جىلان جىلى قازاق حالقى ءۇشىن قۇپياعا، توسىن وزگەرىسكە تولى بولماق - ەتنوگراف

الماتى. KAZINFORM - شىعىس جىلناماسىنا سايكەس 2025 -جىلدىڭ يەسى - جىلان. جىلان - قازاق داستۇرىندە اقىل-پاراساتتىڭ، ساقتىقتىڭ جانە تەرەڭ ويدىڭ سيمۆولى. بۇل تۋرالى Kazinform تىلشىسىنە ەتنوگراف-عالىم، فولكلورشى بولات بوپاي ۇلى ايتىپ بەردى.

ەتنوگرافتىڭ ايتۋىنشا، جىلان - شىعىس كۇنتىزبەسى بويىنشا جىل ون ەكى مۇشەلگە بولىنەتىن كەزەڭنىڭ التىنشى جىلى.

- قازاق حالقى كورگەن ءتۇسىن دە، باستاعان ءىسىن دە جاقسىلىققا جوريدى. مىنا كىرگەن جىلان جىلىن دا ەرەكشە بالاپ، ءومىرىن باتىنا ساناپ «جاقسى جىل»، «ەسەن جىل»، «قۇت جىل» كىردى دەپ جاقسى تىلەك، اق نيەتپەن قارسى الۋ كەرەك. بۇل جىل قۇپيالارعا، توسىن وزگەرىستەرگە، كۇردەلى سىناقتارعا تولى بولىپ، ويلانۋدى، اقىلمەن شەشىم قابىلداۋدى تالاپ ەتەدى.

سونىمەن قاتار، ول 12 جىل بۇرىن بولعان وقيعالاردىڭ قايتالانۋى مۇمكىن ەكەنىن تىلگە تيەك ەتتى.

- قازاق حالقى «ون ەكى جىلدا وقيعا قايتالانادى» دەپ قارايدى. بۇل - حالىق بايقاعان ءومىر زاڭدىلىعى، سيكلدىك قۇبىلىستار. اتاپ ايتقاندا، 1989 -جىل - جەلتوقسان وقيعاسى. قازاقستاندا وسى جىلى ۇلتتىڭ جاڭا سەرپىلىسى بايقالدى. 2001 -جىلى تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن ەل ەكونوميكاسى قالىپتاسىپ، تۇراقتىلىققا بەت الدى. 2013 -جىل - الەۋمەتتىك جاڭعىرۋلار كەزەڭى بولدى، حالىقارالىق ارەنادا ەل بەدەلى ارتا ءتۇستى. بۇل تسيكل الداعى جىلان جىلى دا تاريحي وزگەرىستەرگە تولى بولاتىنىن مەڭزەيدى، - دەيدى عالىم.

سونداي-اق ول كەلەر جىلى قيىندىق پەن مۇمكىندىك قاتار جۇرەتىنىن جەتكىزدى. ايتۋىنشا، حالىق وسى جىلى ءار شەشىمدى اسىقپاي، بايىپپەن قابىلداۋعا تىرىسقان.

يمانىن ساقتاپ، يباسىن اقتاپ، باس اماندىعىن سۇراپ، بەرەكەلى بەيبىت جۇرگەن ادامنىڭ باق جۇلدىزى كوتەرىلەدى دەپ سەنگەن.

- جىلان جىلى كوبىنەسە رەفورما، وزگەرىستەر كەزەڭى رەتىندە تانىلعان. قيىندىقتار مەن مۇمكىندىكتەر قاتار جۇرەتىن جىل. قازاق حالقى ءار ىسكە سابىرمەن قاراعان ادامنىڭ ماقسات- مۇراتى ورىندالادى دەپ سەنگەن، - دەدى ەتنوگراف.

سپيكەر جىلان جىلى ينتەللەكتۋالدى دامۋعا، ءبىلىم مەن عىلىم سالاسىنا ەرەكشە سەرپىلىس بەرەتىنىن جەتكىزدى.

- ءار ادام ءوزى شۇعىلدانعان ماماندىعى بويىنشا تىرىسىپ جۇمىس ىستەسە، بار ويلاعانى جۇزەگە اسادى. قارجىلىق، الەۋمەتتىك ماسەلەلەردە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك تالاپ ەتەدى. ىسىراپشىلدىققا قارسى تۇرىپ، جوسپارمەن قارجى جۇمساعان ادامعا بايلىق پەن باق قاتار ورالادى. بۇل جىل ارتىق نارسەلەردەن ارىلىپ، جاڭا باستامالار جاساۋعا ءتيىمدى كەزەڭ. جاڭاشىلدىققا دەن قويۋى كەرەك. كونە دۇنيەدەن، ەسكى كوزقاراستان ارىلۋ ارقىلى، تىڭ قادام جاساعان ادامنىڭ بارلىق ءىسى ىلگەرى باسادى. باتىل قادامدار جاساپ، تەرىس ەنەرگيانى وڭ ەنەرگياعا اينالدىرا بىلگەن ادام، ءوز ماقساتىنا جەتەدى. قازاق حالقىندا جىلان جىلى «جاراتىلىستىڭ سىنىنان وتەتىن جىل» دەپ اتالعان، - دەدى ول.

ەسكە سالا كەتەيىك، بۇعان دەيىن جىلان جىلىن قالاي قارسى الۋ جونىندە ۇسىنىم-ماتەريال دايىنداعان بولاتىنبىز.

اۆتور
الما مۇقانوۆا