مۇناي باعاسى قالاي قۇبىلادى - ساراپشىلار و پ ە ك- تىڭ مۇناي ءوندىرۋدى ارتتىرۋ جوسپارى جايىندا
استانا. KAZINFORM - ساۋىردەن باستاپ و پ ە ك 8 ەلى مۇناي ءوندىرۋ كولەمىن بىرتىندەپ ارتتىرا باستايدى. بۇل جايت قازاقستانعا جانە جالپى مۇناي باعاسىنا قالاي ىقپال ەتۋى مۇمكىن ەكەنىن ساراپشىلاردان سۇراعان ەدىك.
وپەك نەلىكتەن مۇناي ءوندىرۋ كولەمىن ارتتىرماق؟
«PetroCouncil» قازاقستاننىڭ مۇناي- گاز كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى اسىلبەك جاكيەۆ و پ ە ك ەلدەرىنىڭ مۇناي ءوندىرۋ كولەمىن تاۋلىگىنە 138 مىڭ باررەلگە ارتتىرۋعا قويىلعان شەكتەۋدى الىپ تاستاۋ شەشىمى شيكىزات باعاسىن تۇراقتاندىرۋعا باعىتتالعانىن ايتادى.
- باعا تىم قاتتى قۇلدىراپ، ودان كەيىن ارينە تىم ءوسىپ كەتەۋى كەرەك. ويتكەنى، مۇنايدىڭ ءبىر باررەلىنىڭ قۇنى تىم جىلدام كوتەرىلەتىن بولسا، وندا ول دا وندىرۋشىلەرگە تەرىس اسەرىن تيگىزەدى. بۇل ءبىرىنشى كەزەكتە تۇتىنۋشى ەلدەرگە اۋىرتپالىق سالادى. ولار ساتىپ الۋ كولەمىن قىسقارتۋعا ءماجبۇر بولىپ، ەنەرگيانىڭ جاڭا كوزدەرىن ىزدەۋگە تىرىسادى. بۇدان وندىرۋشىلەردىڭ تىكەلەي نە جاناما زارداپ شەگەتىنى انىق. و پ ە ك ارەكەتى سۇرانىس پەن ۇسىنىس تەڭگەرىمىن تۇزەتۋ ءۇشىن قاجەت، - دەدى ساراپشى.
مۇنايدىڭ قازىرگى باعاسى
- سارسەنبى، 5-مامىر كۇنى مۇناي باعاسى ءۇشىنشى سەسسيا قاتارىنان قۇلدىراپ كەلەدى. سەبەبى، ا ق ش- تىڭ كانادا، مەكسيكا جانە قىتايعا باج سالىعىن كوتەرۋمەن بايلانىستى قاۋىپپەن قاتار ساۋىردە و پ ە ك ەلدەرىنىڭ مۇناي ءوندىرۋ كولەمىن ارتتىرۋ جوسپارى ەكونوميكالىق ءوسىمدى باياۋلاتىپ، وتىنعا سۇرانىستى قىسقارتىپ، ينۆەستورلاردىڭ كوڭىل-كۇيىنە تەرىس اسەر ەتتى، - دەپ حابارلادى Reuters.
اقپارات اگەنتتىگىنىڭ جازۋىنشا، گرينۆيچ ۋاقىتىمەن ساعات 02:00 دە Brent فيۋچەرسى 15 تسەنتكە تومەندەپ، مۇنايدىڭ 1 باررەلى 70,89 دوللارعا دەيىن ارزاندادى. مۇنىڭ الدىنداعى سەسسيادا كەلىسىمشارت 11 قىركۇيەكتەن بەرگى ەڭ تومەنگى دەڭگەيگە - 69,75 دوللارعا دەيىن قۇلدىراعان ەدى.
«ساۋدا سوعىسى» مۇناي باعاسىنا اسەر ەتۋى ىقتيمال
ساراپشىلار مۇناي قۇنىنا كەلگەندە، قارا التىن ءوندىرۋ كولەمىن ارتتىرۋ ونىڭ باعاسىنىڭ كوتەرىلۋىن باياۋلاتقانىمەن كۇرت قۇلدىراۋىنا جول بەرمەيتىنىن العا تارتادى. بۇل رەتتە الەمدەگى احۋالدىڭ دا وتە جەدەل وزگەرىپ وتىراتىنىن دا قاپەرگە العان ءجون.
- جالپى العاندا مۇناي ءوندىرۋ كولەمىن بىرتىندەپ ارتتىرۋ قارا التىن قۇنى ءوسىمىن تەجەيدى. دەگەنمەن مۇناي باعاسى بىردەن قۇلدىرامايدى، - دەدى ەكونوميكا سالاسىنىڭ ساراپشىسى، R- Finance قارجى كەڭەسشىسى ارمان بايعانوۆ.
سونىمەن قاتار ەكونوميست «ساۋدا سوعىسى» دا مۇناي باعاسىنا اسەر ەتۋى مۇمكىن ەكەنىن جوققا شىعارمايدى.
- مۇناي باعاسى ازداعان اۋىتقۋمەن جىل بويى باررەلىنە 70 جانە 80 دوللار توڭىرەگىندە بولادى، - دەدى ول.
ونىڭ پايىمىنشا، حالىقارالىق قارجى ينستيتۋتتارى، اسىرەسە ا ق ش پەن وزگە ەلدەردىڭ ينستيتۋتتارى مۇناي سالاسىن قارجىلاندىرۋعا ونشا قۇلىقتى ەمەس. ويتكەنى، الەمدە شيكىزات رەسۋرسىنىڭ باعا كەسىمى تۇراقسىز بولىپ تۇر.
- بۇل ءبىر جاعىنان كەيبىر ەلدەردىڭ بالامالى ەنەرگەتيكاعا كوشۋىمەن دە بايلانىستى. دەمەك بۇكىل الەمدە مۇناي سالاسىنا قارجى سالۋدىڭ جەتكىلىسىزدىگىنە بايلانستى قارا التىن قۇنى قاتتى قۇلدىرامايدى دەپ ويلايمىن. ماسەلەن، پاندەميا كەزىندەگىدەي. ول 70 دوللاردان ءسال تومەندەۋى مۇمكىن. ال ودان ارى قۇلدىراۋ بولا قويماس، - دەپ اتاپ وتەدى قارجى كەڭەسشىسى.
ال PACE Analytics ديرەكتورى، مۇناي-گاز سالاسىنىڭ ساراپشىسى اسقار يسمايىلوۆ قىسقا مەرزىمدى كەلەشەكتە مۇناي باعاسى تومەندەيتىنىن ايتىپ وتىر.
- بۇل ۇسىنىستىڭ ارتۋىنا بايلانىستى تابيعي رەاكسيا. ءبىراق، بۇل بازالىق نارىقتىق تەتىك اياسىندا عانا بولماق. الەمدەگى احۋالدىڭ جىلدام وزگەرىپ جاتقانىن دا قاپەرگە العان ءجون. و پ ە ك ەلدەرىنىڭ مۇنايدى ءوندىرۋ دەڭگەيىن ارتتىرۋىنا قاراماستان كەيبىر ەلدە ونىڭ كولەمى كۇرت تومەندەپ، و پ ە ك ارتتىرعا كولەمنەن دە اسىپ ءتۇسۋى ىقتيمال. مىنە، سول ۋاقىتتا باعا قايتادان كوتەرىلەدى. قازىردىڭ وزىندە و پ ە ك ۇزاق مەرزىمدى كەلەشەكتە نارىقتاعى احۋالعا بايلانىستى ءوزىنىڭ ستراتەگياسىن قايتا قاراۋى مۇمكىن ەكەندىگىن ۋاعدالاسىپ وتىر، - دەدى ول.
وپەك باعىتىن قاشان وزگەرتۋى مۇمكىن؟
و پ ە كحابارلاماسىندا ولاردىڭ «وزگەرەتىن جاعدايلارعا بەيىمدەلۋ مۇمكىندىكتەرىن» ەسكەرەتىنى ايتىلعان. ساراپشىنىڭ پىكىرىنشە، بىرنەشە فاكتور جوسپارلانعان ءوسىمدى توقتاتا تۇرۋعا نەمەسە جويۋعا اكەلۋى مۇمكىن.
- مۇناي باعاسىنىڭ كۇرت تومەندەۋى مۇناي ءوندىرۋدى ارتتىرۋدان باس تارتۋعا اكەلۋى مۇمكىن. ەندى بۇل بارابار رەاكتسيا، باياۋ قۇلدىراۋ بولۋى مۇمكىن. ەگەر ول جەتكىلىكسىز فورماتتا جۇرسە، ارينە، و پ ە ك ءوز پوزيتسياسىن قايتا قارايدى. ەكىنشىدەن، و پ ە ك قۇرامىنا كىرمەيتىن ەلدەردە ءوندىرىستىڭ كۇرت ارتۋ ىقتيمالدىعى. بۇل دا جوسپار قايتا قاراۋ ءۇشىن بەلگى بولادى، - دەدى اسقار يسمايىلوۆ.
قازاقستانعا قولايلى
- مۇناي ءوندىرۋدىڭ شەكتى كولەمىنە قاتىستى مىندەتتەمە تومەندەيدى. ەستەرىڭىزدە بولسا، قازاقستان مۇنىڭ الدىنا و پ ە ك اياسىنداعى مىندەتتەمەلەرىن وتە جيى بۇزاتىن. ال قازىر بۇل جاعداي ءبىرشاما قولايلى بولا تۇسەدى. تەڭىز كەن ورنىندا مۇناي ءوندىرۋ كولەمىنىڭ بىرتىندەپ ارتاتىنىن ەسكەرسەك، بۇل قازاقستان ءۇشىن جاقسى، - دەدى مۇناي-گاز سالاسىنىڭ ساراپشىسى.
و پ ە ك حابارلاماسىنا سايكەس، ارتىق ءوندىرۋ كولەمى بار ەلدەر وتەم كەزەڭىنىڭ العاشقى ايلارىندا باسىم بولىگى وتەلۋى ءۇشىن وزدەرىنىڭ وتەمگە قاتىستى مىندەتتەمەلەرىن ورىنداۋدى جەدەلدەتۋگە كەلىسكەن.
ەلىمىزدىڭ ەنەرگەتيكا مينيسترلىگىنىڭ حابارلاۋىنشا، قازاقستان و پ ە ك كەلىسىمى اياسىندا مىندەتتەمەلەرىنە ادالدىعىن راستاپ وتىر.
- قازاقستان 2024-جىلعى قاڭتاردان باستاپ ارتىق وندىرىلگەن كولەمدەر بويىنشا وتەماقى كەزەڭىنىڭ ەرتەرەك ايلارىنا ۇلكەن جۇكتەمەمەن جاڭارتىلعان وتەماقى جوسپارىن ۇسىنۋدى قوسا العاندا، ءوز مىندەتتەمەلەرىن ورىنداۋ ءۇشىن ودان ءارى شارالار قابىلدايدى، - دەلىنگەن ۆەدومستۆو تاراتقان حابارلامادا.
«PetroCouncil» قازاقستاننىڭ مۇناي-گاز كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى «اسىلبەك جاكيەۆ قازاقستان و پ ە ك قۇرامىندا بولعانىمەن مۇناي ءوندىرۋ كولەمىن قىسقارتۋ تۋرالى قانداي دا ءبىر زاڭدى كەلىسىمى جوق ەكەنىن العا تارتادى.
- مۇنى «دجەنتەلمەندىك» ۋاعدالاستىق دەگەن ءجون شىعار. ءبىز ەرەجە ساقتالادى دەپ قانشا ايتقانىمىزبەن، قازاقستان ءتۇرلى سەبەپتەرگە بايلانىستى مۇنى ورىنداي العان جوق. ال مۇناي ءوندىرۋ كولەمى تەك ارتتى. ساراپشىلىق قوعامداستىقتى مۇنى قالاي ىستەي الاتىنىمىزعا قاتىستى يدەيا جوق. ماسەلەن، تەڭىز كەن ورنىن كەڭەيتۋ جوباسى ىسكە قوسىلدى. ال بۇل دەگەنىڭىز نارىققا شىعارىلاتىن قوسىمشا ميلليون توننا مۇناي دەگەن ءسوز. مۇنىڭ ۇستىنە ەلىمىزدە وندىرىلەتىن مۇنايدىڭ 70 پايىزى امەريكالىق جانە ەۋروپالىق كورپوراتسيالارعا تيەسىلى. قازاقستان ۇلەسى شامامەن 20 پايىز عانا. ياعني، مۇناي ءوندىرۋ كولەمىن قىسقارتۋ ءۇشىن ولارمەن ۋاعدالاسۋ قاجەت. ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى ايتىپ وتىرعان قىسقارتۋ بولاتىن بولسا، وندا ول وزگە كەن ورىندارى ەسەبىنەن، ماسەلەن «قازمۇنايگاز» ەسەبىنەن بولادى. ال مۇنان وزگە شەشىمدى كورىپ وتىرعانىم جوق، - دەدى اسىلبەك جاكيەۆ.
بۇعان دەيىن قازمۇنايگاز» ۇ ك» ا ق باسقارما ءتوراعاسى اسحات حاسەنوۆ تە وپەك مىندەتتەمەلەرىن ورىنداۋ- ورىنداماۋ قازاقستاننىڭ ءوز ەركىندە ەكەنىن ايتقان بولاتىن.
- بىرىنشىدەن، ەگەر و پ ە ك- ءتى، ونىڭ مۇناي كولەمىن الىپ قاراساق، ونداعى ءبىزدىڭ ۇلەسىمىز سالىستىرمالى تۇردە العاندا از. ەكىنشىدەن، و پ ە ك- ءتىڭ قانداي مۇشەسىمىز؟ مۇنى ەشكىم ايتپايدى. ءبىز - باقىلاۋشىمىز. ياعني، مىندەتتەمەلەردى ورىنداۋ-ورىنداماۋ ءوز ەركىمىزدە. و پ ە ك- كە مۇشە رەتىندە كىرمەدىك. مۇناي باعاسىنا اسەر ەتۋ ماقساتىندا تالاپتارىن ورىنداۋعا تىرىسامىز. ءبىراق، مەنىڭ جەكە پىكىرىم، ول مىندەتتەمە ەمەس. ءبىز ءوزىمىزدىڭ جاعدايىمىزعا قاراۋىمىز قاجەت، - دەگەن ەدى اسحات حاسەنوۆ.
ايتا كەتەيىك، 3-ناۋرىز كۇنى ساۋد ارابيا، رەسەي، يراك، ب ا ءا، كۋۆەيت، قازاقستان، الجير جانە ومان بۇعان دەيىن جوسپارلانعانداي، 2025-جىلدىڭ 1-ساۋىرىنەن باستاپ مۇناي ءوندىرۋ كولەمىن بىرتىندەپ ۇلعايتا باستاۋ شەشىمىن راستاعان ەدى.
