قازاقستاندا بيۋدجەتتىڭ اشىقتىعىنا نە كەدەرگى

استانا. KAZINFORM - ەلىمىزدە بيۋدجەتتىڭ اشىقتىعى بويىنشا حالىقارالىق بيۋدجەتتىك سەرىكتەستىگى زەرتتەۋ جۇرگىزگەن. بيۋدجەتتىڭ اشىقتىعىن باعالاۋ بويىنشا قازاقستان 100 بالدان 63 بال جيناعان.

ҚР Бош вазири: Бизнесни қўллаб-қувватлашнинг бюджетдан бошқа механизмларини кўриб чиқиш керак
Фото: Kazinform

بيۋدجەتتى تالقىلاۋعا حالىقتىڭ قاتىسۋى بويىنشا 100 دەن 11 بالل، ال بيۋدجەتتى قاداعالاۋ بويىنشا 100 دەن 61 بالل بەرىلگەن.

مەملەكەت بيۋدجەتى اشىقتىعى تۋرالى تولىعىراق مەملەكەتتىك قارجى جونىندەگى قوعامدىق كەڭەس مۇشەسى، «ساندج» زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى، حالىقارالىق بيۋدجەتتىك سەرىكتەستىكتىڭ زەرتتەۋشىسى جانار جاندوسوۆا تارقاتىپ بەردى.

«سوڭعى 15 جىلدا قازاقستان بيۋدجەتتىڭ اشىقتىعىن باعالاۋدا 38 دەن 63 بالعا كوتەرىلدى (2021 -جىل). 2023 -جىلعا ارنالعان بيۋدجەتتىڭ اشىقتىق يندەكسى ايتارلىقتاي جوعارى، ال كورشى ەلدەرمەن سالىستىرىپ قاراساق، گرۋزيا – 87، ءازىربايجان – 67، رەسەي – 66، تۇركيا - 64. بۇل تۇرالاۋىنىڭ سەبەبى نەدە؟»، - دەدى جانار جاندوسوۆا باسپا ءسوز كلۋبى الاڭىندا وتكەن باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا.

ودان ءارى، زەرتتەۋشى تۇرالاۋدىڭ سەبەپتەرىن اتادى. ءبىرىنشى سەبەپ، قازاقستان بيۋدجەتتەگى شىعىس پەن كىرىستەر تۋرالى تاريحي دەرەكتەردى ۇسىنبايدى، ءبىراق ولار بار.

«بيۋدجەت جوباسى وتكەن جانە كەلەسى جىلداردىڭ بيۋدجەتىن سالىستىرۋعا، بيۋدجەتتى جوسپارلاۋ مەن ورىنداۋداعى بولار قاتەلەردى كورۋگە مۇمكىندىك بەرمەيدى. وكىنىشكە قاراي، بيۋدجەت جوباسىندا مەملەكەتتىك قارىز بەن وعان پايىزدىق مولشەرلەمەنىڭ قالاي ءوسىپ جاتقانى تۋرالى دەرەكتەر دە جوق. وتكەن 2 جىلدىڭ دەرەكتەرىن جاريالاۋ قاتەلىكتەردەن اۋلاق بولۋعا جانە ساباق الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. حالىقارالىق فيسكالدىق سەرىكتەستىكتىڭ بيۋدجەتتىڭ اشىقتىعىن باعالاۋدا حالىقارالىق ۆاليۋتا قورىنىڭ ادىستەمەسىنە نەگىزدەلگەن تاريحي دەرەكتەردى قوسۋدى تالاپ ەتەتىنى دە سوندىقتان. ءبىزدىڭ جاعدايدا وتكەن جىلداردىڭ تاريحي دەرەكتەرى بولسا يندەكستى 9 بالعا ارتتىرار ەدى»، - دەيدى ول.

ونىڭ ايتۋىنشا، بيۋدجەت جوباسىندا ەكونوميكالىق جىكتەۋ جوق.

«ونىڭ فۋنكتسيونالدىق جانە باسقارۋ جۇيەسىنەن ايىرماشىلىعى، ول جالاقى مەن سىياقىلار، تاۋارلار مەن قىزمەتتەر، ترانسفەرتتەر نەمەسە كوميسسيالىق تولەمدەر مەن ءىس ساپار شىعىندارى تۋرالى اقپارات بەرەدى. ونىڭ بولماۋى مۇنداي ساناتتار بويىنشا شىعىستاردى جوسپارلاۋدىڭ جوقتىعىن جانە ولار بويىنشا بيۋدجەتتىڭ اسىپ كەتۋىنە مونيتورينگ جۇرگىزىلمەيتىنىن كورسەتەدى. ودان بولەك، بيۋدجەتتەن تىس الەۋمەتتىك قورلار بويىنشا وتكەن جىلدارى نولدىك بالل بايقالادى. قورلاردىڭ جۇمىسى اشىق ەمەس، اتاپ ايتقاندا جاۋاپكەرشىلىگى شەكتەۋلى سەرىكتەستىككە سەنىپ تاپسىرىلعان اكتيۆتەردى قايتارۋعا، قارجىلىق باسقارۋعا بايلانىستى قاراجات بويىنشا»، - دەدى ج. جاندوسوۆا.

سونداي- اق، ساراپشى بيۋدجەتتە اكتۋارلىق ەسەپتەۋلەر (مىسالى، دەموگرافيالىق جاعدايدىڭ 10-15 جىلدان كەيىن بيۋدجەت اۋىرتپالىعىنا قالاي اسەر ەتەتىنى)، سالىق شەگەرىمدەرى، ەكولوگيالىق جانە باسقا دا ايىپپۇلدار سياقتى ماقساتتى كىرىستەردى باعالاۋ بويىنشا دەرەكتەردىڭ جوقتىعىن ايتىپ وتىر.

«رەيتينگىدە ەلىمىزدىڭ تۇرالاپ قالۋىنا تاعى ءبىر سەبەپ بيۋدجەتتى تالقىلاۋدان قوعامنىڭ تىس قالۋى، اسىرەسە ونى جوسپارلاۋ جانە ازاماتتىق قوعام ۇسىنىمدارىن پايدالانۋ كەزىندە. قارجى مينيسترلىگى بيۋدجەت جوباسى، بەكىتىلگەن بيۋدجەت، جارتى جىلدىق شولۋ جانە جىلدىق ەسەپ تۋرالى اقپاراتتى ازاماتتىق بيۋدجەت رەتىندە جاريالاۋعا مىندەتتى. ەسەپتەردى باعالاۋعا عانا ەمەس، بيۋدجەتتى ازىرلەۋگە جۇرتشىلىقتى تارتۋ تەتىكتەرىن ىسكە قوسۋ قاجەت. پارلامەنت بيۋدجەت جوباسىن جانە اۋديتورلىق ەسەپتى تىڭداۋ كەزىندە ازاماتتىق قوعامدى تارتۋى كەرەك. بۇل ولقىلىقتاردى تۇزەتۋ جوسپارلاۋدىڭ ساپاسى مەن بيۋدجەتتىڭ ورىندالۋ تيىمدىلىگىن ارتتىرادى جانە بيۋدجەتتىڭ اشىقتىق يندەكسىنىڭ 80 بالعا، ال حالىق قاتىسۋىنىڭ 40 بالعا دەيىن كوتەرىلۋىنە دە اسەر ەتەدى»، - دەپ تۇيىندەدى جانار جاندوسوۆا.

سوڭعى جاڭالىقتار