قازاقستاندا بيىل قانداي ماماندىقتارعا سۇرانىس جوعارى بولادى
استانا. KAZINFORM - قازاقستاننىڭ ەڭبەك نارىعى جىلدان جىلعا تۇرلەنىپ، دامىپ، جەتىلىپ كەلەدى. جاڭا سالالار پايدا بولىپ، جاساندى ينتەللەكت تە ەنگىزىلىپ جاتىر. بۇل جاعداي مامانداردى كوپ قاجەت ەتەتىن سالانىڭ دا، كەرەك كادرلار سانىنىڭ دا وزگەرۋىنە اكەپ سوعادى.

سول سەبەپتى، Kazinform شولۋشىسى بيىل قاي سالادا مامانعا سۇرانىس جوعارى بولاتىنىن زەردەلەپ كوردى.
قاي سالادا سۇرانىس جوعارى
ەڭبەك رەسۋرستارىن دامىتۋ ورتالىعىنىڭ مالىمەتىنشە، 2025- 2030 -جىلدارى ەلىمىزدە ءتۇرلى سالادا 1,6 ميلليون مامان قاجەت بولادى. ونىڭ ىشىنە جوعارى، ورتا، ارنايى ءبىلىمى بار ماماندار، باسشىلار جانە ارنايى بىلىكتىلىگى جوق جۇمىسشىلار ەنەدى.
اسىرەسە، ەسەپشىلەر، كۇزەتشىلەر، ساتۋشىلار، جۇرگىزۋشىلەر جانە ورتا مەكتەپ مۇعالىمدەرىنە سۇرانىس جوعارى بولادى. سەبەبى، بۇلار - ەڭبەك نارىعىنداعى ەڭ اۋقىمدى بولىكتى الىپ جاتقان ماماندىقتار.
- ەلىمىز الداعى 5 جىلدا تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىمى بار جۇمىسشىلار تاپشىلىعىن سەزىنۋى مۇمكىن. ول جالپى ەڭبەك نارىعىنداعى سۇرانىستىڭ تەڭ جارتىسىنان اسادى - 875 مىڭ ادام نەمەسە %55.
ەكىنشى ورىندا جوعارى ءبىلىمى بار جۇمىسشى ماماندار تۇر - 429 مىڭ ادام نەمەسە %27. قۇرىلىس سالاسىندا دا كادرعا جوعارى سۇرانىس بولادى دەپ بولجانادى - 100 مىڭ ادام نەمەسە %25.
بۇدان بولەك، اۋىل شارۋاشىلىعى (%13)، وڭدەۋ ونەركاسىبى (%12) جانە كولىك سالاسىندا (%10) سۇرانىس ارتاتىنى بايقالادى، - دەلىنگەن حابارلامادا.
كوك جاعالىلار ءداۋىرى
«ەڭبەك رەسۋرستارىن دامىتۋ ورتالىعى» اق ۆيتسە- پرەزيدەنتى شالقار بايقۇلاقوۆتىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاندا قازىرگى ۋاقىتتا جۇمىسسىزدىقتىڭ دەڭگەيى تومەن - %4,7. ال مامان قاجەتتىلىگى جوعارى سالا - IT يندۋستريا. دەيتۇرعانمەن، «كوك جاعالىلاردىڭ» ەڭبەك نارىعىنداعى ۇلەسى بارىنەن اسىپ تۇسەدى.
- ەڭبەك نارىعىندا IT يندۋستريا سالاسىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە سۇرانىس ارتىپ كەلەدى. الايدا ءبىزدىڭ ەكونوميكادا «كوك جاعالىلار» ۇلەسى بارىنەن جوعارى. ەكونوميكانىڭ ءارقىرلىلىعى يندەكسىندە قازاقستان الەم بويىنشا 81 - ورىندا تۇر. ءبىزدىڭ ەكسپورتقا شىعاراتىن ونىمدەرىمىزگە قاراساق، كوبىنە مۇناي، مەتالل ونىمدەرى، شيكىزات. ارينە، بۇنداي ەكونوميكادا «كوك جاعالىلار» ساناتىنداعى مامانداردىڭ كوپ بولاتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى، - دەيدى ول.
كوك جاعالى - ونەركاسىپتىك وبەكتىدە نەمەسە وندىرىستە جۇمىس ىستەيتىن مامان. وعان ەڭبەك ونىمدىلىگىنە نەمەسە جۇمىس ساعاتىنا قاراي اقى تولەنەدى. مۇنداي ماماندار ءۇش ساناتقا بولىنەدى:
ساۋلەتشىلەر، جوبالاۋشىلار، ينجەنەرلەر سەكىلدى بىلىكتىلىگى جوعارى قىزمەتكەرلەر؛
سلەسىر، سانتەحنيك، مونتەر سەكىلدى بىلىكتى ماماندار؛
ءارتۇرلى جۇمىستى اتقاراتىن جۇمىسشى، كۇزەتشى سەكىلدى ارنايى بىلىكتىلىگى جوق جۇمىسشىلار.
ادەتتە «كوك جاعالى» دەپ جالپىلاي ءارتۇرلى جۇمىستى اتقاراتىن جۇمىسشىنى ايتادى. العاشقىدا ولار دجينسا نەمەسە باتەستەن تىگىلگەن كوك ءتۇستى ۋنيفورما كيگەن. وسىدان «كوك جاعالى» اتاۋى شىققان بولۋى كەرەك.
جۇمىسشى ماماندىقتارعا جاستار تارتىلادى
بيىل جۇمىسشى ماماندىقتاردىڭ بەدەلىن ارتتىرۋ باعىتىنداعى جۇمىستار قولعا الىنادى. بۇل وسى سالاعا جاستاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋى ءۇشىن دە جاسالىپ جاتىر. مۇنداي شارانىڭ ءبىرى - استانادا ۇلتتىق قۇزىرەتتەر ورتالىعى قۇرۋ.
وقۋ-اعارتۋ ءمينيسترى عاني بەيسەمبايەۆتىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي ورتالىقتار الەمنىڭ الدىڭعى قاتارلى يندۋستريالدىق مەملەكەتتەرىندە بۇرىننان بار.
- بۇل ورتالىق كاسىبي قۇزىرەتتەردى، جاڭا تەحنولوگيالىق شەشىمدەردى، زاماناۋي كاسىبي داعدىلاردى ازىرلەپ، وندىرىسكە ەنگىزۋگە ىقپال ەتەدى. سونىمەن قاتار، ۇلتتىق قۇزىرەتتەر ورتالىعى بازاسىندا جىل بويى حالىقارالىق چەمپيوناتتارعا ارنالعان وقۋ-جاتتىعۋ لاگەرلەرى، رەسپۋبليكالىق چەمپيونات، پەداگوگتەرگە ارنالعان سالالىق كۋرستار وتكىزىلەدى، - دەدى مينيستر.
ودان بولەك ەلىمىزدە تاۋ- كەن مەتاللۋرگيا سالاسىندا سمارت جۇيەلەردى ازىرلەۋشى، روبوتتاندىرىلعان تاۋ- كەن تەحنيكاسىنىڭ وپەراتورى، ماشينا جاساۋ سالاسىندا - ۆيرتۋالدى پروتوتيپتەۋ مامانى، قۇرىلىستا - Big Data ساراپشىسى، «اقىلدى ءۇي» جوبالاۋشىسى سياقتى 75 جاڭا ماماندىق پايدا بولدى.
سونداي- اق، كاسىبي ستاندارتتاردى ازىرلەۋ جانە جاڭارتۋ جۇمىستارى اياسىندا بيىل 8 سالا بويىنشا 336 ماماندىقتى قامتيتىن 60 كاسىبي ستاندارت ازىرلەنىپ، جاڭارتۋ جوسپارلانىپ وتىر.

قانداي جۇمىسشى ماماندىقتارعا سۇرانىس جوعارى
ەڭبەك رەسۋرستارىن دامىتۋ ورتالىعىنىڭ مالىمەتىنشە، سۇرانىسى جوعارى جۇمىسشى ماماندىقتاردىڭ العاشقى وندىعىنىڭ ءتىزىمى مىنانداي:
سونداي- اق، ورتالىق ساراپشىلارى كاسىپتىك- تەحنيكالىق ءبىلىمى بار ماماندارعا الداعى 5 جىلداعى سۇرانىس كولەمىنە جاساعان بولجامىن جاريالادى:
2025 -جىل: 63,8 مىڭ ادام
2026 -جىل: 65,7 مىڭ ادام (+1,9 مىڭ نەمەسە %3)
2027 -جىل: 67,9 مىڭ ادام (+2,2 مىڭ نەمەسە %3,3)
2028 -جىل: 66,8 مىڭ ادام (1,1 مىڭعا كەميدى نەمەسە -%1,6)
2029 -جىل: 67,5 مىڭ ادام (+0,7 مىڭ نەمەسە %1)
2030 -جىل: 71,4 مىڭ ادام (+3,9 مىڭ نەمەسە %5,8) .
وسى دەرەكتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، جۇمىسشى ماماندىقتارعا سۇرانىس جىل سايىن ارتىپ وتىراتىنىنا كوز جەتكىزەمىز. ال سۇرانىس ارتقان سايىن جۇمىسشى ماماندىقتاردىڭ بەدەلى دە جوعارىلاي تۇسەدى.
مۇعالىمدەر مەن تاربيەشىلەر اۋاداي قاجەت
ەلىمىزدە الداعى 5 جىلدا ەڭ سۇرانىسى جوعارى بولاتىن ماماندىقتار تىزىمىندە مۇعالىمدەر مەن تاربيەشىلەر كوش باستاپ تۇر.
ەڭبەك رەسۋرستارىن دامىتۋ ورتالىعىنىڭ ساراپشىلارى كەلتىرگەن دەرەككە ساي، العاشقى بەستىكتە مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسىنىڭ تاربيەشىسى، گۋمانيتارلىق جانە جاراتىلىستانۋ باعىتىنداعى پاندەردىڭ مۇعالىمى، باستاۋىش سىنىپتاردىڭ ءمۇعالىمى جانە ورتا مەكتەپتە وزگە دە پاندەردەن ساباق بەرەتىن مۇعالىمدەر تۇر.
الەمدىك ەڭبەك نارىعى تەحنولوگيالىق دامۋدىڭ، اسىرەسە جاساندى ينتەللەكتىنىڭ اسەرىنەن ۇلكەن وزگەرىسكە ءتۇسىپ جاتىر. دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكالىق فورۋمنىڭ ەسەبىندە الداعى 10 جىلدا شامامەن 170 ميلليون جاڭا جۇمىس ورنى اشىلاتىنى ايتىلعان. سويتە تۇرا، 92 ميلليون جۇمىس ورنىن ادامنان «اقىلدى» تەحنولوگيا تارتىپ الۋى مۇمكىن، ياعني جۇمىسپەن قامتۋدىڭ تازا ءوسىمى - 78 ميلليون جۇمىس ورنى.
ساراپشىلاردىڭ بولجاۋىنشا، اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنىڭ جۇمىسشىلارى، جۇرگىزۋشى- جەتكىزۋشىلەر، قۇرىلىسشىلار، ساتۋشىلار جانە تاماق ونەركاسىبى سالاسىنىڭ جۇمىسشىلارى سانى كوبەيە تۇسەدى.
سونداي-اق مەيىربيكە، الەۋمەتتىك قىزمەتكەرلەر مەن كونسۋلتانتتار، جەكە كۇتىم بويىنشا كومەكشىلەر، جوعارى جانە ورتا ءبىلىم بەرەتىن مۇعالىمدەر سانى ازداپ وسەدى.
«بولاشاقتاعى جۇمىس ورىندارى- 2025» ەسەبىندە ۇلكەن مالىمەتتەر بويىنشا مامان، قارجى تەحنولوگياسى بويىنشا ينجەنەر، ج ي جانە ماشينالىق وقىتۋ (ج ي- ءدىڭ ءبىر باعىتى) مامانى، باعدارلامالىق ازىرلەۋشىلەر مەن قوسىمشا جاساۋشىلار سەكىلدى تەحنولوگيالىق ماماندارعا سۇرانىس باسقا ماماندىق وكىلدەرىنە قاراعاندا جىلدام ارتىپ كەلە جاتقانى كورسەتىلەدى.
ءوڭىر جاستارى قايدا جۇمىس ىستەۋدى قالايدى؟
الەۋمەت تانۋشى ماكسيم ني 2025 -جىلى ەلىمىزدەگى ەڭبەك نارىعى اسا ءبىر قاتتى وزگەرە قويمايدى دەپ سانايدى. الايدا IT سالادا ءبىر وزگەرىس بايقالاتىنىن جاسىرمادى.
- قازاقستان كۇن وتكەن سايىن ينۆەستيتسيالىق تارتىمدىلىعى جوعارى ايماققا اينالىپ كەلەدى. ءىرى ءىت كومپانيالار كەڭسەسىن استانا مەن الماتىعا كوشىرىپ جاتىر. وسى كومپانيالار ەندى ەل نارىعىنان مامانداردى تارتا باستايدى. سونىڭ اسەرىنەن باعدارلاماشى مەن ساراپشىلارعا سۇرانىس ارتادى. بۇل ادامداردىڭ وسى سالاعا كوپتەپ كەلە باستاۋىنا ىقپال ەتەدى. IT- ءدىڭ دامۋىنىڭ ارتىنان ينفراقۇرىلىمعا قاجەتتىلىك وسەدى دە، ول قۇرىلىس سالاسىنىڭ جاندانۋىنا قوزعاۋشى كۇش بولادى. سوندىقتان قۇرىلىس ماماندارى دا كوبەيە تۇسەدى دەپ سانايمىن، - دەيدى ول.
ساراپشى IT ماماندارىنان بولەك، ءونىم مەنەدجەرلەرىنە دەگەن سۇرانىس ارتادى دەپ ەسەپتەيدى. IT سالاسىندا تەك ماتەماتيكتەر مەن باعدارلاماشىلار عانا جۇمىس ىستەي الادى دەگەن ميف بار، ءبىراق بۇل - دۇرىس ەمەس. مىسالى، جوبا مەنەدجەرلەرىنىڭ كاسىبي داعدىلارى ءىرى IT كومپانيالارىندا سۇرانىسقا يە.
- تاۋ-كەن ونەركاسىبىندەگى جانە ءىرى ديەۆەلوپەر كومپانيالارداعى جۇمىس ءارقاشان سۇرانىسقا يە بولادى، ويتكەنى بۇل مانساپتىق وسۋگە جانە ۇزاق مەرزىمگە جوسپار قۇرۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ءىرى كورپوراتسيالار. سونىمەن قاتار، IT وتە كاپيتالدى قاجەت ەتەتىن سالا جانە قىزمەتكەرلەردىڭ ەڭبەگى ءارقاشان سۇرانىسقا يە بولادى، - دەدى ماكسيم ني.
دەگەنمەن الەۋمەتتانۋشى قىزىق تەندەنتسيانى اتاپ وتەدى. ونىڭ پىكىرىنشە، جاڭا ماماندىقتارعا سۇرانىس گەوگرافيالىق تۇرعىدان العاندا بىركەلكى بولمايدى. كوپتەگەن ەل سياقتى قازاقستاندا دا مانساپ قۋۋ ءۇردىسى بار. ءدال وسى كەزدە بىلىمىنە، سالاسىنا قاراماستان بارلىق ماماندار ەكونوميكالىق تارتىمدى ورتالىقتار - الماتى مەن استاناعا اعىلىپ جاتىر.
- 2023 -جىلى ءبىز وڭىرلەردە جاستار كاسىپكەرلىگى قالاي دامىپ جاتقانىن زەرتتەدىك. زەرتتەۋگە سايكەس، جاستاردىڭ باسىم بولىگى ايماقتاردا قالعىسى كەلمەيدى، ولار ۇلكەن قالالارعا كوشۋدى قالايدى. بۇل ءۇردىس جالعاسا بەرەدى. وڭىرلەردەگى ءومىر ساپاسى استاناداعىمەن بىردەي بولعاندا عانا بۇل كوش سايابىرسيدى، - دەيدى مامان.
قورىتا كەلگەندە 2025 -جىلى تەحنيكالىق جانە قۇرىلىس سالالارىنىڭ ماماندارىنا، سونداي- اق باسقا دا جۇمىسشى ماماندىقتارعا سۇرانىس جوعارى بولاتىنى بايقالادى. ەلدە ءالى دە مۇعالىمدەر، كۇزەتشىلەر، ەسەپشىلەر جەتىسپەيدى. ال تەحنولوگيا مەن جاساندى ينتەللەكتىنىڭ دامۋى IT ماماندارىنا سۇرانىستى ودان سايىن ارتتىرادى.