ۇلىتاۋلىق كاسىپكەر كيىكتى قولعا ۇيرەتپەك

 ۇلىتاۋدا عانا ەمەس، قاراعاندى، قىزىلوردا، اتىراۋ جانە باتىس قازاقستان وبلىستارىندا دا اقبوكەننىڭ ولەكسەلەرى تابىلدى. الەۋمەتتىك جەلىدە كيىك ۇشالارى بەينەلەنگەن جازبا قىزۋ تالقىعا ءتۇسىپ جاتىر.

 قىردا 4 ميلليوننان اسا كيىك بار

كيىك - ءومىر ءسۇرۋ ۋاقىتى قىسقا، كوبەيۋى جىلدام دالا جانۋارى. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، قالىپتى جاعدايدا ولاردىڭ جىل سايىنعى تابيعي ءولىمى جالپى سانىنىڭ شامامەن %20 ءىن قۇرايدى. ال قىسقى كۇيەكتەن السىرەپ شىققان اتالىقتاردىڭ %50 ءى ءولۋى مۇمكىن. قىرعا قاردىڭ قالىڭ تۇسۋىنە وراي ازىق قورىنىڭ ازايۋىنا بايلانىستى جانۋارلار دەنەسىندەگى ماي قورىن جوعالتادى. قاتال قىستا كيىك سانى %40-50 كە دەيىن كەمۋى مۇمكىن.

باقىتجان يساحايەۆ، ق ر ە ت ر م ورمان شارۋاشىلىعى جانە جانۋارلار دۇنيەسى كوميتەتىنىڭ باس ساراپشىسى: 

- ديناميكاسىن بايقاپ وتىرساڭىز، كيىكتىڭ ازايۋى ءازىر بايقالمايدى. كەرىسىنشە، كوبەيۋى بايقالىپ تۇر جانە ونىڭ جىلداعى تابيعي ءوزىنىڭ سۇرىپتالۋى بار. ءالسىز، اۋرۋعا بەيىم تۇرلەرى قازىرگى كۇندەرى ءولىپ، جويۋ ءجۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر دالادا. ەكولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنە سۇيەنسەك، جەر بەتىندەگى اقبوكەننىڭ %98 ءى ءبىزدىڭ ەلدە مەكەن ەتەدى. بىلتىر سانى 3 ميللونعا جۋىقتادى. ياعني 2023 -جىلعا قاراعاندا %43 كە وسكەن. ال ماماننىڭ ايتۋىنشا، بيىل قىردا شامامەن 4 ملننان اسا كيى بار. ول الدا وتەتىن ساناقتان كەيىن بەلگىلى بولادى.

 بوكەندەردىڭ ىشىندە ەڭ كوپ تاراعانى - ورال پوپۋلياتسياسى. ولاردىڭ سانى 1,5 ميلليوننان اسادى. ال بەتپاقدالالىق ءتۇرى 1 ميلليون 200 مىڭ بولسا، ۇستىرتتەگى كيىك سانى 50 مىڭعا جاقىن. ءۇستىرت پوپۋلياتسياسى - 50 مىڭ.

باقىتجان يساحايەۆ، ق ر ە ت ر م  ورمان شارۋاشىلىعى جانە جانۋارلار دۇنيەسى كوميتەتىنىڭ باس ساراپشىسى:

 - قازىر الداعى ءساۋىر ايىندا مامىر ايلارىندا ەسەپ جۇرگىزىلەدى. بىلاي عىلىمي ماقساتتا، عىلىمي ۇيىمداردىڭ باستى ماقساتتارىندا چيپتەۋ ەمەس، سپۋتنيكتىك قارعىباۋلار تاعىپ، سپۋتنيكتىك جاڭاعى سىرعالار ارقىلى تاعىپ، كيىكتەردىڭ سانىن، كوشۋىن، كيىكتەر پوپۋلياتسياسىنىڭ قونىس اۋدارۋىن، باعىتتارىن سول ارقىلى بايقاپ كورىپ وتىر. ال ەسەپتى اۋە كەمەسىن قولدانا وتىرىپ، ەسەپ جۇرگىزەدى.

 كيىكتى قولعا ۇيرەتۋگە بولادى

كيىكتى دە قولعا ۇيرەتۋگە بولادى. ۇلىتاۋلىق ماديار ءالجاپپار سەرىكتەستەرىمەن بىرگە بۇرىن- سوڭدى قازاق دالاسىندا بولماعان شارۋانى قولعا الدى. كاسىپكەر كيىكتى قولدا ءوسىرىپ، تۋريست تارتۋدى كوزدەپ وتىر. شارۋاشىلىق 70 كە تارتا قۇرالايدان باستالسا، بۇگىندە ولاردىڭ سانى 700 گە جەتكەن. قازىر كيىكتەردى اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ جانۋارلاردى بىردەيلەندىرۋ بازاسىنا ەنگىزۋدى كوزدەپ وتىر. ءسويتىپ، جانۋاردىڭ تەرىسىن، ءمۇيىزىن ەكسپورتقا جونەلتۋ جوسپارى بار.

 كيىكتەرگە جويىلۋ قاۋپى ءتونىپ تۇرعان

 جوق كيىكتەرگە جويىلىپ كەتۋ قاۋپى ءتونىپ تۇرعان جوق. بۇل تۋرالى بۋرابايداعى كەلەلى كەڭەستە مەملەكەت باسشىسى باسا ايتتى. قاسىم- جومارت توقايەۆ تابيعي بايلىعىمەن، جان- جانۋارلار دۇنيەسىمەن بۇكىل الەمگە تانىمال ەلىمىزدىڭ بيولوگيالىق ءارالۋاندىعىن قورعاۋ ايرىقشا ماڭىزدى مىندەتكە اينالدى. سول سەبەپتى بيولوگيالىق ءارالۋاندىقتى قورعاۋ قورىن قۇرۋدى تاپسىردى.

 قاسىم-جومارت توقايەۆ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى:

 - حالىقارالىق بيولوگيالىق ءارالۋاندىقتى قورعاۋ قورىن قۇرۋ كەرەك دەپ سانايمىن. مەن مەملەكەت باسشىسى رەتىندە بۇل اۋقىمدى جۇمىستىڭ ماڭىزى وراسان زور ەكەنىن كورسەتۋ ءۇشىن وسى قوعامدىق ۇيىمعا ءوزىم جەتەكشىلىك ەتۋگە دايىنمىن. «اۋىل» پارتياسىنىڭ وكىلدەرى كيىكتەر تۋرالى ماسەلە كوتەرگەنىن بىلەمىن. ايماقتارداعى شارۋالاردان دا وسىعان قاتىستى وتىنىشتەر، حاتتار كەلىپ جاتىر. رۇقساتسىز اڭ اۋلاعاندارعا جازانى كۇشەيتۋ ءۇشىن مەنىڭ باستاماممەن 2019 -جىلى زاڭنامالىق شارالار قابىلداندى.

وسى جانە باسقا دا جان- جاقتى شارالاردىڭ ناتيجەسىندە ەلىمىزدەگى كيىك سانى كۇرت ارتتى. قازىر ولارعا جويىلىپ كەتۋ قاۋپى تونىپ تۇرعان جوق. كيىكتەردى زاڭسىز اتۋ نەمەسە زيان كەلتىرگەنى ءۇشىن، جانۋاردىڭ اتالىعىن اتقاندار ءۇشىن 500 ا ە ك، ال انالىق كيىك پەن ءتولىن اتقاندارعا 350 اەك كولەمىندە ايىپپۇل سالىنادى.

https://24.kz