قاسىم-جومارت توقايەۆ: «ش ى ۇ فورماتىن» بارىنشا تارتىمدى ەتەتىن ءبىرقاتار ماڭىزدى جوبا ىسكە قوسىلدى

استانا. KAZINFORM - پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ ش ى ۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى كەڭەسىنىڭ وتىرىسىندا ءسوز سويلەدى. بۇل تۋرالى اقوردانىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى حابارلادى.

تاۋەلسىزدىك سارايىندا ش ى ۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارى كەڭەسىنىڭ وتىرىسى ءوتتى. وتىرىس باستالاردا دەلەگاتسيا باسشىلارى بەلارۋس رەسپۋبليكاسىن ۇيىم قۇرامىنا قابىلداۋ جانە وعان ش ى ۇ-عا مۇشە مەملەكەت مارتەبەسىن بەرۋ تۋرالى شەشىمگە قول قويدى.

مەملەكەت باسشىسى بۇگىندە شاڭحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى دوستىق، تاتۋ كورشىلىك، تەڭقۇقىقتىق جانە ءوزارا قولداۋدىڭ، ياعني «شاڭحاي رۋحى» نەگىزىندە جۇمىس ىستەيتىن مەملەكەتارالىق قاتىناستاردىڭ ءتيىمدى تەتىگىنە اينالعانىن اتاپ ءوتتى.

- ش ى ۇ كەڭىستىگىندە ءۇش ميللياردتان استام ادام تۇرادى. ۇيىمعا ەكونوميكاسى اسا ءىرى جانە جىلدام دامىپ كەلە جاتقان مەملەكەتتەر كىرەدى. الەمدىك جالپى ىشكى ءونىمنىڭ ۇشتەن ءبىرى وسى ەلدەرگە تيەسىلى. بۇل ءبىزدىڭ ۇيىمنىڭ وراسان زور الەۋەتى مەن جاھاندىق ءرولىن ايقىن كورسەتەدى. مۇشە مەملەكەتتەردىڭ داۋسى مەن مۇددەلەرى تەڭ دارەجەدە ەسكەرىلەتىن شاڭحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى ءوزىن بىرەگەي الاڭ رەتىندە كورسەتتى. ءدال وسىنداي مىزعىماس دەموكراتيالىق نەگىزگە سۇيەنگەن ۇزاقمەرزىمدى ىنتىماقتاستىعىمىز جاڭا مازمۇنمەن تولىعا تۇسەتىنىنە سەنىمدىمىن، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قاسىم-جومارت توقايەۆ قازاقستاننىڭ ۇيىمعا ءتوراعالىعى اياسىندا اتقارىلعان جۇمىستاردىڭ قورىتىندىسى جونىندە باياندادى

پرەزيدەنت ش ى ۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ بەلسەندى قولداۋىنىڭ ناتيجەسىندە قازاقستاننىڭ ۇيىمعا ءتوراعالىعى كەزىندە ءتۇرلى دەڭگەيدە 150-گە جۋىق ءىس-شارا، سونىڭ ىشىندە تسيفرلىق دامۋ، تۋريزم، ەنەرگەتيكا، بيزنەس سالالارىندا فورۋمدار جانە ش ى ۇ جاستار كەڭەسى وتكەنىن مالىمدەدى.

- ۇيىمنىڭ شارتتىق بازاسى 60 جاڭا قۇجاتپەن تولىقتىرىلدى. اتاپ ايتقاندا، ەسىرتكىگە قارسى ستراتەگيا، ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق ستراتەگياسىن ىسكە اسىرۋ جوسپارى، قورشاعان ورتانى قورعاۋ سالاسىنداعى كەلىسىم، ەنەرگەتيكالىق ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ ستراتەگياسى جانە باسقا دا قۇجاتتار. ش ى ۇ سەرىكتەستەرى سانالاتىن حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ قاتارى كوبەيدى. ينۆەستيتسيالار جونىندەگى ارنايى جۇمىس توبىنىڭ قىزمەتى قايتا جانداندى. ۇلتتىق ۆاليۋتامەن ەسەپ ايىرىسۋعا كوشۋ ۇدەرىسى قارقىندى دامي باستادى، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قاسىم-جومارت توقايەۆ وسى شارالاردىڭ ناتيجەسىندە ش ى ۇ كەڭىستىگىندەگى ساۋدا- ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق قارقىندى دامىپ كەلە جاتقانىنا توقتالدى. سونداي-اق قازاقستان ءتوراعالىعى كەزىندە مادەني-گۋمانيتارلىق بايلانىستاردى نىعايتۋعا ەرەكشە نازار اۋدارىلعانىن ايتتى.

- «ش ى ۇ فورماتىن» بارىنشا تارتىمدى ەتەتىن ءبىرقاتار ماڭىزدى جوبا ىسكە قوسىلدى. ولاردىڭ قاتارىندا «ش ى ۇ ەلدەرىنىڭ رۋحاني كيەلى ورىندارى» جوباسى مەن «ش ى ۇ جىبەك جولى» ءبىرىنشى حالىقارالىق مۋزىكا فەستيۆالى بار. سونداي-اق بىرلەسكەن جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن 10 تۋريستىك اۋماق انىقتالدى. الماتى قالاسى ش ى ۇ-نىڭ مادەني جانە تۋريستىك استاناسىنا اينالدى، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان ش ى ۇ ءتوراعاسى رەتىندە الدىڭعى سامميتتە ايتىلعان بارلىق ماقسات- مىندەتتى تولىعىمەن ورىندادى. سونداي-اق پرەزيدەنت ەلىمىزدىڭ باستامالارىن جۇزەگە اسىرۋعا قولداۋ كورسەتىپ، بەلسەندى اتسالىسقانى ءۇشىن بارلىق مەملەكەتكە شىنايى ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى.

مەملەكەت باسشىسى «شاڭحاي وندىعىنا» كىرەتىن ەلدەر ءۇشىن ستراتەگيالىق ماڭىزى بار باستى باعىتتارعا توقتالدى. پرەزيدەنت قاۋىپسىزدىك سالاسىنداعى ءوزارا سەنىم مەن ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋدى ءبىرىنشى ماڭىزدى باعىت رەتىندە اتادى.

- قازىرگى كۇردەلى احۋال - نەگىزىنەن حالىقارالىق قاتىناستار جۇيەسىندەگى داعدارىس سالدارى. وسى رەتتە حالىقارالىق قۇقىقتىڭ كەمشىن تۇستارىن تۇزەپ، گەوساياسي تۇرعىدان جىككە بولىنۋگە جول بەرمەۋ ماقساتىمەن، تۇپتەپ كەلگەندە، جاھاندىق اۋقىمداعى بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىكتى نىعايتۋ ءۇشىن ش ى ۇ ءوزىنىڭ تۇراقتاندىرۋشى جانە جاسامپازدىق ءرولىن كۇشەيتۋگە ءتيىس، - دەدى پرەزيدەنت.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، شاڭحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى بۇكىل ەۋرازيا قۇرلىعىنداعى بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋگە كەپىل بولاتىنداي ايرىقشا مۇمكىندىكتەرگە يە. ۇيىمعا مۇشە مەملەكەتتەرگە «ءادىل الەم، كەلىسىم جانە دامۋ جولىنداعى جاھاندىق بىرلىك تۋرالى» ش ى ۇ باستاماسىن جۇزەگە اسىرۋ ءدال وسى ماقساتپەن ۇسىنىلدى.

پرەزيدەنت اسكەري سالاداعى سەنىم شارالارى تۋرالى كەلىسىمدى ازىرلەپ، قابىلدايتىن ۋاقىت كەلگەنىن ايتتى. بۇل رەتتە «ءۇش زۇلىم كۇشپەن» كۇرەس ماسەلەسى ءاردايىم ءجىتى نازاردا بولۋعا ءتيىس.

قاسىم-جومارت توقايەۆ كيبەرقاۋىپسىزدىكتى كۇشەيتۋ ۇيىمعا مۇشە ەلدەرگە ورتاق تاعى ءبىر ماڭىزدى مىندەت ەكەنىنە نازار اۋداردى. سونىمەن قاتار ش ى ۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەردەگى اقپاراتتىق ينفراقۇرىلىمنىڭ تۇراقتى جۇمىسىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ۇدايى اقپارات الماسۋعا، ۇزدىك تاسىلدەر مەن وزىق تاجىريبەلەردى قولدانۋعا باعىتتالعان ارنايى مەحانيزم ازىرلەۋدى ۇسىندى.

قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ پىكىرىنشە، بۇگىن حالىقارالىق اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا قابىلداناتىن ءوزارا ءىس-قيمىل جوسپارى اتالعان ماقساتتارعا ساي كەلەدى.

پرەزيدەنت ساۋدا-ەكونوميكالىق بايلانىستاردى كەڭەيتۋ ىنتىماقتاستىقتىڭ تاعى ءبىر ماڭىزدى باعىتى ەكەنىنە نازار اۋداردى.

- الەمدىك ەكونوميكادا جاعىمسىز ۇردىستەر بەلەڭ الا باستادى. دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ مالىمەتى بويىنشا بيىل جاھاندىق ەكونوميكانىڭ ءوسىم قارقىنى باسەڭدەيدى. الەم ەكونوميكاسىنىڭ وسىمىنە سەرپىن بەرەتىن جاڭا باعىت جانە مۇلدە باسقا دامۋ پاراديگماسى قاجەت ەكەنى انىق. سوندىقتان، ءبىزدىڭ ويىمىزشا، ساۋدا- ەكونوميكالىق كووپەراتسيانى كەڭەيتۋ، كاپيتال مەن تەحنولوگيانىڭ ەركىن قوزعالىسىنا جاعداي جاساۋ، كليماتتىڭ سىن- قاتەرلەرىمەن كۇرەسۋ - شاڭحاي ۇيىمىنىڭ ماڭىزدى مىندەتتەرى. ءوزارا ساۋدا-ساتتىقتىڭ ارتۋى ش ى ۇ كەڭىستىگى ءۇشىن ورتاق ۇردىسكە اينالىپ كەلەدى. ماسەلەن، قازاقستاننىڭ ش ى ۇ ەلدەرىمەن ساۋدا كولەمى وتكەن جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 6,5 پايىزعا ءوستى. ش ى ۇ-عا مۇشە ەلدەردىڭ تەحنولوگيالىق بازاسى ۇلكەن جانە ەكونوميكانىڭ بارلىق ماڭىزدى سەكتورلارىن دامىتۋ ءۇشىن وراسان زور نارىعى بار. ارنايى سالىق، كەدەن جانە كوشى-قون رەجيمدەرىنىڭ ازىرلەنۋى اتالعان باعىتتا ىلگەرىلەۋگە ايتارلىقتاي سەپتىگىن تيگىزەدى. وسى رەتتە ش ى ۇ اياسىندا ەكونوميكالىق جەڭىلدىكتەر بازاسىن قۇرۋ تۋرالى قازاقستاننىڭ ۇسىنىسى وزەكتى بولىپ قالا بەرەدى. ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى تالقىلاپ، بەكىتۋ ءۇشىن ءبىرىڭعاي الاڭ قۇرۋ قاجەتتىگى ايقىندالا ءتۇستى. «استانا» حالىقارالىق قارجى ورتالىعىنىڭ بازاسىندا جوبالىق قىزمەتتى قارجىمەن قامتاماسىز ەتۋ مەحانيزمىن قۇرۋدى ۇسىنامىز. قىتاي، رەسەي، ءۇندىستان، وزبەكستان، قىرعىزستان قازىردىڭ وزىندە اتالعان الاڭدا بەلسەندى جۇمىس ىستەپ جاتىر. جالپى، احقو رەزيدەنتتەرىنىڭ 20 پايىزى - ش ى ۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەردىڭ كومپانيالارى، - دەدى پرەزيدەنت.

مەملەكەت باسشىسى ءتيىمدى دالىزدەر مەن سەنىمدى تاسىمال تىزبەكتەرىن قۇرۋ ارقىلى كولىك بايلانىستارىن نىعايتۋدى ىنتىماقتاستىقتىڭ كەلەسى باعىتى رەتىندە اتادى.

- ءبىز قىتايدىڭ «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» مەگاجوباسىن، ترانسكاسپيي حالىقارالىق كولىك باعدارىن جانە «سولتۇستىك - وڭتۇستىك»، «ورتالىق ازيا - وڭتۇستىك ازيا» باعىتتارى بويىنشا ترانسەۋرازيالىق ءدالىزدى ودان ءارى بىرلەسە دامىتۋعا باسا ءمان بەرەمىز. بۇل جوسپارلاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ش ى ۇ اياسىندا ستراتەگيالىق پورتتار مەن لوگيستيكالىق ورتالىقتاردىڭ سەرىكتەستىك جەلىسىن قۇرۋ جونىندە ناقتى شارالار قابىلداۋ ماڭىزدى، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

مەملەكەت باسشىسى شاڭحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىن رەفورمالاۋ جانە جاڭعىرتۋ قاجەتتىگىنە ارنايى توقتالدى.

- قارقىندى جاھاندىق وزگەرىستەرگە بايلانىستى ءبىزدىڭ الدىمىزدا ش ى ۇ قىزمەتىن ودان ءارى جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان ماڭىزدى مىندەت تۇر. ۇيىم اياسىنىڭ كەڭەيۋ ۇدەرىسى جاڭا مۇمكىندىكتەرگە جول اشىپ، ونى دامىتۋعا تىڭ سەرپىن بەرەدى. ەلىمىز ش ى ۇ-عا ءتوراعا رەتىندە ۇيىمدى ىنتىماقتاستىقتىڭ بۇدان دا ءتيىمدى ءارى كوپجاقتى مەحانيزمىنە اينالدىرۋدى كوزدەيتىن تەڭگەرىمدى ۇسىنىستارىن ورتاعا سالدى. اتاپ ايتقاندا، ءبىز ش ى ۇ حاتشىلىعى مەن باس حاتشىنىڭ ءرولىن كۇشەيتۋدى قۇپتايمىز، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

قازاقستان پرەزيدەنتى ايتىلعان بارلىق ۇسىنىس ش ى ۇ-عا مۇشە ەلدەرگە ورتاق يگى ماقساتتارعا قول جەتكىزۋگە بارىنشا ۇلەس قوسۋعا دەگەن شىنايى نيەتتەن تۋىنداعانىن اتاپ ءوتتى.

مەملەكەت باسشىسى ءسوزىن قورىتىندىلاي كەلە، قولداعاندارى ءۇشىن ۇيىمعا مۇشە ەلدەردىڭ باسشىلارىنا ريزاشىلىعىن ءبىلدىردى. سونىمەن قاتار قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتوراعاسى سي ءتسزينپيندى ش ى ۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەر باسشىلارىنىڭ كەڭەسىنە ءتوراعا بولۋىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتاپ، قىتاي تاراپىنا تابىس تىلەدى.

سونىمەن قاتار سامميت بارىسىندا بەلارۋس پرەزيدەنتى الەكساندر لۋكاشەنكو، يران پرەزيدەنتىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى مۇحاممەد موحبەر، قىتاي ءتوراعاسى شي جينپيڭ، قىرعىزستان پرەزيدەنتى سادىر جاپاروۆ، پاكىستان پرەمەر-ءمينيسترى شاحباز شاريف، رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين، تاجىكستان پرەزيدەنتى ەمومالي راحمون، وزبەكستان پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيەيەۆ، ءۇندىستان سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سۋبرامانيام دجايشانكار، ش ى ۇ باس حاتشىسى جاڭ ميڭ، ش ى ۇ ايماقتىق تەرروريزمگە قارسى قۇرىلىمى اتقارۋشى كوميتەتىنىڭ ديرەكتورى رۋسلان ميرزايەۆ ءسوز سويلەدى

اۆتور

ەلميرا ورالبايەۆا