قىز جىبەك وپەراسىنداعى «گاككۋ» قالاي باس انگە اينالعانىن بىلەسىز بە؟
استانا. قازاقپارات - «كۇلاش ماعان قاراپ، كوزىن جارق ەتكىزىپ، «گاككۋ، گاككۋ!» دەپ اۋەندەتىپ جىبەردى».ەۆگەني برۋسيلوۆسكي
استانا. قازاقپارات - «قىز جىبەك» وپەراسى جايلى بىلمەيتىن قازاق جوق شىعار. كورمەسە دە، تىڭداماسا دا اتاۋىن ەستىگەنى انىق. سول جەردە «گاككۋ، گاككۋ» دەيتىن ءاندى دە بىلەدى. كۇلاش بايسەيىتوۆانىڭ داۋىسىن، ونداعى «گاككۋ، گا- گا- گا» دەگەنىن البەتتە «قانداي تاماشا ەدى؟» دەپ تامسانعان. ەندى سول ءان وزىنەن-ءوزى كومپوزيتوردىڭ ويىنا كەلمەگەن ەكەن. ءبىر ءساتى تۇسكەن، كەزدەيسوق كەزدە تابىلىپتى.
وپەرا اۆتورى ەۆگەني برۋسيلوۆسكيدىڭ «ەستەلىكتەر» كىتابى بار. ورىسشا جازىلعان. سول كىتاپتا ءبىز ايتىپ وتىرعان «گاككۋدىڭ» «پايدا بولعانى» جايلى قىزىق دەرەك بار. وقىرماندار بۇل جايلى بولىسسەك دەپ ەدىك.
برۋسيلوۆسكي مەن بايسەيىتوۆا باستاعان ءبىرشاما ادام الماتىدان جىراققا كەتسە كەرەك. ماقساتى - سۇلباسى دايىن وپەرانى تاعى ءبىر پىسىقتاپ، قوسىلۋى مۇمكىن جاڭاشىلىقتى تالقىلاۋ. ءبىرشاما كۇننەن كەيىن قايتادى. ءبارىنىڭ كوڭىل كۇيى تاماشا. كۇلاش ءان سالىپ كەلە جاتىر. ارى قاراي برۋسيلوۆسكي بىلاي دەيدى:
كەنەت ءبىز بارلىعىمىز تىنا قالىپ، قۇلاق تۇردىك: ءبىر ىرعاقتى دىبىس ەستىلدى - «گا، گا، گا، گا، گا!». كۇلاش ماعان قاراپ، كوزىن جارق ەتكىزىپ، «گاككۋ، گاككۋ!» دەپ اۋەندەتىپ جىبەردى. سىڭعىرلاعان تازا كۇلكىسى بار. «گاك- كۋ، گاك- كۋ، گاك- كۋ!» - دەپ كۇلىپ جىبەردى كۇلاش. ءبىز بۇل «قىز جىبەكتەگى» باستى ءاندى تاپقانىمىزدى تۇسىندىك. «گاك- كۋ، گاك- كۋ، گاك- كۋ، گا- گا- گا!» - دەپ ءبارىمىز قوسىلىپ، اندەتە جونەلدىك. ءبىز سول كەزدە الماتىعا جاقىنداپ قالعان ەدىك.
بۇل مۋزىكا مادەنيەتىندە قالىپتى جاعداي. بىرەۋلەر مۇنى «شابىت» دەيدى، باسقالار «كەزدەيسوق تابىلعان قۇبىلىس»، تاعى بىرەۋلەر «مۋزىكالىق ينتۋيتسيا» دەيدى. قالاي دەسەك تە بۇل - حالىقتىق مۋزىكانىڭ تابيعي دامۋ جولى.
پسيحولوگيادا مۇنى ينسايت (Insight - اعىل. ) دەپ اتايدى. بۇل كەنەتتەن بولاتىن تۇسىنىك نەمەسە جاڭالىق اشۋ ءساتى. كەيدە بەلگىلى ءبىر اۋەن جىلدار بويى ەستە ساقتالىپ، كەنەتتەن سانانىڭ تۇكپىرىنەن سۋىرىلىپ شىعادى. سول ساتتە ول مۇلدە جاڭا، بۇرىن-سوڭدى ەستىلمەگەندەي اسەر قالدىرۋى مۇمكىن. مىنە، ءدال وسى ساتتە كۇلاشتىڭ ساناسىندا دا سونداي ەرەكشە مۋزىكالىق قۇبىلىس پايدا بولدى دەپ ەسەپتەيمىز.
ەۆگەني گريگوريەۆيچتى ارى قاراي وقيىق.
«گاككۋ» - يسا بايزاقوۆتىڭ سۇيىكتى اندەرىنىڭ ءبىرى بولاتىن. يسا بۇل ءاننىڭ اۆتورى ىبىراي دەيتىن ەسەپتەيتىن. ءبىراق يسا بۇل ءاندى ىبىرايدىڭ ورىنداعانىن ەستىمەگەن. بۇل ءاندى ىبىرايدان پاۆلودارلىق ءانشى كۇلماعامبەت ۇيرەنىپ، كەيىن يسانىڭ ءوزى كۇلماعامبەتتەن ۇيرەنىپ العان. يسا بۇل ءاندى ورىنداعاندا، ءدال ىبىرايدان ايتىپ تۇرمىن دەپ سەنەتىن.
ارينە، ءاننىڭ اۆتورى - ۇكىلى ىبىراي. دەگەنمەن قازىرگى ۋاقىتتا گاككۋدىڭ بىرنەشە نۇسقاسى بەلگىلى.
وسىدان كەيىن برۋسيلوۆسكي ءان جايلى ءسوز قوزعايدى.
«گاككۋ» ءانىن ول كەرىسىنشە وتە جايلى، اۋەننىڭ سوزىلىڭقى يىرىمدەرىن نازىك سەزىنە وتىرىپ ورىندادى. ءان تاتتىمبەت «بىلقىلداق» كۇيى سەكىلدى ەستىلدى، ال قايىرماسىندا داۋىسى اققۋدىڭ موينىن سوزعانىنداي ەرەكشە بيىككە كوتەرىلدى. ول قايىرمانى ىرعاقتىڭ ءالسىز ۇلەستەرىن ەرەكشەلەپ ايتتى: «گاك- كۋ، گاك- كۋ، گا، گا، گا، گا، گا، گا، گا، گا، گا...». بۇل، ارينە، ونىڭ تابيعي دارىنىن تولىق كورسەتەتىن ءان بولاتىن».
كومپوزيتور برۋسيلوۆسكي ءاۋ باستا «گاككۋدىڭ» ايتىلۋى باسقاشا بولاتىن دەيتىن. ونى مىنا سوزدەرىنەن وقي الامىز.
قىزىعى، كۇلاش وسى ساپارعا دەيىن الت داۋىسپەن ءان ايتىپ جۇرگەن ەدى. ءبىراق ءشوپ تيەلگەن اربادا ويناپ، ەركەلەپ وتىرىپ، كەنەتتەن «گاك- كۋ، گاك- كۋ!» ءانىن جوعارى سوپرانو داۋىسپەن ايتىپ جىبەردى. وسى ساتتەن باستاپ ول التپەن ءان ايتۋدى مۇلدە قويدى. كەيىنىرەك، سوپرانو داۋىسىنا تولىق كوشۋ ءۇشىن ۇستازدار ديلاني جانە كورجيەۆينانىڭ جەتەكشىلىگىمەن ۆوكالدىق دايىندىقتان ءوتتى. الايدا العاش رەت ول سوپرانو رەتىندە ءدال سول اربا ۇستىندە ءان سالدى.
قاراپايىم وقىرماندارعا تۇسىندىرە كەتەيىك، سوپرانو - بۇل وتە جوعارى، نازىك، اشىق داۋىس. ونى كوبىنە كىشكەنتاي بالالاردىڭ نەمەسە ءان سالعان كەزدە وتە بيىك نوتالاردى الا الاتىن ايەلدەردىڭ داۋىسىنا ۇقساتۋعا بولادى. الت - بۇل قالىڭداۋ، تومەنىرەك، جىلى داۋىس. ول كوبىنە جايلى، جۇمساق ەستىلەتىن جانە تومەنگى نوتالاردى ەركىن الاتىن ايەلدەردىڭ داۋىسى. ءتىپتى قارابايىر ايتساق، سوپرانو - قۇستىڭ شىرىلداعان داۋىسى سياقتى بولسا، الت - انامىزدىڭ ءالدي ايتقانداعى جايلى، تەرەڭ داۋىسى سياقتى.
قورىتا ايتقاندا، «گاككۋ» ءانىنىڭ «قىز جىبەك» وپەراسىنىڭ باستى انىنە اينالۋى - مۋزىكاداعى ۇتىمدى شەشىمدەردىڭ ءبىرى. اسىرەسە، شىعارماشىلىق شابىت پەن كۇتپەگەن مۋزىكالىق ينسايتتىڭ ناتيجەسى بولعانى اسىرەسە قىزىق. كۇلاش بايسەيىتوۆانىڭ تابيعي دارىندىلىعى مەن تابان استىندا ورىندالعان ءانى وسى وپەرانىڭ جۇرەگى سانالىپ، تىڭداۋشىلاردىڭ جادىندا ماڭگىلىككە ساقتالدى. بۇل وقيعا قازاق مۋزىكا ونەرىندە حالىقتىق مۇرا مەن كاسىبي شىعارماشىلىقتىڭ ۇيلەسىم تاپقانىن كورسەتەدى.
رۇستەم نۇركەنوۆ، ونەر زەرتتەۋشىسى
