قازاقستاندا ومىرگە كەلگەن تورتەمدەر ساۋساقپەن سانارلىق بولسا، سونىڭ ءبىرى س ق و- دا تۇرادى
پەتروپاۆل. KAZINFORM - سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى بەسكول اۋىلىندا تورتەم - ماريا، ەكاتەرينا، انتونينا جانە ەليزاۆەتا يۆانوۆالار تۇرىپ جاتىر.
قىزدار 2011 -جىلدىڭ 11- ماۋسىمىندا اندرەي مەن سۆەتلانا يۆانوۆتاردىڭ وتباسىندا دۇنيەگە كەلدى. قازىر تورتەمنىڭ جاسى 12 دە، 6-سىنىپتا وقيدى. ءتىلشىمىز قىزداردىڭ اناسىنا حابارلاسىپ، ولاردىڭ بۇگىنگى جاعدايىن ءبىلدى.
- سۆەتلانا، تورتەم بولاتىنىن قاشان ءبىلدىڭىز؟ قالاي قابىلدادىڭىز؟
- قۇرساعىمدا ءتورت بالا بارلىعىن جانساقتاۋ بولىمىندە ەسىمدى جيعاسىن، نارەستەلەر دۇنيەگە كەلگەننەن كەيىن عانا ءبىلدىم. ويتكەنى بوسانعانعا دەيىن ۇشەم دەپ كەلگەن ەدىك. بارلىق ۋلترادىبىستىق زەرتتەۋلەر دە ءتورتىنشى بالانى كورسەتپەدى. سوندىقتان، شىنىمدى ايتسام، كۇتپەگەن جاعداي بولدى. مەنى رەانيماتسيادا وياتقان دارىگەر ءتورت قىزىڭ بار، بارلىعىنىڭ دەنساۋلىعى جاقسى دەگەندە، اينالام ءتۇرلى تۇسكە بولەنىپ، جارقىراپ كەتكەندەي سەزىمدە بولدىم. ومىرىمدە بولۋى مۇمكىن ەڭ كەرەمەت -وسى ءتورت قىزىمنىڭ دۇنيەگە كەلۋى.
- جۇكتىلىك قالاي ءوتتى، وڭاي بولماعان شىعار؟
- يا، ارينە، قۇرساقتاعى سابيلەردى ساقتاۋ ءۇشىن ءۇش رەت اۋرۋحانادا جاتىپ شىقتىم. ءىسىنىپ، بۇيرەگىمە اسەر ەتتى. اياق كيىم ولشەمىم جاي كەزدە 36 بولسا، جۇكتىلىك ۋاقىتىندا 38 كيدىم. جازدىڭ باسى، كۇن ىستىق، شولدەيمىن، ءبىراق كوپ سۋ ىشۋگە بولمايدى. ءارى كەش توكسيكوز، وڭاي بولعان جوق.
- تورتەمنىڭ اناسى بولۋ قالاي ەكەن؟ ەڭ قيىنى ءسىز ءۇشىن نە؟
قازىر جاقسى، ءوستى، 12 جاستا. ءۇي شارۋاسىنا كومەكتەسەدى، كەشكە قولدارى بوساعاندا كەزەكپەن شايعا ءتۇرلى ءتاتتى پىسىرەدى. ال كىشكەنتاي بولعاندا ءتورت قىز ءۇيدى كوشىرىپ جىبەرە جازدايتىن. تۇنىمەن ۇيقى جوق. پەرزەنتحانادان كەلگەسىن ءۇش اي بويى بەل شەشىپ ۇيىقتاعان جوقپىن. ءتورت قىزدىڭ بىرەۋىندە كۇن مەن ءتۇن اۋىسىپ كەتتى، قالعاندارى ۇيىقتاعاندا ول ويانىپ، ءۇش قىز ويانعاندا كەرىسىنشە ول ۇيىقتايتىن.
ال سەرۋەنگە شىعۋ ءوز الدىنا ءبىر وقيعا. ۇيدە تاعى بىرەۋ بولماسا دالاعا شىعارۋ مۇمكىن ەمەس. كەزەك- كەزەك كيىندىرىپ، سوسىن بىرىنەن سوڭ ءبىرىن شىعارىپ، ەكى قول اربامەن جۇرەتىنبىز. كىشكەنە ەسەيىپ، وزدەرى جۇگىرىپ وينايتىن بولعاندا اشىق الاڭدى تاڭدايتىن بولدىم، ۇنەمى كوز الدىمدا بولۋى ءۇشىن. سونداي-اق كوپشىلىكتى ەگىزدەردى نەگە بىردەي كيىندىرەتىنى قىزىقتىرادى. بۇل قاۋىپسىزدىك ءۇشىن كەرەك، ولاردىڭ بىردەي كيىمى ارقىلى قايدا جۇرگەنىن بايقاۋ جەڭىلىرەك.
ەڭ قيىن ساتتەن وتۋگە، وسىرۋگە كومەكتەسكەن، اقىلشىمىز، قولداۋشىمىز بولىپ جۇرگەن اتا-انالارىمىزعا راحمەت. ولار قىزدار كىشكەنتەي بولعاندا ءبىزدىڭ ۇيدە قونا جاتىپ كومەكتەستى.
ۋچاسكەلىك پەدياتورمەن دە جولىمىز بولدى. سول كەزدە ەڭبەك ەتكەن اينۇر يمانتاي قىزىنىڭ ارقاسىندا ءبىر رەت تە اۋرۋحانادا جاتقان جوقپىز. دارىگەر ۇيگە كەلىپ، بالالاردىڭ جاعدايىن كورىپ، اقىل-كەڭەسىن بەرىپ كەتەتىن.
جالپى، بىزدە بىرەۋى اۋىرسا، ول قالعانىنا جۇعىپ ءبارى اۋىراتىن. بىرەۋىنىڭ ىستىعىن ءتۇسىرىپ جاتساڭ، ەكىنشىسىنىكى كوتەرىلەدى. قازىر مۇنىڭ ءبارى ارتتا قالدى. ءبىراق ولار ءۇشىن ۇنەمى الاڭداپ وتىرامىن، ول بارلىق انالارعا ءتان عوي، قالاي بولىپ بوي جەتەدى، دۇرىس تاربيە بەرە الامىز با، اۋىرىپ قالماسا ەكەن، تاعىسىن تاعىلار. بۇرىن كىشكەنە وسكەسىن قاتتى ۋايىمدامايمىن دەپ ويلايتىنمىن، ويتكەنى بالاباقشادان الىپ كەلگەسىن اۋىرىپ قالا ما دەپ ءبىر ويلايسىڭ، اپارا جاتىپ، باسقالارمەن توبەلەسىپ قالماي، امان-ەسەن ۇيگە كەلسە ەكەن دەپ تىلەيسىڭ.
- ماماندىعىڭىز كىم، جۇمىس ىستەي الدىڭىز با، الدە تورتەممەن ۇيدە وتىردىڭىز با؟
- قىزدار ەكىگە تولىسىمەن- اق جۇمىسقا شىقتىم. ويتكەنى جولداسىمنىڭ تابىسى جەتپەدى. مەن جۇمىستا بولعاندا بالالارعا كۇيەۋىم مەن اجەلەرى، اتالارى قارادى. دۇكەندە 15 جىلدان استام ۋاقىت ساتۋشى بولىپ ەڭبەك ەتەمىن.
- ادەتتە كۇندەرىڭىز قالاي وتەدى؟
- بىزگە ۇنەمى ۋاقىت جەتپەي جاتادى. ۇنەمى قاربالاستامىز. دۇيسەنبى مەن جەكسەنبىدەن باسقا كۇندەرى قىزدار تاڭەرتەڭ «مەرەي» ونەر مەكتەبىنە حورەوگرافياعا بارادى. وعان اكەسى نەمەسە اتاسى الىپ بارادى. ويتكەنى جالعىز جىبەرۋگە قاڭعىعان يتتەردەن قورقامىز، سوڭعى ۋاقىتتا ولار كوبەيىپ كەتتى. ونەر مەكتەبىنەن كەلىسىمەن تۇسكى استارىن ءىشىپ ساباققا كەتەدى. ولار مەكتەپتە بولعاندا مەن كەشكى اس پىسىرەمىن، ءۇي جيناپ، كىر جۋامىن. كەشكى تاماق ىشكەننەن كەيىن ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداۋعا وتىرادى.
قازىر وقۋلارى ورتاشا، قىزىعۋشىلىق تومەندەدى، جاسوسپىرىمدىك شاققا ءوتىپ جاتىر عوي. وقۋ وزاتى دا، ۇشكە وقيتىنى دا بار. كىلەڭ بەسكە وقۋدى تالاپ ەتپەيمىز دە. ءبىز ءۇشىن باستىسى دەندەرى ساۋ، تاربيەلى، اقىلدى بولىپ بويجەتكەنى.
- مىنەزدەرى ۇقساس پا؟ ەسەيگەندە كىم بولعىلارى كەلەدى؟
- جوق، ءارتۇرلى، وسكەن سايىن وزگەرىپ جاتىر. ساباق ۇلگەرىمى دە بىردەي ەمەس. ماريا -مەنىڭ ءبىرىنشى كومەكشىم، قولقاناتىم، العىر. ەكاتەرينا - ۇل مىنەزدى، تەنتەك، ءبىراق ساباعىن جاقسى وقيدى. ەليزاۆەتا - ەشكىممەن ءىسى جوق، تىنىش قانا ءوز جۇمىسىن ىستەيدى، الايدا ساندەنگەندى ۇناتادى. انتونينا بولسا بىربەتكەي، ايتقانىنان قايتپايدى.
سوسىن ولاردى قازىر بۇرىنعىداي بىردەي كيىندىرە دە المايسىڭ، تالعامدارى ءارتۇرلى. ساۋدا ورتالىعىنا اپارامىز، مىسالى، «بۇگىن فۋتبولكا مەن جەيدە الامىز» دەيمىن، ولار وزدەرىنە ۇناعانىن تاڭداپ الادى. قىزدار عوي، ءسانقوي، ۇيدە ءارقايسىسىنىڭ ءوز ۇستەلى، ايناسى بار. بولەك-بولەك اشەكەيلەرىن ساقتايدى.
ال ماماندىققا كەلەر بولساق، تاڭداۋلارى كۇندە وزگەرەدى. بىردە حورەوگراف بولامىز دەدى، كەيىن فوتوگراف، سوسىن ءسان سالونىن اشامىز دەپ شىقتى. ءبىر قىزىم ەندى ۆەتەرينار بولام دەپ ءجۇر. ءالى 6-سىنىپتا عانا وقيدى، ۋاقىت بار، ءبىر توقتامعا كەلەر.
- قىزدار اراسىندا ءوزارا باسەكەلەستىك بار ما؟
- بولىپ تۇرادى، كەيدە ۇرسىسىپ تا الادى. مەن ولارعا «سەندەر باقىتتىسىڭدار، تورتەۋسىڭدەر، ءبىر- بىرىڭدە بارسىڭدار. ءبىر- بىرىڭە قولداۋ كورسەتىپ، ىشتەگى سىرلارىڭدى ايتا الاسىڭدار. ءبىر- ءبىرىڭدى باعالاڭدار، جاقسى كورىڭدەر» دەپ ۇنەمى ايتىپ وتىرامىن. سوسىن بىرەۋىن ماقتاپ قويساڭ، كوبىرەك كوڭىل ءبولىپ قويساڭ، ازداپ قىزعانىش تۋادى.
- قىزداردىڭ تاربيەسىندە نەگە باسىمدىق بەرەسىز؟
- بۇرىن فيزيكالىق تۇرعىدا قيىن بولسا، قازىر وزدەرى كيىنەدى، ساباقتارىن وقيدى. ءبىراق مىنەزدەرى وزگەرىپ جاتىر. بۇيىرا سويلەمەي، اقىلمەن، تەڭ ادامشا قارىم- قاتىناس ورناتۋعا تىرىسامىن. دوسى سياقتى سىرلاسا الاتىنداي تاربيەلەپ جاتىرمىن. وتباسى ۇنەمى ءبىرىنشى ورىندا تۇرۋى كەرەك ەكەنىن ايتىپ، مەيىرىمدىلىكتى، ەڭبەكقورلىقتى، جاۋاپكەرشىلىكتى، ۇلكەندى سىيلاۋدى بويلارىنا ءسىڭىرىپ جاتىرمىن دەپ ويلايمىن.
- راحمەت!
اۆتور
اقەركە داۋرەنبەك قىزى
