مۇحتار ماعاۋين شەتەلگە نەگە كەتتى؟

مۇحتار ماعاۋين ءوز وتانىن تاستاپ، شەت ەل اسۋىنىڭ سەبەبىن بىلاي تۇسىندىرگەن ەدى:

Мұхтар
Фото: жеке мұрағат

«قازاقتا ارقادا قىس جايلى بولسا، ارقار اۋىپ نەسى بار» دەگەن ءسوز بار. مەن باياعى ورىستىڭ ديسسيدەنتىن وتىرعىزىپ، جەلكەلەپ شىعارىپ سالعانداي جاعدايدى باستان كەشكەم جوق، مەن ءوزىم كەتتىم. تىنىش جۇمىس ىستەۋ كەرەك. ادەبيەتتە ءارتۇرلى داۋ- داماي بولادى. اۋەزوۆ تە، ماعجان دا سىنعا ۇشىراعان. الايدا ماعان قارسى ۇلكەن ناۋقان ءجۇردى. مىسالى سونداي وتىرىكتىڭ ءبىرى «جۇلدىز» جۋرنالىنىڭ 2006 -جىلعى 9 - نومىرىندە «مۇحاممەد پايعامباردىڭ ايەلى ايشا انامىزعا ءتىل تيگىزگەن پوۆەست باسىلدى» دەپ جازىلدى. جۇرتتىڭ ءبارى ىزدەدى، جوق ونداي نارسە، جۋرنال جاڭا عانا شىققان. شىققانىنا اي بولماعان. سول سياقتى نارسەلەر. ونىڭ ءبارىنىڭ جازۋىما ەشقانداي اسەرى بولعان جوق. ءبىراق ماعان تىنىشتىق كەرەك، حالقىڭا كەرەك بولماساڭ، بولاشاق ۇرپاققا كەرەكسىڭ، سودان كەيىن سىرتقا كەتۋگە تۋرا كەلدى.. .مەنىڭ ۇكىمەتكە دە، باسقالارعا دا ەشقانداي وكپەم جوق، وكپەلەيتىن ولاردىڭ جاعدايى دا جوق».
«مەن ءوزىم كەتتىم، ءبىراق سونىڭ الدىندا بەس جىل بويى ماعان قارسى ناۋقان ءجۇردى. وسىندايدى حالىق ۇمىتىپ قالادى ەكەن. ايتىلماعان ءسوز جوق، ءبىر كۇندە 5-6 گازەتكە شىققان جاعداي بولدى. ماعان ول اسەر ەتكەن جوق، ماعان اسەر ەتكەنى قازاقتىڭ ءبىر زيالى ازاماتى: «مىناۋ بالەنباي دەگەن جازۋشىمىز ەدى، نەگە وسىعان جالا جابىلىپ، قۋدالانىپ جاتىر؟» دەپ ارا تۇسۋگە جاراعان جوق. سودان سوڭ بالاما كەتتىم.. .»
پراگاعا ۇلىنىڭ ۇيىنە كوشىپ بارعاننان كەيىن جازۋشى ءبىر اپتادان سوڭ شاعىن اڭگىمە جازعان. كەيىن ون سەگىز كۇننىڭ ىشىندە «جارماق» دەگەن رومانىن اياقتايدى. سودان كەيىن ايگىلى «شىڭعىس حان» تاريحي حيكاياسىن باستايدى.
مۇحتار ماعاۋين چەحيا استاناسى پراگادا التى جىلداي تۇرعان. ودان كەيىن كارلوۆى ۆارى قالاسىنا قونىس اۋدارعان. ءۇش جىلدان سوڭ بالاسى امەريكاعا جۇمىس بابىمەن كەتىپ، جازۋشى دا وتباسىمەن سوندا بارعان.
«چەحيادا تۇردىق، ولار - مومىن حالىق، ازياتتاردى جاقسى كورمەيتىن ادەتتەرى دە بار. چەحيادا ءتۇرىڭ ءبىلىنىپ، ەرەكشەلەنىپ تۇراتىنبىز، ال امەريكادا قارالا، تورالا، قۇباقانداردىڭ ورتاسىنا كىرىپ كەتەسىڭ جانە سەنىڭ ءناسىل- تەگىڭە ەشكىم دە نازار اۋدارمايدى»، - دەيدى قازاق ادەبيەتىنىڭ كلاسسيگى.
ماعاۋيننىڭ وتباسى
مۇحتار ماعاۋين جارى باقىتجامالمەن ءتورت ۇل، ەكى قىز تاربيەلەپ ءوسىردى. ولاردان جيىرما شاقتى نەمەرە، بەس- التى شوبەرە ءسۇيدى.
«مەن ۇلدىڭ بالاسى، قىزدىڭ بالاسى دەپ بولمەيمىن، ءبارىن بىردەي كورەمىن. جويىت، ياعني يەۆرەي دەگەن اقىلدى حالىق تۇقىمىن قىزدان ساناعان، ونىڭ ەكىنشى سەبەبى، قىزدىڭ تۇقىمىمەن قوسىلىپ، ەسەلەپ كوبەيەسىڭ. نەمەرەلەردىڭ الدى جوعارعى مەكتەپتە وقىپ جاتىر. ءبىراق جالپى قازاققا ورتاق قيىندىق مەنىڭ بالالارىمنىڭ باسىندا دا بولدى. بالالارىما كەيدە جانىم اشيدى، تاعى ەكى بالام شەتەلدە ءجۇرىپ جاتىر، چەحيادا، پولشادا، «قالاي بولادى، نە بولادى؟» دەپ ويلايمىن. امەريكادا ەڭبەك ەتكەن ادام دالادا قالمايدى ەكەن، كولدەنەڭ زورلىق- زومبىلىق جوق. ال مىنا بىزدە كوشەدە بەيساۋات كەتىپ بارا جاتقان جەرىڭنەن ۇستاپ اكەتۋى مۇمكىن»، - دەگەن ەدى ول ءبىر سۇحباتىندا.

جادي شاكەن ۇلى

سوڭعى جاڭالىقتار