رامازان ايىن پايدالى وتكىزۋدىڭ 5 امالى

 الداعى ناۋرىزدا مۇسىلمان قاۋىمى اسىعا كۇتەتىن، ورازا ۇستاعان جانعا اللانىڭ ساۋابى توگىلەتىن، قاسيەتتى رامازان ايى باستالادى.

ايلاردىڭ سۇلتانىنا بالانعان بۇل رامازانعا الدىن الا رۋحاني جانە فيزيكالىق دايىندالۋدىڭ ماڭىزى زور. جۇيەلى جاسالعان قام-قارەكەت ورازانى پايدالى، قيىندىقسىز وتكىزۋگە سەپتەسەدى. وسى ورايدا قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى ءدىني وڭالتۋ ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى حاسان امانقۇلدان ورازا ۇستاۋ مەن اۋىزاشار بەرۋ ادەبىن سۇرادىق.

- بيىل رامازان ايى ناۋرىزدىڭ قاي كۇنى باستالادى؟

- قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى دايىنداعان 2024-جىلعى ءدىني كۇندەر كەستەسىنە سايكەس، بيىل رامازان ايى 11-ناۋرىز، دۇيسەنبى كۇنى باستالادى دەپ كورسەتىلگەن. الايدا ءدىني مەرەكەلەردىڭ ناقتى كۇندەرى جاڭا ايدىڭ كورىنۋىنە بايلانىستى بولعاندىقتان، رامازان ايىنىڭ باستالۋى جايىندا ءدىني باسقارما الدىن الا تاعى حابارلايدى. سونىمەن قاتار بىرنەشە جىلدان بەرى رامازان ايىن كورشى ەلدەردىڭ ءدىني باسقارمالارىمەن بىرگە كەلىسە وتىرىپ، ءبىر كۇندە باستاۋ ۇيعارىلعان.

- ءابۋ ھۋرايرا: «ەگەر رامازان ايى كەلسە، جاننات ەسىكتەرى اشىلىپ توزاق ەسىكتەرى جابىلار. ال شايتاندار شىنجىرلانار» دەگەن پايعامبارىمىزدىڭ (س. ع. س.) ريۋاياتىن جەتكىزەدى. وسىنداي قاسيەتتى ايعا قالاي دايىندالۋ كەرەك؟ اۋىز بەكىتۋگە نيەت ەتكەن جان قانداي امالدار جاساۋى ءتيىس؟

- ارينە، رامازان ايىنا ۇلكەن دايىندىقپەن قادام باسقان ءجون. ەڭ الدىمەن، وسى ايداعى ورازانى كەمشىلىكسىز وتكىزۋدى نيەت ەتۋ. سونىمەن قاتار رامازان ايى ىشىندە بەس ۋاقىت نامازدى ۇزبەي وقۋ، تاراۋىق نامازدارىنا قاتىسۋ، بارلىق اداممەن تەك جاقسى مامىلەدە بولۋ، جامان ادەتتەردەن ارىلۋ، ءوزىن جاقسى جاققا وزگەرتۋ جانە ت. ب. البەتتە، اۋىز بەكىتكەن ادام «ورازا ۇستاپ جاتىرمىن» دەپ، ۇيدەن شىقپاي جاتىپ الۋى دۇرىس ەمەس. سونداي- اق ءبىر مەكەمەدە جۇمىس ىستەيتىن بولسا، ونىڭ ورازاسى جۇمىسىنا كەدەرگى بولماۋى ءتيىس. سونىمەن قاتار رامازان ايىندا وتباسىنا، بالا-شاعاسىنا مەيلىنشە كوڭىل ءبولۋ كەرەك. ياعني، ولاردىڭ اس-سۋىنا قاراپ وتىرۋى، ءۇي شارۋالارىنا كومەكتەسۋى، قوعامدىق جۇمىستارىنا ارالاسۋى ورازا ۇستايتىن ادامنىڭ مىندەتى بولىپ قالا بەرەدى.

- رامازان ايىن فيزيكالىق، رۋحاني تۇرعىدا پايدالى وتكىزۋدىڭ تاسىلدەرىمەن ءبولىسىڭىزشى؟

- ورازانىڭ ادامعا فيزيكالىق جانە رۋحاني پايدالى بولۋى ءۇشىن تومەندەگى امالداردى ورىنداۋ ماڭىزدى: ءبىرىنشىسى، كۇندە سارەسىنە تۇرىپ ءدام اۋىز تيۋ، سوسىن تاڭ نامازىن وقۋ. اۋىزاشاردا تويماي تاماق ءىشۋ. ۋاقتىلى جاتىپ ۇيىقتاۋ. ەكىنشىسى، رامازان ايىن بوس وتكىزبەس ءۇشىن ادام ءوزىنىڭ ۋاقىتىن جۇيەلەپ، رەتتەپ، جوسپارلاپ قويۋ. ءۇشىنشىسى، ۋاقىتىنىڭ ءبىر-ەكى ساعاتىن قۇران وقۋعا، كىتاپ وقۋعا ارناۋ. ءتورتىنشىسى، بەس ۋاقىت نامازدى ۇزبەي وقۋ، مۇمكىندىك بولسا، مەشىتكە بارىپ جاماعاتپەن تاراۋىق نامازىن وتەۋ. بەسىنشىسى، ۋاقىتىن بوس وتكىزۋدەن ساقتانۋ، بوس سوزدەن ءتىلدى تيۋ، اشۋلانباۋ، ت. ب.

- قۇراندا رامازان ايى تۋعاندا اۋىز بەكىتپەۋ رۇقسات ەتىلگەن ادامدار توبى ايتىلعان. ولار كىمدەر؟

- اللا تاعالا قۇراندا: «ناۋقاستانىپ قالعاندار جانە ساپاردا جۇرگەندەر باسقا كۇندەرى ورازا ۇستاپ ورنىن تولتىرسىن»، دەگەن («باقارا» سۇرەسى، 185-ايات). سوندىقتان بەلگىلى ءبىر اعزانىڭ زاقىمدانۋى، جاڭا اۋرۋدىڭ پايدا بولۋى جانە اۋرۋدىڭ اسقىنۋ قاۋپى كۇشەيگەندە، سونداي- اق بىلىكتى ءارى ادىلەتتى مۇسىلمان دارىگەردىڭ كەڭەسىمەن ورازا ۇستاماۋعا رۇقسات ەتىلەدى. سونىمەن قاتار جۇكتى جانە ەمىزۋلى بالاسى بار ايەلدەر ءوزى نەمەسە جاتىرداعى بالاسى ءۇشىن قاۋىپ سەزىنسە، ورازاسىن توقتاتا الادى. ەتەككىرى كەلگەن جانە بوسانعاننان كەيىنگى قانى كەلگەن ايەلدەر ورازا ۇستامايدى، ءبىراق كەيىن قازاسىن وتەيدى. يسلام ءدىنى ورازا ۇستاۋعا شاماسى كەلمەيتىن كىسىلەرگە جەڭىلدىك بەرەدى. ياعني، كەيبىرەۋلەرى ورازانى رامازان ايىنان باسقا ءبىر ۋاقىتتا ۇستاسا، باسقالارى ونىڭ ورنىنا پىديا بەرىپ، ورازانىڭ اۋىرتپالىعىنان بوساتىلادى. قۇران كارىمدە: «اللا سەندەرگە (ءار نارسەنىڭ) جەڭىلدىگىن قالايدى، قيىندىقپەن قينامايدى»، دەلىنگەن («باقارا» سۇرەسى، 185-ايات).

- اۋىز بەكىتكەن كوپشىلىك كەي ارەكەتتەرىنەن سەكەمدەنىپ، بۇل قىلىعىم ورازامدى بۇزباي ما ەكەن دەپ كۇمانعا بوي الدىرىپ جاتاتىنى بار. وسى تۇستا ورازانى بۇزاتىن ءىس- ارەكەتتەردى اتاپ ءوتىڭىزشى؟

- ادەيى نەمەسە قاتەلىكپەن ءبىر نارسەنى جەپ-ءىشۋ، تەمەكى شەگۋ، جىنىستىق قاتىناسقا ءتۇسۋ ورازانى بۇزادى.

- اۋىزاشار بەرۋ كىمدەرگە مىندەتتەلگەن؟ اۋىزاشار داستارحانىن جايۋدىڭ ادەبى قانداي؟

- اۋىزاشار بەرۋ - ساۋابى مول امال. حاديستە: «ورازا ۇستاۋشىنى تاماقتاندىرعان ادام (اۋىزاشار بەرگەن) ونىڭ ساۋابىن الادى. ءارى ورازا ۇستاۋشىنىڭ ساۋابى ەش كەمىتىلمەي بەرىلەدى»، دەلىنگەن (تيرميزي). الايدا اۋىزاشار بەرەتىن ادام ىسىراپقا جول بەرمەي، ماقتان ءۇشىن داستارحان جايماۋ كەرەك.

- جاۋابىڭىزعا راقمەت!

Egemen.kz