قالتاداعى شاي قاتەرلى ىسىك تۋدىراتىنى راس پا؟

استانا. KAZINFORM - جەلىدە ءۇشبۇرىش پاكەتتەگى شايدىڭ زيان ەكەنى تۋرالى اقپارات بار. مۇنداي پاكەتتەگى شايدى ىشكەن ادام قاتەرلى ىسىككە شالدىعۋى مۇمكىن دەسەدى.

«پروۆەرەنو» باسىلىمى دەرەكتىڭ قانشالىق شىنايى ەكەنىن تەكسەرىپ كوردى، - دەپ حابارلايدى Factcheck.kz.

بۇل تۋرالى اقپارات ءبىرقاتار جەردە جاريالاندى. ماقالالاردا كوپ دارىگەر مۇنداي پاكەتتەگى شايدى قايناتىپ ءىشۋدى قۇپتامايتىنىن ايتقان.

كوبى شايدىڭ ءوزى ەمەس، شاي ورالعان پاكەتتىڭ ماتەريالى ادام اعزاسىنا زيان ەكەنىن ايتادى. پاكەت پلاستيكتەن جاسالادى. كەيبىرى بۇل پاكەتتەردى قايناتقاندا ميكروپلاستيكتەر مەن نانوپلاستيك بولىنەدى دە، كەيىن ادام اعزاسىنا تۇسەدى دەيدى.

شاي وندىرەتىندەر ادەتتە قاپتامانىڭ سىرتىندا نەمەسە ۋەب-سايتىندا شايدىڭ پاكەتى نەدەن جاسالعانىن جازىپ قويمايدى. دەگەنمەن 2013-جىلى كورك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ (يرلانديا) عالىمدارى سەگىز تانىمال برەندتىڭ پاكەتتەرى تابيعاتتا قانشالىق تەز ىدىراپ كەتەتىنىن، قورشاعان ورتاعا اسەرىن زەرتتەپ كوردى. وندىرىستە قولدانىلاتىن بارلىق دەرلىك ماتەريالدار پلاستيكتەن تۇرادى (تولىق سەلليۋلوزادان جاسالعانداردى قوسپاعاندا، ءبىراق ءۇشبۇرىش پاكەت وعان جاتپايدى).

كادىمگى شاي پاكەتتەرى مەن ءۇشبۇرىش پاكەتتەگى شايلاردىڭ ايىرماشىلىعىن بىردەن بايقاۋعا بولادى. مىسالى، كادىمگى پاكەتتەر قاعازدان جاسالعان بولىپ كورىنسە، ءۇشبۇرىش پاكەتتەر سينتەتيكالىق ماتاعا ۇقسايدى.

ادەتتە شايدى ادامدار 90+ گرادۋس ىستىق سۋدا قايناتادى. 2019-جىلى كانادانىڭ ماكگيلل ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ءبىر توپ عالىمدارى قۇرامىندا پلاستماسساسى بار شاي پاكەتتەرى ادەتتە 90+ گرادۋستان جوعارى سۋ تەمپەراتۋراسىندا قايناتىلسا، قاۋىپتى بولۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتادى. سەبەبى شاي پاكەتتەرى ەڭ كوبى 40+ گرادۋستا قايناتىلۋى كەرەك. عالىمدار 95+ گرادۋس ىستىق سۋدا شاي پاكەتىن قايناتىپ، كەيىن سۋسىننىڭ قۇرامىن زەرتتەپ كوردى. شاي قۇيىلعان كەسەدە 16 ميكروگرامعا دەيىن ميكروپلاستيك قالعانى بەلگىلى بولدى.

2021-جىلى ماسكەۋ مەملەكەتتىك ازىق-تۇلىك ءوندىرىسى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ (MGUPP) عالىمدارى كلاسسيكالىق شاي پاكەتتەرى مەن ءۇشبۇرىش پاكەتتەگى شايلاردى زەرتتەدى. ءۇشبۇرىش قاپتاماداعى شايلاردان ميكرو جانە نانوپلاستيكانىڭ بولىنەتىنى انىقتالدى.

دۇنيەجۇزىلىك جابايى تابيعات قورىنىڭ 2019-جىلعى مالىمەتى بويىنشا، ادام اپتاسىنا شامامەن 5 گرام، جىلىنا 250 گرام ميكروپلاستيك تۇتىنادى. دەگەنمەن پلاستيكتەر تەك شاي پاكەتىندە ەمەس، سۋ بوتەلكەسىندە، فاستفۋد جاشىگىندە، كوفەنىڭ قاعاز ستاقانىندا دا كەزدەسەدى.

ميكروپلاستيكتىڭ ادام اعزاسىنا پاداسى جوق، دەگەنمەن ونىڭ ۇزاق تۇتىنسا، دەنساۋلىققا قانشالىق زيانى ەكەنى دە ناقتى بەلگىلى ەمەس.

ۇلى بريتانيالىق رۋسكين ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىمدارى 2021-جىلى وسى تاقىرىپ بويىنشا زەرتتەۋلەردىڭ شولۋىن جاريالادى جانە ميكروپلاستيكا اعزانىڭ يممۋن جانە كۇيزەلىس رەاكسياسىن تۋدىرۋى مۇمكىن، سونىمەن قاتار ادامنىڭ رەپرودۋكتيۆ فۋنكتسياسىنا زيانىن تيگىزەدى دەگەن قورىتىندىعا كەلدى. دەگەنمەن ساراپشىلار مۇنداي زارداپتاردىڭ ءالى ناقتى دالەلى جوق ەكەنىن جانە قورىتىندىلار جانۋارلار مەن جاسۋشا داقىلدارىنا جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋلەر نەگىزىندە جاسالعانىن ايتىپ ءوتتى.

ءبىر جىلدان كەيىن د د ۇ سول كەزدەگى اكادەميالىق جۇمىستاردى دا قاراپ شىقتى. ءبىراق ميكروپلاستيكتىڭ دەنساۋلىققا قانداي دا ءبىر زيانىن دالەلدەيتىن سەنىمدى دالەل تاپپادى.

قورىتىندىلاي كەلە، «ادام ازىق-تۇلىكتەگى نەمەسە شايداعى ميكروپلاستيكتى تۇتىنعاننان قاتەرلى ىسىككە شالدىعۋى مۇمكىن» دەگەن مالىمدەمەنى راستاي اقپارات از. ناقتى شاي پاكەتتەرىنەن قاتەرلى ىسىككە شالدىعۋ تۋرالى اقپارات اسىرا سىلتەنىپ ايتىلعان بولسا كەرەك. سەبەبى شاي پاكەتتەرىنە قاراعاندا باسقا ونىمدەر ارقىلى كوپ ميكروپلاستيكا تۇتىنادى.