جىر جۇيرىكتەرى

  استانا. قازاقپارات - «ولەڭگە جامبىل جۇيرىك، انگە كەنەن، سۋ جورعا ۇمبەتالى قارا دونەن»، دەگەن قۇلاگەر اقىن ءىلياس جانسۇگىر ۇلى جىرىنىڭ ايعاعى ءدال وسى سۋرەت ىسپەتتى. تاريحي فوتو 1943 -جىلى جامبىل اۋىلىنىڭ اۋلاسىندا تۇسىرىلگەن.

تابيعاتىنان كوپشىل اقىنعا قاشاندا ماڭايىنا جانارىندا جارقىل، بويىندا تالانتى بار جاستاردى جيناپ، جان جادىراتاتىن جاقسى قاسيەت ءتان بولعان. سونىڭ ءبىر دالەلى دە وسى سۋرەت سەكىلدى. توپتاسىپ تۇسكەن بۇل كادرداعى كوپ ىشىنەن كوزگە ەرەكشە جىلىۇشىرايتىن ءۇش بەينە - جامبىل جابايەۆ، كەنەن ازىربايەۆ، ۇمبەتالى كارىبايەۆ. تاريحي فوتو قوس اقىننىڭ جىر الىبىنا سالەم بەرە كەلگەن كەزىندە تۇسىرىلسە كەرەك.

جامبىل بابامىز اقىن، ءانشى، كومپوزيتور كەنەننىڭ ونەرىن قىرعىز جەرىندە وتكەن القالى جيىنداردىڭ بىرىندە كورىپ قالىپ، ساڭقىلداعان داۋسىن ەستىپ، ادامدىق اسىل قاسيەتتەرىنە باس ءيىپ، جانىنا جاقىن تارتادى. وزىنە ومىرلىك شاكىرت ەتەدى. «كەنەننىڭ كومەيىنە بۇلبۇل ۇيا سالعان»، دەپ ەرەكشە ماقتانىپ، مارقايادى ەكەن ءار كەزدەسكەن سايىن اقىن. قىرعىز ەلىندەگى سول ءبىر تانىستىقتان سوڭ جانىنان ءبىر ەلى جىرىقتاتپاعان جاقىنىن جامبىل جابايەۆ 1936 -جىلى ماسكەۋدە وتكەن قازاق ادەبيەتى مەن ونەرىنىڭ ونكۇندىگىنە بارعاندا دا، شوتا رۋستاۆەليدىڭ تويىنا ساپارلاعاندا دا وزىمەن بىرگە ەرتىپ جۇرگەن ەكەن. شاكىرتىنە وتىرىستاردا ءان ايتقىزىپ، وتكەن-كەتكەندى ەسكە الىپ، كوڭىلىن كورىكتەندىرىپتى. كەنەن ازىربايەۆ جىر الىبىنىڭ ومىردەگى ولە- ولگەنشە سىيلاسىپ وتكەن قادىرلى ىنىلەرىنىڭ ءبىرى بولعان. قوس تۇلعا اراسىندا ۇرپاققا ۇلگى بولارلىق اعالى-ءىنىلى كەرەمەت سىيلاستىق، اڭىزعا بەرگىسىز تاعىلىمدى دوستىق بولعان دەسەدى.

حالىق اقىنى، «جەتىسۋدىڭ جەلماياسى» اتانعان جىر جۇيرىگى ۇمبەتالى كارىبايەۆ تا جامبىل اقىننىڭ جۇرەگىن جاۋلاعان جاقسى ىنىلەرىنىڭ ءبىرى بولعان. ايتىس دەسە دۇنيەنى ۇمىتقان ءدۇلدۇل دارىن جىر الىبىن ايرىقشا قۇرمەت تۇتىپ، ءجيى حال سۇراسىپ، سىيلاسىپ ءوتىپتى. بۇل تۋرالى بەلگىلى ادەبيەتتانۋشى، اكادەميك ءۋاليحان قاليجانوۆ: «جامبىل مەن ۇمبەتالى - قالجىڭى جاراسىپ، ومىردە دە، ونەردە دە وتە قاتتى سىيلاسىپ وتكەن جاندار. بىردە جامبىل اۋىرىپ جاتقاندا ۇمبەتالى كوڭىل سۇراي بارىپتى. اڭگىمە ۇستىندە ايتىسكەر ءىنىسىنىڭ ءۇنسىز قالعانىنا شىداماعان اقىن: «ءاي، ۇمبەت، نەگە ۇندەمەي وتىرسىڭ»، دەپ دومبىراسىمەن ءتۇرتىپ قاعىتا وزىنە قاراتادى دا: «بويىڭدى كەرىپ، اياعىڭدى جيىپ، دومبىراڭدى قاعىپ وتىرىپ ولەڭ ايتساڭ، ونەر قالعىمايدى»، دەپتى. كەز كەلگەن جاعدايدا، ءتىپتى داستارقان باسىندا وتىرسا دا، سىرقاتتانىپ جاتسا دا، جامبىل بابامىز ءار ءسوزىن وسىلاي پوەزيالىق كوركەمدىكپەن ساباقتاعان»، دەيدى.

ءيا، تۇلعالار بايلانىسىنىڭ ونەگەسىن كورسەتكەن بۇل سۋرەتتىڭ تاريحى ەرەكشە.

نازەركە جۇماباي

فوتو: ادەبيەت پورتالى

egemen.kz