قىزىلوردادا كۇرىش قاۋىزى كادەگە اسىپ جاتىر ما
قىزىلوردا. KAZINFORM - سىر ءوڭىرىنىڭ اگرارلىق سالاسىندا كۇرىش قاۋىزىن كادەگە جاراتۋ ماسەلەسى قالاي شەشىلۋدە؟ وسى جونىندە Kazinform ءتىلشىسى سالا باسشىلارى جانە عالىمدارمەن ءوي بولىستى.

قالدىقسىز ءونىم- ۋاقىت تالابى
ەلىمىز بويىنشا كۇرىش ءوندىرىسىنىڭ 85 پايىزعا جۋىعى قىزىلوردا وبلىسىنىڭ ۇلەسىنە تيەدى. قالعان بولىگىن تۇركىستان جانە الماتى وبلىسى ەنشىلەيدى.
قىزىلوردالىق ديقاندار جىلما-جىل مول ونىمگە نەگىز قالاپ ءجۇر. دەسە دە ونى تەرەڭدەتە وڭدەۋ ىسىندە ءالى دە پروبلەمالار بار. اتاپ ايتقاندا، كۇرىش قاۋىزىن قالاي كادەگە جاراتىپ وتىرمىز؟
بۇل جونىندە وبلىستىق اۋىل شارۋاشىلىعى جانە جەر قاتىناستارى باسقارماسىنىڭ باسشىسى تالعات دۇيسەبايەۆ قازىر كۇرىش قاۋىزىن پايدالانۋ باعىتىندا ءبىرقاتار جوبا قولعا الىنىپ جاتقانىن جەتكىزدى.
— جالپى، كۇرىش قالدىقتارىن تەرەڭدەتە وڭدەۋ ماسەلەسىنە باسا نازار اۋدارىپ كەلەمىز. ءاربىر جوبانىڭ تيىمدىلىگى تارازىلانادى. راس، بۇعان دەيىن كۇرىش قاۋىزىنان كرەمني وكسيدىن شىعارۋ جوباسىنا نازار اۋدارىلعان ەدى. بۇل جوبانىڭ تيىمدىلىگى قانداي؟ وعان شيكىزات قورى جەتە مە؟ الدىمەن وسى ماسەلە ەسكەرىلەدى. ويتكەنى، ونى وڭدەيتىن زاۋىتتىڭ قۇرال-جابدىعى ارزان تۇرمايدى. قانشاما قارجى جۇمسالادى. بىزدەگى شيكىزات اتالعان زاۋىتتاردىڭ قۋاتىنا جەتپەيدى. زەرتتەي كەلە ونىڭ ءتيىمسىز تۇسى كوپ ەكەنىنە نازار اۋدارىلدى. كەزىندە كۇرىش قاۋىزى ورتەلىپ جاتاتىن. قازىر وعان تىيىم سالىندى. وسى ماقساتتا ەندىگى كەزەكتە كۇرىش قاۋىزىن جەم ءوندىرۋ ىسىنە پايدالانۋعا ءمان بەرىپ وتىرمىز. ناتيجەسىندە كۇرىش شارۋاشىلىعىندا قالدىقسىز ءونىم شىعارۋعا ءمان بەرىلىپ كەلەدى. ارينە، ءبىز ونى تەك جەم وندىرىسىنە كادەگە جاراتىپ وتىرعان جوقپىز. اگرارلىق سالادا ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن جەرگىلىكتى كاسىپكەرلەر وعان قاتىستى تاعى ءبىر جوبانى ۇسىنىپ وتىر. ماسەلەن، قىتاي، وڭتۇستىك كورەيا ەلدەرىندە كۇرىش قاۋىزىنان جارتىلاي فابريكات دايىنداۋ جولعا قويىلعان. كاسىپكەرلەر اتالعان جوبانىڭ تيىمدىلىگىن زەرتتەپ جاتىر. ول ونىمدەرگە ءبىزدىڭ نارىقتا سۇرانىس بار ما؟ الداعى ۋاقىتتا سۇرانىس بولىپ جاتسا، بۇل جوبا جۇزەگە اسۋى مۇمكىن، - دەدى باسقارما باسشىسى.
ونىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى ۋاقىتتا كۇرىش شارۋاشىلىعىندا قالدىقسىز ءونىم شىعارۋعا ءمان بەرىلگەن. شارۋالار ونى بۇرىنعىداي ورتەپ، قورشاعان ورتانىڭ لاستانۋىنا كەرى اسەرىن تيگىزىپ جاتقان جوق.
عالىمدار جوباسىنا قولداۋ كەرەك
قورقىت اتا اتىنداعى قىزىلوردا مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ وقىتۋشىسى، حيميا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، پروفەسسور نۇربول اپپازوۆ كۇرىش قاۋىزىنا بايلانىستى ءبىرقاتار عىلىمي جوبانى جۇزەگە اسىرعان.
سونىڭ ءبىرى — كرەمني ديوكسيدىنە قاتىستى بولاتىن. دەگەنمەن اتالعان جوبا قازىر جالعاسىن تاپقان جوق.
— جوبا بويىنشا ماگيسترانتىم عىلىمي ىزدەنىس جاساعان ەدى. قارجى ماسەلەسىنە بايلانىستى توقتاپ قالدى. كرەمني ديوكسيدى شىنى، كەراميكا، ابرازيۆ، بەتوندى جابدىقتار، ءتىس پاستاسى، كوسمەتيكا، وپتوتالشىق جانە وزگە دە وندىرىستە قولدانىلادى. نەگىزىندە كرەمني ديوكسيدى قۇمنان الىنادى. ءبىز ونى كۇرىش قاۋىزىنان، ياعني قالدىقتان الۋ تەحنولوگياسىن جاسادىق. قازىرگى ۋاقىتتا كۇرىش قاۋىزىنان بەلسەندىرىلگەن كومىر جاساۋ ءىسىن جولعا قويىپ وتىرمىز. سول ارقىلى لاستانعان سۋدى قالپىنا كەلتىرىپ، اۋىز سۋدى تازارتۋعا بولادى. سونداي-اق ۋلى گازدى ورتادا جۇمىس ىستەيتىن ادامداردىڭ دەنساۋلىعىنا زياندى اسەردى ازايتۋعا قولدانۋعا مۇمكىندىك بار. وزگە دە قولدانىلاتىن جەرلەرى بار. بۇرىنعى جىلدارى كۇرىش قاۋىزى ورتەلەتىن. ءتىپتى ونى جەرگە كومىپ تاستاساڭ دا شىرىمەيدى. قىسقاسى، قورشاعان ورتانىڭ لاستانۋىنا كوپ اسەرى بار ەدى، - دەيدى عالىم.
قازىر اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرىسىندەگى ەڭبەككەرلەر ونى جەم شىعارۋعا پايدالانىپ ءجۇر.
— دەگەنمەن ونى تىعىرىقتان شىعۋدىڭ توتە جولى رەتىندە باعالاي المايمىز. بۇل باعىتتا الەمنىڭ كوپتەگەن ەلىندە ءتۇرلى جوبالار قولعا الىنعان. ونىڭ ىشىندە كرەمنيي وكسيدىن شاعارۋ ءىسى دە بار. ارينە، بۇل جوبا قامباتقا تۇسەدى، وعان قانشاما ميلليون دوللار قارجى كەتۋى مۇمكىن. كەيىنگى ۋاقىتتا ءبىز كۇرىش قاۋىزىنان بەلسەندىرىلگە كومىر الۋعا بايلانىستى زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزدىك. العاشقىدا ونىڭ ساپاسى تومەن ەكەنىن بايقادىق. سوندىقتان ونىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ ماقساتىندا مۇناي قالدىقتارى، كراحمال سەكىلدى ءبىرقاتار دۇنيەلەر قوسىلدى. ناتيجەسىندە ءبىز وندىرىستە پايدالانۋعا بولاتىن بەلسەندىرىلگەن كومىردى الۋعا مۇمكىندىك تۋدى. قايسى ىستە دە قوماقتا قارجى قاجەت بولادى. ءبىز جۇمىستاردى جالعاستىرۋ ءۇشىن زەرتحانالىق قوندىرعى الۋعا قول جەتكىزدىك. ونى قىتايدان ارنايى جاساتتىق، - دەدى ن. اپپازوۆ.
قالدىقتان قاعاز شىعارۋعا بولادى
عالىم بەلسەندىرىلگەن كومىر بيولوگيالىق تازارتۋ ستانتسياسىندا پايدالانىلىپ جاتقانىن تىلگە تيەك ەتتى. بۇل جۇمىس ءوز تيىمدىلىگىن كورسەتكەن.
- ول ازىرگە ۇلكەن كولەمدە جۇزەگە اسىپ جاتقان جوق. الايدا ءبىز ونىڭ تيىمدىلىگىنە تولىق كوزىمىزدى جەتكىزە الدىق. بۇل ىسكە بىزبەن بىرگە سۋ سالاسىنىڭ ماماندارى، ەكولوگ، اگرونومدار اتسالىسىپ جاتىر. سول ارقىلى تاسبوگەت كەنتىندە ورنالاسقان بيولوگيالىق تازارتۋ ستانتسياسىنان شىققان سارقىندى سۋ تازارتىلىپ، ءول ارتۇرلى اعاش ەكپەسىن، مال ازىعى داقىلدارىن سۋارۋعا پايدالانىلىپ كەلەدى، - دەپ تولىقتىردى اڭگىمەسىن ن. اپپازوۆ.
سونداي-اق نۇربول اپپازوۆ باستاعان قىزىلوردالىق عالىمدار كۇرىشتىڭ ساباعى مەن قاۋىزىنان قاعاز جاساۋ جوباسىن جاساپ شىقتى.
ايتا كەتەرلىگى، ول قازىر قولدانىستا جۇرگەن كەڭسە قاعازىنان ەشبىر كەم تۇسپەيدى. اتالعان جوبا وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن قولعا الىنعان.
بۇل باعىتتا عالىمدار تىڭعىلىقتى ىزدەنىس جاساعان. سول ماقساتتا جۇمىس توبىنا جەتى-سەگىز مامان تارتىلعان. ناتيجەسىندە كۇرىشتىڭ ساباعى مەن قاۋىزىنان كەڭسە قاعازى مەن اجەتحانا قاعازىن ءوندىرۋدىڭ جولىن تاپقان.
بۇگىندە اۆتورلارى عىلىمي جوباسىن پاتەنتتەپ تە العان.
قىسقاسى، كۇرىش وندىرىسىندە قالدىقسىز ءونىم شىعارۋعا بارلىق مۇمكىندىك بار. دەگەنمەن الدىمەن ونىڭ تيىمدىلىگى نازارعا الىنۋى ءتيىس. ارينە، كەيبىر ماسەلەلەر قارجىعا كەلىپ تىرەلەتىنى تاعى بار.