مۇناي وندىرۋگە قويىلعان شەكتەۋلەردى ەلەمەگەنى ءۇشىن قازاقستان «الاياق» دەپ ايىپتالىپ وتىر

استانا. KAZINFORM - امەريكالىق Bloomberg باسىلىمى «وپەك+ الاياقتارى مۇناي ءوندىرۋدى قىسقارتۋعا تىرىسپايدى» دەگەن ماقالا جاريالاپ، وندا قازاقستاندى حالىقارالىق ۇيىم بەلگىلەگەن كۆوتالاردى ەلەمەدى دەپ ايىپتاپ وتىر.

ولاردىڭ ايتۋىنشا، نارىقتى نىعايتۋ جانە مۇناي باعاسىن تەڭەستىرۋ ءۇشىن وپەك+ كواليتسياسىنا كىرەتىن ەلدەر ونى ءوندىرۋدى شەكتەۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعان. الايدا، مۇنى بارلىق ەلدەر جەتكىلىكتى دارەجەدە ورىنداي الماعان. ولاردىڭ قاتارىندا قازاقستان دا بار. ۇيىم ەلدى ارتىق مۇناي ءوندىرۋدىڭ ورنىن تولتىرۋ جانە جەتكىزۋ كۆوتاسىن بۇزۋدى وتەۋ بويىنشا قوسىمشا شارالار قابىلداۋعا مىندەتتەپ وتىر.

زەرتتەۋشىلەر وپەك+ مۇشەلەرىنىڭ ارتىق ءوندىرۋدى رەتتەۋگە اسىقپايتىنىن انىقتادى. قازاقستان، ءتىپتى، دامۋدى قىسقارتۋعا ءالى كىرىسكەن دە جوق. ولار قازاقستان وسى قارقىنمەن قۇنى 48,5 ميلليارد دوللار بولاتىن تەڭىز كەنىشى جوباسى سياقتى جاڭا قۋاتتاردى مونەتيزاتسيالاۋعا تىرىسىپ جاتقانىن ءتۇسىندىردى.

«الەمدىك مۇناي نارىقتارىن قولداۋ ماقساتىندا وپەك+ مۇشە ەلدەردى كۆوتالاردى اينالىپ وتەتىن مۇناي جەتكىزۋدەگى ادىلەتسىز تاجىريبەنى وتەۋگە شاقىرادى. الايدا ولاردىڭ تاۋبەگە كەلگەنى بايقالمايدى»، - دەيدى ماماندار.

كواليتسيانىڭ سوڭعى وتىرىسىندا 2025-جىلعا دەيىن مۇناي جەتكىزۋدى باسقارۋ جوسپارلارى ازىرلەندى، ەندى ساراپشىلار قازاقستان سابىرلىق تانىتادى دەپ ۇمىتتەنىپ وتىر.

مۇناي-گاز سالاسىنىڭ ساراپشىسى اسقار يسمايلوۆ بارلىعىنا قازاقستان مەن جەرگىلىكتى شەنەۋنىكتەردى كىنالاۋ مۇلدەم دۇرىس ەمەس دەپ سانايدى. مۇناي ءوندىرۋدىڭ %80 حالىقارالىق كونسورتسيۋمدارعا نەمەسە كومپانيالارعا تيەسىلى، اگەنتتىك ولارعا تىكەلەي اسەر ەتە المايدى، تەك كەلىسسوزدەر جۇرگىزەدى.

«قازاقستان ءوندىرىستى قىسقارتۋعا ۋادە بەرەدى، ءبىراق ءوندىرىس دەڭگەيىنە اسەر ەتە المايدى. سەبەبى، PSA (ءونىمدى ءبولۋ تۋرالى كەلىسىم) بويىنشا مىندەتتەمەلەر بار، ونى بۇزۋعا بولمايدى. ونىڭ سالدارى وپەك+ ۇيىمىنداعى ۋادەلەردى بۇزعانىڭىزدان دا جامان. ەكىنشىدەن، قازاقستاندىق كۆوتانىڭ ۇلەسى سونشالىقتى از، ول نارىق كونيۋنكتۋراسىنا ەشقانداي اسەر ەتپەيدى. كۆوتالاردى ساقتاۋ - بۇل قازاقستان بىرنەشە جىلدان بەرى وپەك+ اياسىندا ناشارلاپ كەلە جاتقان بەدەلدى ماسەلە»، - دەپ ءتۇسىندىردى ول.

دەگەنمەن، يسمايلوۆ قازاقستان بۇعان الاڭداماۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيدى. وپەك+ بەيرەسمي بىرلەستىك جانە قايشىلىقتى بەدەلگە يە. ماماننىڭ ءوزى بۇل ۇيىمنان مۇلدەم شىعۋدى ۇسىنىپ وتىر، بۇل ەلگە ەشقانداي ارتىقشىلىق بەرمەيدى. بۇل رەتتە، وپەك بەلگىلەيتىن كۆوتانىڭ ءوزى پايىزبەن ەسەپتەلەدى.

«كۆوتالاردىڭ ەسەپتەلگەن فورمۋلاسى بار، ءبىراق بۇل ءتاسىل جەكەلەگەن ەلدەرگە قولدانىلماعان جاعدايلار بار. ساياسي جانە الەۋمەتتىك اسپەكتىلەرى دە ەسكەرىلگەن. ءبىز ەشقانداي ماسەلەلەرگە اسەر ەتپەيمىز، مۇنى ءتۇسىنۋ ۋاقىتى كەلدى. ءبىراق ءبىز شەنەۋنىكتەردىڭ جول اقىسىن الامىز، ولاردىڭ كوپشىلىگى مۇنايدىڭ قالاي وندىرىلەتىنىن بىلمەيدى»، - دەيدى ساراپشى.

قازاقستاندىق مۇناي وندىرۋشىلەر قيىن جاعدايعا تاپ بولعان سياقتى. ءبىر جاعىنان حالىقارالىق زەرتتەۋشىلەر تىم بەلسەندى مۇناي ءوندىرۋدى ايىپتاسا، ەكىنشى جاعىنان كومپانيالار قارقىنىن تومەندەتۋدەن باس تارتىپ وتىر.

ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىنىڭ بۇل شابۋىلعا قالاي جاۋاپ بەرەتىنى ءالى بەلگىسىز. تۇسىنىكتەمە الۋ ءۇشىن مينيسترلىككە حابارلاسقان ەدىك، «كەلەسى اپتادا جاۋاپ بەرەمىز» دەپ ۋادە بەردى.