«قورجىندارىن ارقالاعان قازاقتاردى كەزدەستىردىم»: دەرتىنە شيپا ىزدەگەندەرگە كومەكتەسىپ جۇرگەن قىتاي قازاعى

  قىتايدا قازاق باۋىرلارىمىزدىڭ دەرتىنە شيپا ىزدەۋگە كومەكتەسىپ جۇرگەن قانداسىمىز بار. ول-امانگۇل تۇمارباي.

ونىڭ بۇل سالادا جۇرگەنىنە 9 جىلدان اسقان. اۋىر جۇمىستى الىپ جۇرگەن قانداسىمىز اڭگىمە بارىسىندا اۋرۋىنا ەم ىزدەگەن ازاماتتارعا قالاي كومەكتەسىپ جۇرگەنىن ايتىپ بەردى، دەپ حابارلايدى BAQ. KZ ءتىلشىسى.

- امانگۇل، الدىمەن ءوزىڭىز جايلى تولىعىراق ايتىپ بەرسەڭىز.. .

- مەن قىتايدا شىڭجاڭداعى ىلە ايماعىنىڭ موڭعولكۇرە اۋدانىندا تۋىپ-وسكەنمىن. 1993 -جىلى دۇنيەگە كەلگەنمىن. رۋىم نايمان. شىڭجاڭدا ءبىلىم الدىم. كەيىن بەيجىڭدە شەت تىلدەرى ۋنيۆەرسيتەتىندە وقىدىم. وقۋدى بىتىرگەن سوڭ بەيجىڭدە قالىپ، ءوز كاسىبىمدى اشتىم. كاسىبىمدى باستارداعى باستى ماقساتىم - قىتايعا كەلەتىن جانە وسىندا تۇراتىن ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرىنە كومەكتەسۋ بولدى.

- ول قانداي كاسىپ ەكەنىن ءتۇسىندىرىپ بەرسەڭىز.. . قىتاي ءتىلىن بىلمەيتىن ازاماتتارعا قالاي كومەكتەسىپ جۇرسىزدەر؟

- بەيجىڭدە وقىپ جۇرگەنىمدە اكەم ناۋقاستانىپ قالىپ، بەيجىڭگە ەمدەلۋگە كەلگەن بولاتىن. ويتكەنى بەيجىڭ - قىتايداعى مەديتسيناسى وزىق، دامىعان قالا. ءسويتىپ اكەمدى ەمدەتۋ ءۇشىن استاناعا اكەلدىك. ەمحانادا اكەمدى كورسەتىپ جۇرگەندە سىرتتان كەلگەندەردى، ياعني ءوزىمىزدىڭ قازاق باۋىرلاردى ءجيى كەزدەستىردىم. وسىلايشا اكەمدى دارىگەرگە كورسەتىپ جۇرگەندە قورجىندارىن، سومكەلەرىن كوتەرىپ العان قازاقتارمەن كەزدەسىپ قالىپ جۇردىك. ءبىر- بىرىمىزبەن «قازاقسىزدار ما؟» دەپ تانىساتىن بولدىق.

ولار «دارىگەرگە كورىنە الماي ءجۇرمىز»، «مىقتى مامانداردىڭ كەزەگىن الا المادىق» يا بولماسا «قىتاي ءتىلىن بىلمەگەندىكتەن جاتىن ورىن الا المادىق» دەپ قيىن جاعدايلارىن ايتاتىن. ءوزىم ستۋدەنت بولسام دا، قولىمنان كەلگەن كومەگىمدى كورسەتەتىنمىن. ال ولار ريزاشىلىقتارىن بىلدىرەتىن.

ءسويتىپ كوبى اۋىلدارىنا ورالعان سوڭ « ءالى بەيجىڭدە وقىپ جاتىرسىڭ با؟» دەپ قايتا حابارلاساتىن بولدى. ولار «مەنىڭ اۋىلداسىم بەيجىڭگە باراتىن ەدى، كومەگىڭدى بەرەسىڭ بە؟» دەپ سۇراپ، كومەك سۇرايتىن. ءسويتىپ بەيجىڭگە كەلەتىن كىسىلەردىڭ كوبى ماعان حابارلاساتىن بولدى.

مەن نەگىزى زاڭ فاكۋلتەتىن بىتىرگەنمىن. وقۋىمدى اياقتاعان سوڭ ينتەرنەتتە تىكەلەي ەفيرگە شىعىپ، زاڭ سالاسىندا كومەككە مۇقتاج قازاقتارعا كەڭەس بەرە باستادىم. ءسويتىپ قازاقتارعا داۋ-دامايلارىن شەشۋگە زاڭگەر رەتىندە كەڭەس بەرىپ ءجۇردىم. كەيىن زاڭگەر بولىپ قىزمەتكە تۇرعان سوڭ بۇل جۇمىستى قوسىمشا الىپ جۇرۋگە قول تيە بەرمەيتىن بولدى. وعان قوسا بەيجىڭگە كەلەتىندەر دە كومەك سۇراپ حابارلاسىپ ءجۇردى. كەيىن زاڭگەر بولامىن با الدە كاسىپپەن اينالىسامىن با دەگەن وي مازالادى.

ءوزىم كىشكەنتايىمنان قازاق تىلىندە وقىپ وسكەندىكتەن قىتاي ءتىلىن قىتايشا وقىعان بالالارداي مىقتى ەمەسپىن. ءسويتىپ بەيجىڭدە جۇرگەندە قىتاي ءتىلى جاعىنان قيىندىقتار تۋدى. زاڭدى مەن قىتاي تىلىندە وقىعاندىقتان، شىڭجاڭعا ورالسام قازاق تىلىنەن قينالامىن دەپ ويلادىم. ءسويتىپ كاسىپتى جالعاستىرۋعا كەدەرگىلەر بولىپ، زاڭگەر بولىپ ءبىر جىلداي قىزمەت ەتكەننەن كەيىن ءوز ەركىممەن كەتتىم. وسىلايشا 2013 -جىلدان باستاپ قازىرگى كاسىبىمدى اشىپ، بەيجىڭگە كەلگەن ناۋقاستارعا قىزمەت كورسەتە باستادىم.

وسى سالادا ءجۇرىپ، بىلمەگەنىمدى ءوزىم دە ۇيرەنە باستادىم.

شىڭجاڭ اۋماعىنان بەيجىڭگە دەيىن پويىزبەن كەلۋ ءۇشىن 37 ساعات كەتەدى، ال ۇشاقپەن كەلسە 4 ساعاتتاي ۋاقىت كەتەدى، ءبىراق جول قۇنى قىمباتتاۋ بولادى. وعان قوسا جاتىن ورنى مەن تاماق شىعىنى بولادى. وسىنداي شىعىنداردى ازايتۋ ءۇشىن دارىگەرگە كورىنەتىندەر الدىمەن ماعان قۇجاتتارىن جىبەرەدى. ونى مەن بەيجىڭدەگى دارىگەرلەرگە كورسەتىپ، تىركەپ بەرەمىن. ءسويتىپ ەمدەلۋ ۋاقىتىن قىسقارتىپ، جۇمىسىن تەز ءبىتىرىپ كەتۋگە كومەك بەرەمىن.

وسىلايشا مۇقتاج ادامدار ىزدەپ كەلە باستادى. كاسىبىم كوپتەگەن كىسىنى ناۋقاسىنان ايىقتىرۋعا كومەكتەسەتىن، ولارعا جول كورسەتەتىن، قينالعان ادامعا كومەكتەسە الاتىن، شولدەگەن ادامعا سۋ بەرە الاتىن شامام بار ەكەن عوي دەپ ويلاپ، كاسىبىمدى ءسۇيىپ ىستەي باستادىم.

كومپانيانى قۇرعان سوڭ قىزمەتكەرلەر الىپ، ولاردى ۇيرەتىپ باستادىم. بىزگە جۇگىنگەندەرگە دارىگەرگە كورىنۋگە، قالانىڭ ادەمى جەرلەرىن ارالاتۋعا جول كورسەتەمىز. كوبىنە شىڭجاڭ ايماعىنان كەلگەن قازاق، قىرعىز، وزبەك، ۇيعىر باۋىرلارىمىزعا كومەكتەسەمىز.

قازاقستاننان دا كوپ كىسى حابارلاسادى. مىسالى، ولار پاسپورتىن، مەديتسينالىق قۇجاتىن قىتاي تىلىنە اۋدارىپ جىبەرەدى. ءبىز ونى الىپ، دارىگەرگە كورسەتىپ، قاجەتتى ءدارىسىن الىپ جىبەرەمىز. ياعني قازاقستاندىقتاردىڭ قىتايعا كەلمەي-اق قويۋىنا بولادى. ول ءۇشىن بارلىق جۇمىستى ءبىزدىڭ كومپانيا ىستەپ بەرەدى. ال وتا جاساۋ كەرەك بولسا، ءبىز الدىمەن بارلىق جاعدايدى جاساپ قويامىز، ولار ەرتە كەلىپ، سارىلىپ توسىپ قالمايدى، تەك وتا جاساۋ كۇنىندە عانا كەلەدى.

ەم الۋشىلار قىتايدىڭ مەديتسيناسى مىقتى، وعان ءتىپتى ەم الۋعا كەلگەندە كوزدەرى جەتكەنىن ايتىپ جاتادى.

- قانشا ادامعا ەم الۋعا جول كورسەتتىڭىز؟

- وسى سالادا جۇرگەنىمە 9 جىلدان استى. وسى ۋاقىت ىشىندە مەن ارقىلى ەمحاناعا كورىنگەن ادامداردىڭ سانى شامامەن 3000-4000 ادامعا جەتەدى.

- سىزدەرگە جۇگىنىپ جاتقان قازاقتار كوبىنە قانداي اۋرۋلارىن ەمدەتۋگە كەلەدى؟

- ءيا، اۋىرماي- اق قويايىق. دەسە دە قازاقستاننان كەلەتىن ناۋقاستارعا دا ەسىگىمىز ءاردايىم ايقارا اشىق.

قازاق حالقىندا تالما اۋرۋى كوپ كەزدەسەدى. وسى ۋاقىتقا دەيىن شامامەن 1000 ادامدى وسى اۋرۋىمەن ەمحانا كورسەتتىم. سونىڭ ىشىندە 900 دەن اسا ادام اۋرۋىنان ايىعىپ كەتتى دەپ ايتا الامىن. بەيجىڭنىڭ وسى اۋرۋعا قارسى ەمى دامىعان.

بۇيرەك، باس جانە كوز اۋرۋلارىن ەمدەيتىن جاقسى ەمحانا دا وسى بەيجىڭدە ورنالاسقان. قالاداعى كوپتەگەن ەمحانامەن بايلانىسىمىز بار.

جاقىندا عانا 8 جاستاعى ناۋقاس بالانى ەمحاناعا كورسەتتىم. ەسىمى - ەسەن. ول الدىمەن شىڭجاڭدا ەمدەلگەن ەكەن. ءبىراق دارىگەرلەر بالانىڭ اياعىن كەسىپ تاستاۋ كەرەگىن ايتىپتى. ءسويتىپ بالامەن شىڭجاڭدا ەمحانادا كەزدەسىپ قالىپ، ونى بەيجىڭگە اكەلىپ كورسەتتىم. قازىر بالانىڭ جاعدايى جاقسى، ەمدەلىپ شىقتى، اياعى دا ساۋ.

ەسەننىڭ اتا-اناسى جاس وتباسى. ونىڭ اكەسىنىڭ ەمگە قارجىسى دا از بولدى. ول بالاسىن ەمدەتۋگە حالىقتان قارجى جينادى. قازاقستاننان دا بۇرىن قىتايدان كوشىپ كەتكەن باۋىرىمىز كوپ كومەگىن تيگىزدى.

- كومپانياڭىزدا قىزمەتكەرلەردىڭ ءبارى قازاق پا؟

- قىتاي ءتىلىن جەتىك مەڭگەرگەن قازاقتار جۇمىس ىستەيدى. ادام ەرتىپ جۇرگەندىكتەن ارىپتەستەرىمنىڭ مەديتسينالىق ساۋاتى دا جوعارى.

- ساياحات جاساۋعا گيد قىزمەتىن دە كورسەتەمىز دەدىڭىز.. . بۇل قىزمەتكە نە كىرەدى؟

- بۇل باعىتتى جاقىندا عانا باستادىق. تۋريستىك جەرلەردى قازاقشا تانىستىرامىز. وعان قوسا ۇلتتىق تاعامدار مەيرامحانالارىنا اپارامىز. ۇلتتىق انسامبلدەردى دە ساياحاتىمىزعا قوسامىز. وسىلايشا ۇلتتىق ساياحات باعىتىن دامىتىپ جاتىرمىز.

- الداعى ۋاقىتتا قانداي جوسپارىڭىز بار؟

- الداعى ۋاقىتتا قازاقستانمەن دە بىرلەسىپ وسىنداي كومپانيا اشقىم كەلەدى. سەبەبى بۇعان دەيىن قازاقستاننان كەلگەن ناۋقاستارعا دا ءوز قىزمەتىمىزدى، كومەگىمىزدى كورسەتىپ ءجۇرمىز.

- ۋاقىت ءبولىپ سۇقبات بەرگەنىڭىزگە راقمەت. ىسىڭىزگە ساتتىلىك تىلەيمىن!