تاكسي قىمبات: وتاندىق كومپانيالاردى دامىتۋعا نە كەدەرگى؟
قازاقستاندىقتاردىڭ باسىم كوپشىلىگى ادەتتە تاكسي قىزمەتىن ۇسىناتىن شەتەلدىك كومپانيالاردى تاڭدايدى. ال وتاندىق كومپانيالاردى دامىتۋعا نە كەدەرگى، ولار نەگە قولداۋ تاپپايدى؟ ماسەلە ماسساگەت ءتىلشىسى ماتەريالىندا.
«قىمبات بولسا دا ۇزاق كۇتكەننەن ءتيىمدى»
تاكسي قىزمەتىن ۇسىناتىن شەتەلدىك كومپانيالار باعاسى ءۇشىن ءجيى سىنعا ۇشىرايدى. مۇنى الماتى، استانا سەكىلدى مەگاپوليستەردە تۇراتىندار راستايدى. ادەتتە اۋا رايى بۇزىلعاندا، مۇنداي كومپانيالار دا باعاسىن شارىقتاتىپ جىبەرەدى.
جۋىردا باسەكەلەستىكتى قورعاۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى «ياندەكس. تاكسي» تاريفتى زاڭسىز كوتەرگەنىن انىقتادى. وسىلايشا، كومپانيا جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى. ال بۇل جۇرگىزۋشىلەرگە 10 ميلليارد تەڭگە تولەۋگە جانە 1,4 ميلليون ادام ءۇشىن تاكسي قۇنى تومەندەۋىنە سەبەپ بولدى.
ال وتاندىق تاكسي قىزمەتىن ۇسىناتىن كومپانيالار كوبىنە لايىقتى جاعداي جاسالماعانى ءۇشىن ءسوز ەستىپ جاتادى. مۇنى وتاندىق كومپانيالاردىڭ ءبىرىنىڭ قىزمەتىنە جۇگىنگەن الماتىلىق دينا ليتپين راستادى.
«اپارۋ» قوسىمشاسى نارىقتاعى باسقا بالامالى تاكسي قىزمەتىنە قاراعاندا ارزان بولعانىمەن، تۇتىنۋشىلارعا جاعداي جاسالماعان. تاكسي ءتىپتى جوقتىڭ-قاسى. وتاندىق قوسىمشانى سىناپ كورەيىن دەگەن نيەتپەن جۇكتەپ الىپ، تاپسىرىس بەرىپ كورگىم كەلگەن ەدى. قوسىمشادا بىرەن- ساران كولىك جۇرەدى. 15-20 مينۋتتان كەيىن كەلەدى دەپ ۇسىنادى. ونى كۇتەتىن ۋاقىت بولماعاندىقتان، امالسىز «رەسەيلىك سەرۆيسكە» قايتا جۇگىندىم»، - دەدى ول.
وتاندىق كومپانيالار نەلىكتەن شەتەلدىك كومپانيالارعا «جۇتىلىپ كەتىپ» جاتىر؟
قازاقستاننىڭ تاكسي قىزمەتتەرى رەسپۋبليكالىق قاۋىمداستىعىنىڭ ءتوراعاسى مەدەت قۇرمانوۆ بۇگىندە وتاندىق تاكسي قىزمەتىن ۇسىناتىن كومپانيالار كوبەيىپ كەلە جاتقانىن ايتادى.
«رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار قالالاردا Tappy Taxi ،Aparu ،Region سەكىلدى تاكسي قىزمەتتەرى جۇمىس ىستەيدى، ال وبلىس ورتالىقتارىندا «نارودنوە»، «باۋىرساق» جانە باسقا دا قىزمەتتەر بار. دەگەنمەن ولاردىڭ نارىقتاعى ۇلەسى «ياندەكس» پەن «يندرايۆەرمەن» سالىستىرعاندا ايتارلىقتاي از»، - دەدى ول.
ساراپشى وتاندىق كومپانيالار نەلىكتەن شەتەلدىك كومپانيالارعا «جۇتىلىپ كەتىپ جاتقانىن» ءتۇسىندىردى.
«شەتەلدىك اگرەگاتورلار نارىققا شىققاندا قىزمەت باعاسىن نارىقتان تومەندەتىپ، جۇرگىزۋشىلەرگە بونۋستار رەتىندە قوسىمشا تولەم جاسايدى جانە جولاۋشىلاردى تارتۋ ءۇشىن اگرەسسيۆتى ماركەتينگتىك ستراتەگيالاردى قولدانادى. بۇل شارالار ۋاقىتشا. وسىنىڭ ناتيجەسىندە وتاندىق قىزمەتتەر مۇنداي باسەكەلەستىككە شىداي المايدى: كوپشىلىگى جابىلىپ قالدى، ال قالعاندارى نەگىزىنەن كورپوراتيۆتىك كەلىسىمشارتتار بويىنشا جۇمىس ىستەيدى»، - دەدى ول.
مەدەت قۇرمانوۆ قازاقستان نارىعىن وتاندىق كومپانيالار تولىق قامتاماسىز ەتە الماي وتىرعانىنا تاعى ءبىر سەبەپ بارىن ايتتى. بۇل - ەشقايدا تىركەلمەي، جولاۋشى تاسيتىن جەكە تاكسي جۇرگىزۋشىلەرى، ياعني كولەڭكەلى سەكتور.
ال رەسمي تۇردە جولاۋشى تاسىمالداۋ ءۇشىن egov.kz پورتالى ارقىلى حابارلاما بەرىپ، جولاۋشىلاردى ساقتاندىرۋدى راسىمدەپ، ءار جارتى جىل سايىن تەحنيكالىق تەكسەرىستەن ءوتىپ، وعان قوسا ۇلتتىق ستاندارتتاردى ساقتاۋ قاجەت.
«قازىر نارىقتىڭ 90 پايىزدان استامى كولەڭكەلى سەكتوردا، ول مەملەكەت تاراپىنان رەتتەلمەيدى جانە جۇرگىزىشۋلەر تىركەلمەي جۇمىس ىستەيدى. مەملەكەتتىك ورگاندار تاكسي سالاسىن ۇيىمداستىرۋ، رەتتەۋ، باقىلاۋ جانە قاداعالاۋ مىندەتتەرىن ورىنداي الماي وتىر. ماسەلەلەر جىلدار بويى جيناقتالىپ، شەشىلمەي كەلەدى. دەگەنمەن جولاۋشىلارعا تاكسي قىزمەتى قاجەت جانە بۇل ورىندى كوبىنە جەكە اۆتوكولىك يەلەرى الىپ وتىر، ولار كولىك زاڭناماسىن ساقتامايدى»، - دەيدى ساراپشى.
ماماننىڭ پىكىرىنشە، ماسەلە كولىك زاڭناماسىنىڭ ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتىپ، جولاۋشىلار، جۇرگىزۋشىلەر، تاكسوپاركتەر مەن اگرەگاتورلار اراسىنداعى تەپە- تەڭدىكتى ۇستاپ تۇراتىن بىرەۋ بولعاندا عانا شەشىمىن تابۋى مۇمكىن.
«2020 -جىلدان باستاپ كولىك مينيسترلىگىنە تاكسي تاسىمالىن ۇيىمداستىرۋ بويىنشا مەملەكەتتىك فۋنكتسيالاردى نارىققا بەرۋ مۇمكىندىگىن، ياعني ءوزىن- ءوزى رەتتەيتىن ۇيىم مەحانيزمى ارقىلى قاراستىرۋدى ۇسىندىق. ءتيىستى تۇزەتۋلەر قابىلدانعان جاعدايدا بارلىق ماسەلەنى تالقىلاۋ، شەشىمىن تابۋ جانە تاكسي سالاسىن ۇزاق مەرزىمدى دامىتۋ ستراتەگيالارىن قالىپتاستىرۋ مۇمكىندىگى پايدا بولادى»، - دەپ تۇيىندەدى ول.
مينيسترلىك نەگە شاراسىز؟
. رەسمي تىركەلگەن قانشا تاسىمالداۋشى بار؟
كولىك مينيسترلىگىنىڭ بەرگەن رەسمي جاۋابىنا سۇيەنسەك، قازاقستاندا رەسمي تىركەلگەن 3 مىڭعا جۋىق تاسىمالداۋشى بار. بۇل ءتىزىم قازاقستان اۋماعىندا تاكسيمەن تاسىمالدايتىن جەكە كاسىپكەر نەمەسە زاڭدى تۇلعا جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانعا تاكسيمەن تاسىمالداۋشى رەتىندە قىزمەتتى باستاعانى تۋرالى حابارلاما بەرگەنى نەگىزىندە جاسالعان.
ۆەدومستۆو جاۋابىندا وتاندىق تاكسي قىزمەتىن دامىتۋدا نەگىزگى ماسەلە زاڭناما تالاپتارىن بۇزىپ، جولاۋشى تاسىمالدايتىنداردان، جول قاۋىپسىزدىگىنە ءقاۋىپ توندىرەتىن تاسىمالداۋشىلاردان تۋىنداپ وتىرعانى ايتىلعان. مينيسترلىك مۇنداي تاسىمالداۋشىلارعا قاتىستى قۇزىرەتتى ورگاندار ءتيىستى شارالار قابىلداپ جاتقانىن حابارلادى.
باعا مەن ساپا قالاي قاداعالانادى؟
2023 -جىلى كولىك مينيسترلىگى مەن ىشكى ىستەر مينيسترلىگى بىرلەسىپ، زاڭسىز جولاۋشىلار تاسىمالىن جويۋ جونىندەگى بىرلەسكەن جول كارتاسىن قابىلداعان. رەسمي جاۋاپتا وسى ارقىلى زاڭسىز تاسىمالداۋشىلاردىڭ تەگىن تۇراقتارىنا رەيدتىك ءىس-شارالار، فوتو جانە ۆيدەوكامەرالار ارقىلى (سەرگەك، ا ءو س جانە ت. ب. ) تەكسەرىستەر جاسالىپ، جولاۋشىلاردى تۇراقتى تۇردە زاڭسىز تاسىمالدايتىن كولىكتەر انىقتالىپ جاتقانى ايتىلعان. ال باعاعا كەلگەندە، تاعى دا ماسەلە تۋىندايدى.
«زاڭناماعا سايكەس تاسىمالداۋ قىزمەتىنىڭ باعاسىنا قاتىستى تاسىمالداۋشى مەن جولاۋشى اراسىندا ەركىن (شارتتىق) تاريفتەر بەلگىلەنەدى»، - دەپ جازىلعان جاۋاپتا.
مەملەكەتتەن قانداي قولداۋ بار؟
بيىل شىلدەدە وسى سالاعا قاتىستى ءبىرقاتار زاڭعا تۇزەتۋلەر ەنگىزىلگەن:
- ارنايى موبيلدى قوسىمشانى پايدالانا وتىرىپ، ارنايى سالىق رەجيمىن قولداناتىن جەكە كاسىپكەرلەر ءۇشىن الەۋمەتتىك اۋدارىمداردىڭ، مىندەتتى زەينەتاقى جارنالارىنىڭ جانە مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جارنالارىنىڭ مولشەرى 1 پايىزعا دەيىن تومەندەتىلەدى؛
- ينتەرنەت پلاتفورما وپەراتورلارى ارنايى ءموبيلدى قوسىمشانى پايدالانا وتىرىپ، ارنايى سالىق رەجيمىن قولداناتىن جەكە كاسىپكەرلەر ءۇشىن جەكە تابىس سالىعىن، الەۋمەتتىك اۋدارىمداردى، مىندەتتى زەينەتاقى جارنالارىن جانە مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋعا جارنالاردى ۇستاپ قالۋ جانە تولەۋ قاراستىرىلعان.
ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن قازاقستاندا 2025 -جىلعى 1-قاڭتاردان باستاپ تاكسيستەردىڭ جۇمىسىنا وزگەرىستەر ەنگىزىلەتىنى حابارلاندى.
انىقتاما: EnergyProm مالىمەتىنە سۇيەنسەك، ت م د ەلدەرى اراسىندا ەڭ قىمبات تاكسي قازاقستاندا، تاكسي قىزمەتىنىڭ قۇنى 0,61 ا ق ش دوللارى بولادى.
2023 -جىلعى قاڭتار- جەلتوقساندا قازاقستاندا تاكسي قىزمەتىن ۇسىناتىن كومپانيالاردىڭ تابىسى ءبىر جىلدا 17 پايىزعا ءوسىپ، 5,9 ميلليارد تەڭگەگە جەتكەن. وسى ۋاقىت ارالىعىندا تاكسي قىزمەتىن 47,4 ميلليون ادام پايدالانعان، بۇل ءبىر جىل بۇرىنعىدان 2 پايىزعا از.
قازاقستاندا ءبىر جىلدا تاكسي قىزمەتى 9 پايىزعا قىمباتتاعان. وڭىرلەر بويىنشا باعا سالىستىرمالى تۇردە الماتى قالاسىندا كوبىرەك، ءبىر جىلدا 30,3 پايىزعا ءوستى. ودان كەيىن اقتوبە جانە اباي وبلىستارى، مۇندا باعا 22,1 پايىزعا جانە 17 پايىزعا وسكەن. تاكسي قىزمەتى قۇنىنىڭ ەڭ از جىلدىق ءوسىمى ماڭعىستاۋ وبلىسىندا تىركەلدى - 1,2 پايىز. تاعى ءۇش وبلىستا - الماتى، شىعىس قازاقستان جانە باتىس قازاقستاندا باعا ءبىر جىل بۇرىنعى دەڭگەيدە قالدى.
