سەنات بالانى قوعامدىق كولىكتەن ماجبۇرلەپ تۇسىرۋگە تىيىم سالاتىن زاڭدى ماقۇلدادى

استانا. KAZINFORM - بۇگىن سەناتتىڭ جالپى وتىرىسىندا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ايەلدەردىڭ قۇقىقتارى مەن بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭى مەن ىلەسپە قۇجات ەكى وقىلىمدا قارالىپ، ماقۇلداندى.

جالپى العاندا، زاڭدار مەملەكەتتىك وتباسى ساياساتىنىڭ قۇقىقتىق، الەۋمەتتىك، ينستيتۋتسيونالدىق جانە وزگە دە نەگىزدەرىن جەتىلدىرۋگە، سونداي-اق ايەلدەردىڭ قۇقىقتارى مەن بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قورعاۋدى كۇشەيتۋگە، ولاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن بۇزعانى ءۇشىن اكىمشىلىك جانە قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىكتى قاتاڭداتۋعا، وتباسىنداعى زورلىق-زومبىلىقتىڭ الدىن الۋعا باعىتتالعان.

«بۇل تۇرعىدا قىلمىستىق كودەكسكە ءتيىستى تۇزەتۋلەر ەنگىزىلەدى. بىرىنشىدەن، كامەلەتكە تولماعاندارعا قاتىستى زورلىق-زومبىلىققا بايلانىستى قىلمىس جاساعان ادامعا وعان كودەكستىڭ ەرەكشە بولىگىندە كوزدەلگەننەن نەعۇرلىم جەڭىل جازا تاعايىنداۋعا تىيىم سالىنادى. ەكىنشىدەن، كامەلەتكە تولماعاندارعا قاتىستى زورلىق-زومبىلىققا بايلانىستى قىلمىستار بويىنشا، سونداي-اق كودەكستىڭ 108-1 (دەنساۋلىققا قاساقانا جەڭىل زيان كەلتىرۋ) جانە 109-1 (ۇرىپ-سوعۋ) باپتارىندا كوزدەلگەن قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىقتار تاتۋلاسقاننان كەيىن قايتالاپ جاسالعان جاعدايلاردا تاراپتاردىڭ تاتۋلاسۋىنا جول بەرىلمەيدى»، - دەدى سەناتور جاننا اسانوۆا.

سونىمەن قاتار ول دەنساۋلىققا قاساقانا اۋىر زيان كەلتىرۋ، دەنساۋلىققا قاساقانا اۋىرلىعى ورتاشا زيان كەلتىرگەنى ءۇشىن باس بوستاندىعىن شەكتەۋ تۇرىندەگى بالاما جازا الىنىپ تاستالاتىنىن جانە باس بوستاندىعىنان ايىرۋ تۇرىندەگى جازا بەلگىلەنەتىنىن ايتتى.

جاس بالانى ولتىرگەنى ءۇشىن (99-باپ)، بالاعا قاتىستى زورلاۋ ارەكەتتەرىن جاساعانى ءۇشىن (120-باپ) جانە بالاعا قاتىستى سەكسۋالدىق سيپاتتاعى زورلىق-زومبىلىق ارەكەتتەرى ءۇشىن (121-باپ) قىلمىستىق كودەكستىڭ قولدانىستاعى نورمالارىندا كوزدەلگەن باسقا بالاما جازالاۋ شارالارىن الىپ تاستاۋ ارقىلى، ءومىر بويىنا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ تۇرىندەگى جازا بەلگىلەنەدى. 16 جاسقا تولماعاندارعا سەكسۋالدىق سيپاتتا تيىسكەندەرگە جاۋاپكەرشىلىك ەنگىزىلەدى. بۇدان بولەك، ءوزىن-ءوزى ولتىرۋگە كوندىرۋ نەمەسە ءوزىن-ءوزى ولتىرۋگە ىقپال ەتكەنى ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىك ەنگىزىلىپ، قىلمىستىق كودەكس جاڭا قىلمىس قۇرامىمەن تولىقتىرىلادى.

«اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى كودەكستەن قىلمىستىق كودەكسكە اۋىستىرۋ ارقىلى دەنساۋلىققا قاساقانا جەڭىل زيان كەلتىرگەنى جانە ۇرىپ-سوققانى ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىك ەنگىزىلەدى. قىلمىستىق كودەكسكە ەنگىزىلىپ جاتقان وزگەرىستەردىڭ ماقساتى - قۇقىق بۇزۋدىڭ الدىن الۋ جانە ازاماتتاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن كۇشەيتۋ، ونىڭ ىشىندە بالالارعا قاتىستى جاسالعان قۇقىق بۇزۋ ارەكەتتەرى ءۇشىن جازالاۋ شارالارىن قاتاڭداتۋ»، - دەدى دەپۋتات.

سونىمەن قاتار، زاڭدار مىناداي نەگىزگى ەرەجەلەردى قاراستىرادى:

- «نەكە (ەرلى-زايىپتىلىق) جانە وتباسى تۋرالى» كودەكستە وتباسىن قولداۋ ورتالىقتارىنىڭ قۇقىقتىق مارتەبەسى جانە ولاردىڭ اتقاراتىن قىزمەتتەرى تۋرالى، وتباسى، ايەلدەر مەن بالالاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا اقپاراتتىق-انىقتامالىق ءارى پسيحولوگيالىق كومەك كورسەتۋ جونىندەگى «111» بايلانىس ورتالىعى تۋرالى نورمالار بەكىتىلەدى؛

- دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى ۋاكىلەتتى ورگانعا كۇش قولدانا وتىرىپ، اكىمشىلىك، قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىق جاساعان ادامدارعا دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمدارىندا پسيحولوگيالىق كومەك كورسەتۋ ءتارتىبىن ازىرلەۋ جانە بەكىتۋ جونىندەگى قۇزىرەت بەرىلەدى؛

- بالالاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ ماقساتىندا كاسىپكەرلىك كودەكستە مەنشىك نىسانىنا جانە ۆەدومستۆولىق باعىنىلىستىلىعىنا قاراماستان ينتەرناتتىق ۇيىمداردا، ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا، بالانىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ جونىندەگى فۋنكتسيالاردى جۇزەگە اسىراتىن ۇيىمداردا، سونداي-اق ستاتسيونار، جارتىلاي ستاتسيونار جاعدايلارىندا مۇگەدەكتىگى بار ادامدارعا ارنايى الەۋمەتتىك قىزمەتتەر كورسەتەتىن ۇيىمداردا الدىن الا ەسكەرتۋسىز، مەملەكەتتىك باقىلاۋ جۇرگىزۋدى كوزدەيتىن نورمالاردى ەنگىزىلەدى؛

- ارنايى الەۋمەتتىك قىزمەت كورسەتۋ جونىندەگى قىزمەتتىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ ماقساتىندا ونى ليتسەنزيالاۋدى ەنگىزۋ، سونداي- اق بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا كامەلەتكە تولماعاندارعا ءبىلىم بەرۋ-ساۋىقتىرۋ قىزمەتتەرىن ليتسەنزيالاۋ ەنگىزىلەدى؛

- نەكە جانە وتباسى ينستيتۋتىن نىعايتۋ، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق قولداۋ، قيىن ومىرلىك جاعدايعا تاپ بولعان ادامدارعا (وتباسىلارىنا) جان-جاقتى قولداۋ كورسەتۋدى انىقتاۋ جانە ۇيىمداستىرۋ بويىنشا جەرگىلىكتى وكىلدى جانە اتقارۋشى ورگانداردىڭ قۇزىرەتىن كەڭەيتۋ كوزدەلەدى؛

- «اۆتوموبيل كولىگى تۋرالى» زاڭى بالانىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا 16 جاسقا تولماعان، اتا- اناسى نەمەسە باسقا دا زاڭدى وكىلدەرى ەرتىپ جۇرمەگەن بالانى قوعامدىق كولىكتەن ماجبۇرلەپ تۇسىرۋگە تىيىم سالاتىن نورمامەن تولىقتىرىلىپ وتىر؛

- ومىردە قيىن جاعدايعا ۇشىراعان ادامداردى (وتباسىلاردى) ەرتە انىقتاۋ جانە ولارعا قولداۋ كورسەتۋدى ۇيىمداستىرۋ جونىندەگى موبيلدىك توپتاردى قۇرۋ جانە ولاردىڭ قىزمەتى تۋرالى نورمالار ەنگىزىلەدى.

«وسىلايشا زاڭدارمەن بارلىق ازاماتتاردىڭ، ونىڭ ىشىندە ايەلدەر مەن بالالاردىڭ قۇقىقتارى مەن زاڭدى مۇددەلەرىن قورعاۋ شارالارىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان الەۋمەتتىك سيپاتتاعى ماڭىزدى نورمالار قاراستىرىلىپ وتىر. نەگىزگى زاڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 15 زاڭنامالىق اكتىسىنە، ونىڭ ىشىندە 7 كودەكس پەن 8 زاڭعا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋدى كوزدەيدى. ىلەسپە زاڭدا «اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق تۋرالى» كودەكسكە تۇزەتۋلەر ەنگىزۋ ەسكەرىلگەن»، - دەدى جاننا اسانوۆا.

اۆتور

رۋسلان عابباسوۆ