قازاق ادەبيەتىن قالىپتاستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى - بەيىمبەت مايلين

استانا. قازاقپارات – 15-قاراشا - اقىن، جازۋشى، دراماتۋرگ بەيىمبەت (بيمۇحامەد) جارماعامبەت ۇلى مايليننىڭ تۋعان كۇنى.

قازاقتىڭ كورنەكتى جازۋشىسى، قازاق ادەبيەتىن قالىپتاستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى بەيىمبەت مايليننىڭ تۋعانىنا بۇگىن 130 جىل تولدى.

ب. مايلين پوەزيا، پروزا، دراماتۋرگيا جانرلارىندا ءونىمدى ەڭبەك ەتىپ، ءوز ءداۋىرىنىڭ شىندىعىن، قازاق ەلىنىڭ، اسىرەسە اۋىل ادامىنىڭ ساناسىنداعى وزگەرۋلەر مەن جاڭارۋلاردى، حالىقتىڭ باستان كەشىرگەن قيىندىقتارىن، الەۋمەتتىك ءومىردىڭ شىنايىلىعىن كورسەتتى.

بەيىمبەت مايلين 1894 -جىلى قوستاناي وبلىسىندا تۋعان. ارعىنباي قاجىنىڭ مەدرەسەسىندە، قوستانايداعى ورىس- قازاق مەكتەبىندە، ۋفاداعى عاليا مەدرەسەسىندە، ترويتسك قالاسىنداعى ءۋازيفا مەدرەسەسىندە وقىعان.

1923-1925 -جىلدارى قوستاناي گۋبەرنيالىق «اۋىل» گازەتىندە، 1925-1928 -جىلدارى «ەڭبەكشى قازاق» گازەتىندە، 1928-1932 -جىلدارى رەسپۋبليكالىق «اۋىل ءتىلى» گازەتىندە ادەبي قىزمەتكەر، رەداكتور بولدى. 1932-1937 -جىلدارى - «سوتسياليستىك قازاقستان» گازەتىنىڭ ءبولىم مەڭگەرۋشىسى، رەداكتوردىڭ ورىنباسارى، «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى قىزمەتتەرىن اتقارعان.

ۋفاداعى عاليا مەدرەسەسىندە وقىعان جىلدارى تاتاردىڭ ع. يبراگيموۆ، م. عافۋري سىندى اقىن- جازۋشىلارىمەن شىعارماشىلىق بايلانىستا بولدى. وسى وقۋ ورنىنداعى «ساداق» قولجازبا جۋرنالىندا «مۇسىلماندىق بەلگىسى» اتتى تۇڭعىش ولەڭى جارىق كوردى.

ونىڭ العاشقى شىعارمالارى - «قوستاناي ۋەزى، دامبار بولىسى» وچەركى، «مۇقتاجدىق»، «كوڭىلىمە» اتتى ولەڭى، «مال»، «شۇعانىڭ بەلگىسى» پوۆەسى، «بولعان ءىس» اڭگىمەسى «ايقاپ» جۋرنالىندا، «قازاق» گازەتىندە جاريالاندى. «كەدەيگە»، «گۇلدەنسە اۋىل - گۇلدەنەمىز ءبارىمىز»، «جازعى جايلاۋدا»، «ناۋرىز تۇلەگى»، «كوك سيىر»، «ءبىزدىڭ جاستار»، «مىرقىمباي»، «ءايت، شۋ... الا اتىم»، «قاراسور»، «بەر، مىرقىمباي، قولىڭدى!»، «ءاي، مىرقىمباي»، «بايدىڭ قىزى»، «ءرازيا قىز»، «قاشقىن كەلىنشەك»، «زايكۇل»، «مارجان»، «قاندى كەك»، «سەكسەن سوم»، «كۇلپاش»، «تالاق»، «قارا شەلەك»، «اقتالعان ەڭبەك»، «سارى الا تون»، «شاپايدىڭ حاتى»، «ارىستانبايدىڭ مۇقىشى»، «داۋدىڭ باسى - دايرابايدىڭ كوك سيىرى»، «بيعايشانىڭ حاتى»، «اشتىق قۇربانى»، «سويقاندى سودىرلار»، «كەسىندىلەر»، «الىپتاردى ارالاعاندا»، «شۇعانىڭ بەلگىسى»، «راۋشان - كوممۋنيست»، «ازامات ازاماتىچ»، «قىزىل جالاۋ»، «قوڭسىلار»، «تارتىس» اتتى پوەمالار، فەلەتوندار، وچەركتەر، پوۆەستەر مەن رومانداردىڭ، 25 پەسانىڭ، ليبرەتتو مەن سەناريلەردىڭ اۆتورى.

بەيىمبەت مايلين 1938 -جىلى جازىقسىز تۇتقىندالىپ، ساياسي رەپرەسسيانىڭ قۇربانى بولدى. ونىڭ ايەلى گۇلجامال مايلينا دا قاماۋعا الىنىپ، قارلاگ-قا جىبەرىلگەن.

ايتا كەتەيىك، 1937 -جىلى كونتررەۆوليۋتسيونەرلەر مەن بۋرجۋازيالىق ۇلتشىلدار قاتاڭ سىنعا الىنىپ، قولدان ۇيىمداستىرىلعان ساياسي ناۋقان وتە قىزۋ ءجۇردى. ن ك ۆ د جەندەتتەرى قازاق زيالىلارىنا دا جالعان ايىپتار تاعىپ، قۋدالاي باستادى. بەيىمبەت مايلين دە ولاردىڭ نازارىنان تىس قالعان جوق.

«بەيىمبەت مايليننىڭ كەشىرەك تۇتقىندالۋىنىڭ ەكىنشى سەبەبى - عابيت مۇسىرەپوۆتىڭ قولداۋىنا يە بولۋىندا جاتقان سياقتى. ويتكەنى، عابيت مۇسىرەپوۆ ايماقتىڭ كوميتەتىندە، جينالىستاردا: مەن بەيىمبەتكە سەنەمىن. سوندىقتان ونىمەن جاقىن جولداسپىن. مەن مايلينگە جاقىنمىن. ويتكەنى، ونىڭ كىم ەكەندىگىن وتە جاقسى بىلەمىن. مەن، بياعاڭنىڭ جاۋ ەكەنىنە سەنبەيمىن دەگەن سياقتى وي-پىكىرلەرىن اشىق ايتىپ ءجۇردى. ال، بەيىمبەت تۇتقىندالعاننان كەيىن 2 كۇننەن سوڭ وداقتا پارتيا جينالىسى ءوتتى. وندا بەيىمبەتتى پارتيا جينالىسىنا شىعارۋ ماسەلەسى قارالادى. سول جەردە عابيت مۇسىرەپوۆ: بەيىمبەت جاۋ بولسا، وندا مەن دە جاۋمىن دەيدى. بۇل ءسوز ەل اراسىنا تەز تاراپ كەتەدى. جانە ونىڭ جاڭعىرىعى بۇگىنگە دەيىن جەتىپ وتىر»، - دەيدى فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى ءادىلعازى قايىربەكوۆ.

بەيىمبەت مايلين پوەزيا، پروزا مەن دراما سالاسىندا بىردەي ءونىمدى ەڭبەك ەتكەن تۇلعا.

جازۋشى ءسابيت مۇقانوۆ تا مايليننىڭ بىرنەشە شىعارمانى قاتار جازا الاتىنىن ەرەكشە اتاپ وتەدى.

اتاپ ايتقاندا، بەيىمبەت ءبىر درامانى جازىپ جاتسا، قولى بوساعاندا باستاپ كەتكەن رومانىن دا جالعاستىرا بەرگەن. اراسىندا اڭگىمەلەرىن جازىپ تۇردى. ءوزى ىستەگەن گازەتتەرگە ماقالالارىن دا باسىپ وتىرعان. ال پوەزيالىق شىعارمالارىندا جازۋشى «مىرقىمباي» دەگەن كەيىپكەرى ارقىلى سول كەزدەگى قازاق كەدەيلەرىنىڭ بولمىس-ءبىتىمىن، ۋاقىت، قوعام اياسىنداعى تىرشىلىك تىنىسىن سۋرەتكەرلىك شىنشىلدىقپەن بەدەرلەي العان.

2019 -جىلدىڭ 25-ماۋسىمىندا ق ر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ جارلىعىمەن قوستاناي وبلىسىنىڭ تاران اۋدانى بەيىمبەت مايلين اۋدانى بولىپ وزگەردى.