاقتان شىققان تۇڭعىش ايەل ۇستازداردى جيناقتاپ، وقىرمانعا ۇسىنادى.

ورازبيبى ماحمۇدوۆا

ورازبيبى ماحمۇدوۆا - قازاق دالاسىنداعى العاشقى پەداگوگ. ول 1902 -جىلى سەمەيدە دۇنيەگە كەلگەن. سەمەيدەگى 2 جىلدىق پەداگوگيكالىق كۋرستى ءتامامداپ، مۇعالىم بولىپ شىعادى. سول جىلدارداعى مۇعالىمدىك كۋرستى العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ بىتىرگەن ورازبيبى ماحمۇدوۆا ەڭبەك جولىن №12 سوۆەت قازاق مەكتەبىنەن باستاعان. ونىمەن بىرگە قازاق ايەل مۇعالىمدەرى جۇمابيكە يبراگيموۆا، ءنازيپا قۇلجانوۆا، ءجاميلا كارىموۆا، ايتبانۋ كوركەمبايەۆا، ءباتيما تاتۋبايەۆا جۇمىس ىستەپ، قاراپايىم حالىققا ساۋات اشۋدى ۇيرەتكەن.

ءنازيپا قۇلجانوۆا (1887-1934)

ءنازيپا قۇلجانوۆا 1887 -جىلى تورعاي قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ءنازيپا قۇلجانوۆانى مۇعالىمدىكتەن گورى تۇڭعىش جۋرناليست، ەتنوگراف، اۋدارماشى رەتىندە تانيتىنىمىز راس. ءبىراق ول 1902 -جىلى قوستانايداعى قىزدار گيمنازياسىن ءتامامداعاننان سوڭ، بىردەن تورعايداعى قىزدار ۋچيليشەسىندە، كەيىن سەمەيدەگى مۇعالىمدەر سەمينارياسىندا ساباق بەرەدى. ۇستازدىعىمەن قاتار ءنازيپا قۇلجانوۆا اعارتۋشىلىقپەن اينالىسىپ، تۇڭعىش پەداگوگ-عالىم اتانادى. سونداي-اق، كولەمدى ءىس-شارالار ۇيىمداستىرعان. سونىڭ ءبىرى 1914 -جىلى سەمەي قالاسىندا ابايدىڭ قايتىس بولعانىنا ون جىل تولۋىنا وراي پوەزيا كەشىن ۇيىمداستىرۋى ەدى. وسى شارادا احمەت بايتۇرسىن ۇلى وعان ولەڭ ارناپ، 1924 -جىلى شىققان «انا مەن بالا» اتتى ەڭبەگىنە العى ءسوز جازعان.

ناعيما ارىقوۆا (1902-1956)

ناعيما ارىقوۆا 1902 -جىلى ۆەرنىي قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1918 -جىلى تاشكەنتتە پەداگوگيكالىق كۋرستى ءبىتىرىپ، سەمەي مەن ماسكەۋدە ءبىلىمىن جەتىلدىرگەن. الماتى مەن سەمەي قالاسىنداعى مەكتەپتەردە ءمۇعالىم بولعان. كەيىننەن ر ك(ب) پ سەمەي گۋبەرنيالىق كوميتەتىنىڭ نۇسقاۋشىسى، ءارى قاراي ب ك(ب) پ باتىس قازاقستان وبكومىنىڭ مادەنيەت جانە ناسيحات ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، «ستالين جولى» جۋرنالىنىڭ رەداكتورى، قازاق ك س ر الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋ حالكومى قىزمەتتەرىن اتقارعان. كەيىن قازاقتىڭ مەملەكەتتىك باسپاسىندا رەداكتور، رەداكتسيا مەڭگەرۋشىسى بولدى. ول ۇستازدىقتان باستاعان قىزمەتىن ءارى قاراي جالعاستىرىپ، قازاق ايەلدەرىنىڭ تەڭدىگىن قورعاپ، ولاردىڭ ساۋاتىن اشۋ، مادەنيەتكە باۋلۋ ىسىنە ەلەۋلى ۇلەس قوسقان تۇلعا.

الما ورازبايەۆا

الما ورازبايەۆا 1898 -جىلى جامبىل وبلىسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ورداداعى جوعارى باستاۋىش ەرلەر مەكتەبى جانىنداعى 3 جىلدىق كۋرستى ءتامامداپ، باستاۋىش سىنىپ مۇعالىمى ماماندىعىن الىپ شىعادى. ۇستازدىق جولىن نوۆايا كازانكا اۋىلىنان باستايدى. 1917 -جىلى وردادا وتكەن مۇعالىمدەر سەزىنە قاتىسىپ، بىرنەشە ماسەلەنىڭ شەشۋىنە ىقپال ەتەدى. ونىڭ ىشىندە قازاق قىزدارىنىڭ قۇقىعىن قورعاۋ، ءبىلىم الۋى ماسەلەلەرى دە قامتىلدى. سونداي-اق، الما ورازبايەۆا تاريحقا قازاق ايەلدەرىنە ءبىلىم بەرۋ جانە قالىڭ مال سياقتى ەسكىرگەن داستۇرلەردى جويۋ ارقىلى فەماكتيۆيست رەتىندە كىردى.

رافيقا نۇرتازينا

رافيقا نۇرتازينا - پەداگوگ- ادىستەمەشى، عالىم، قازاق ك س ر-ىنە ەڭبەك سىڭىرگەن مۇعالىم. ول پاۆلودار وبلىسى، پاۆلودار اۋدانى، 6-اۋىلدا دۇنيەگە كەلگەن. قازاقتىڭ مەملەكەتتىك قىزدار پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ (قازىرگى قازاق مەملەكەتتىك قىزدار پەداگوگيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى) فيلولوگيا فاكۋلتەتىن بىتىرگەن. 1951-71 -جىلدارى الماتىداعى №12 قازاق ورتا مەكتەبىندە ورىس ءتىلى مەن ادەبيەتىنىڭ مۇعالىمى، وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، 1971 -جىلدان سول مەكتەپتىڭ ديرەكتورى بولدى.

1972 -جىلى رەسپۋبليكالىق پەداگوگيكالىق قوعامنىڭ ءتوراعاسى بولىپ سايلاندى. رافيقا نۇرتازينا 40-تان استام عىلىمي ادىستەمەلىك ەڭبەك دايىنداپ، قازاق مەكتەپتەرىندەگى ورىس ءتىلى مەن ادەبيەتىن وقىتۋ باعدارلاماسىن ازىرلەۋگە قاتىسقان. قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى ءازىلحان نۇرشايىقوۆ «رافيحا ورىس- ۋكراين جۇرتىنىڭ ليەۆ تولستويى، ۋشينسكي، ماكارەنكوسى، سۋحومولينسكي، قازاقتىڭ ىبىراي التىنسارينى، سپانديار كوبەيەۆ، قۇماش نۇرعاليەۆى سياقتى اسا اتاقتى پەداگوگتار قاتارىنا قوسىلادى. قارا تاستى قاق جارىپ، شىڭعا شىققان ەڭلىك گۇلدەي، قازاق ايەلدەرىنەن ۇستاز- عالىم، ۇستاز- جازۋشى، ۇستاز- قايراتكەر بولىپ، قوعامنىڭ بيىك باسپالداعىنا كوتەرىلگەن انالاردىڭ ءبىرى دە، بىرەگەيى دە وسى - رافيقا بەكەن قىزى» دەپ باعا بەرگەن.