مەندەلەيەۆ نەگە لەونورا اتانعان؟ عالىم تۋرالى قىزىق دەرەكتەر
استانا. قازاقپارات - دميتري يۆانوۆيچ مەندەلەيەۆ - مەندەلەيەۆ كەستەسىن جاساعان ەنسيكلوپەديست- عالىم، فيزيكالىق حيميك، پەتەربۋرگ عىلىم اكادەمياسىنىڭ كوررەسپوندەنت مۇشەسى. ول 1834 -جىلى 8-اقپاندا رەسەيدىڭ توبولسك قالاسىندا تۋعان. بيىل ونىڭ دۇنيەگە كەلگەنىنە 190 جىل تولدى.
«بۇگىن» پورتالى دميتري مەندەلەيەۆ تۋرالى قىزىق دەرەكتەر ۇسىنادى:
- دميتري ءۇيىنىڭ كەنجەسى، ياعني، 17-بالا. باۋىرلارىنىڭ اراسىندا تەك سەگىزى كامەلەتتىك جاسقا تولىپ، باسقالارى ومىردەن وتكەن.
- مەندەلەيەۆ مۋزىكانى ءسۇيىپ تىڭداعان. دوستارى ونى بەتحوۆەننىڭ «لەونورا» وپەراسىنىڭ ۋۆەرتيۋراسىن ۇنەمى اندەتكەن سوڭ، «لەونورا» دەپ اتاپ كەتكەن. كومپوزيتور بورودينگە جازعان ءبىر حاتىنىڭ سوڭىن ازىلدەپ: «قوش بول، لەونورا!» - دەپ اياقتاعان.
- ول تەك حيميا عىلىمىمەن اينالىسىپ قانا قويماي، كوپ ساياحاتتاعان. عالىم ساياحات ارقىلى ءارتۇرلى ەلدىڭ مادەنيەتىن زەرتتەگەن. 1865 -جىلى 9 اي بويى گەرمانيا، فرانسيا، انگليا، يتاليا، يسپانيادا ەلدەرىندە ساياحاتتاعان. 1876 -جىلى ا ق ش-تا، 1882 -جىلى جاپونيادا بولعان. ساياحات كەزىندە وقۋ ورىندارىن ارالاپ، تانىمال عالىمدارمان كەزدەسىپ، عىلىمي پىكىرتالاستارعا قاتىسقان. مۇنداي ساياحاتتار مەندەلەيەۆكە تەك ارىپتەستەرمەن تاجىريبە الماسۋىنا ەمەس، سونىمەن قاتار عىلىمي زەرتتەۋ جاساۋىنا شابىت بەرگەن.
- مەندەلەيەۆتىڭ فيوزۆا لەشەۆا مەن اننا يۆانوۆنا ەسىمدى 2 ايەلى بولعان.
- دميتري يۆانوۆيچ عىلىمي جۇمىستارمەن عانا ەمەس، قوعامدىق ىستەرمەن دە اينالىسقان. كوپتەگەن قوعام قايراتكەرى ايەلدەردىڭ ءبىلىم الۋىنا قارسى بولعان كەزدە مەندەلەيەۆ ايەلدەردىڭ جوعارى كۋرستارىندا ءدارىس وقىدى.
- 1880 -جىلدان باستاپ كارتينالاردان كوللەكسيا جيناي باستايدى. كوللەكسياسىندا كوبىنەسە ورىس سۋرەتشىلەردىڭ جۇمىستارى بولعان. وسىعان بايلانىستى 1894 -جىلى ونەر اكادەمياسىنىڭ تولىق مۇشەسى بولىپ سايلاندى.
- اتاقتى حيميك ديزاينەرلىك تالعامعا يە بولعان، سونداي-اق كيىم تىگۋگە يكەمدى بولعان دەسەدى.
- ەڭ قىزىعى، ونىڭ كارتوننان جاسالعان چەموداندارى كليەنتتەردىڭ سۇرانىسىنا يە بولعان. قارتايعان شاعىندا كوزى كورمەي قالسا دا، بۇل حوببيمەن اينالىسۋىن توقتاتپاعان.
- قازاقستاندا مەندەلەيەۆ كەستەسىندەگى 118 ەلەمەنتتىڭ 99 ى تابىلعان.
دەرەككوز: adme.kz
