جىل قورىتىندىسى: اقمولا وبلىسىنداعى 10 ايتۋلى وقيعا
اقمولا وبلىسى ءۇشىن ءوتىپ بارا جاتقان 2023-جىل جامان بولعان جوق. وبلىستىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنا ءوڭىر ديقاندارىنىڭ قوسقان ۇلەسى ەلەۋلى بولىپ وتىر. Kazinform ءتىلشىسى اقمولا وبلىسىندا بولعان وسى جىلدىڭ 10 ايتۋلى وقيعاسىن تىزبەكتەيدى.
ەلىمىزدىڭ 20 ميلليونىنشى تۇرعىنى دۇنيەگە كەلدى
بۋراباي اۋدانىنىڭ شۋچە قالاسىنداعى دۇنيەگە كەلگەن ءسابيدىڭ ەسىمىن اتا-اناسى ياسينا دەپ قويدى. ول - دينارا مەن ايدار يسەنوۆتەر وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن ەكىنشى بالا. تۇڭعىشتارى - ۇل بالا، 2 جاستا. جاڭا تۋعان نارەستەنىڭ سالماعى - 4 ك گ 100 گرام، بويى - 57 س م.
ەلىمىزدىڭ 20 ميلليونىنشى تۇرعىنى دۇنيەگە كەلۋىنە بايلانىستى مەملەكەت باسشىسى وتانداستارىمىزدى اقجولتاي جاڭالىقپەن قۇتتىقتاعان ەدى.
«حالقىمىزدىڭ سانى 20 ميلليونعا جەتتى! بارشاڭىزدى اقجولتاي جاڭالىقپەن قۇتتىقتايمىن! باقىتتى وتباسى - باقۋاتتى ەلدىڭ نەگىزى. مەملەكەت وتباسى قۇندىلىقتارىن نىعايتۋعا، انا مەن بالانى قورعاۋعا باسا ءمان بەرەدى»، - دەپ قۇتتىقتاعان بولاتىن قاسىم- جومارت توقايەۆ.
سونىمەن بىرگە، اقمولا وبلىسىنىڭ اكىمى مارات احمەتجانوۆ پەرزەنتحاناعا بارىپ، ەل پرەزيدەنتىنىڭ اتىنان جاڭا تۋعان ءسابيدىڭ اتا-اناسىن 20 ميلليونىنشى تۇرعىندى دۇنيەگە اكەلۋىمەن قۇتتىقتادى.
جاڭا سايلانعان اكىمدەر قىزمەتىنە كىرىستى
بيىل 5-قاراشادا ەلىمىزدە العاش رەت پيلوتتىق رەجيمدە اۋداندار مەن وبلىستىق ماڭىزى بار قالالاردىڭ اكىمى سايلاندى.
اقمولا وبلىسىندا اقكول، شورتاندى، استراحان، ەسىل جانەجاقسى اۋداندارىنىڭ اكىمى سايلاندى.
اۋماقتىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ اقپاراتىنا سايكەس، اقكول اۋدانىندا سايلاۋشىلاردىڭ كەلۋى 73 پايىز بولدى.
كوپشىلىك داۋىس ءبىرجان ءابدىراحمانوۆقا بەرىلدى. كەيىن ايماق باسشىسى مارات احمەتجانوۆ اقكول جانە شورتاندى اۋداندارىندا بولىپ، اۋدان اكتيۆتەرىنە جاڭا اكىمدەردى تانىستىردى.
«نان بولسا، ءان دە بولادى»
ءوڭىر ديقاندارى ونىمدىلىك تومەن بولعانىنا قاراماستان 3 ميلليون توننادان استام استىق جينادى. اقمولالىق شارۋالار ءۇشىن ءوتىپ بارا جاتقان جىل وڭاي بولعان جوق. كوكتەمدەگى ىلعالدىڭ ازدىعى، جازداعى قۇرعاقشىلىق جانە تامىز- قىركۇيەك ايلارىنداعى جاۋىن-شاشىن ەگىننىڭ بىتىك شىعۋىنا ءبىراز كەدەرگى كەلتىردى. ودان قالدى، كيىكتەر شاۋىپ ءبىراز ەگىن تاپتالدى.
اسىرەسە، ەگىن وراعى كەزىندەگى جاڭبىردان زالال كوپ كەلدى، 2 ميلليون 945 مىڭ گەكتاردىڭ ەگىنى كوكتەپ كەتتى. سول ءۇشىن ۇكىمەت تاراپىنان 20 مىڭ توننا جانار- جاعارماي جانە 1 مىڭ توننا گاز ءبولىندى.
وسى قيىندىقتارعا قاراماستان شارۋالار ەگىن وراعى ناۋقانىن ۋاقىتىلى اياقتاپ، بار التىن استىقتى شاشپاي-توكپەي جيناپ الدى. وبلىس بويىنشا ورتاشا گەكتار بەرەكەسى 6,4 سەنتنەردەن اينالدى.
ەلىمىزدەگى ءاربىر ءۇشىنشى توننا ەت اقمولا وبلىسىندا وندىرىلەدى
وبلىستا كەيىنگى جىلداردا ونەركاسىپ سالاسى قارقىندى دامىپ كەلەدى. اسىرەسە، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن وڭدەيتىن كاسىپورىندار قاتارى جىلدان- جىلعا كوبەيە تۇسكەن.
اقمولا وبلىستىق كاسىپكەرلىك جانە تۋريزم باسقارماسىنىڭ مالىمەتىنشە، قازىرگى كۇنى وبلىستا جالپى ىشكى ءونىمنىڭ 27,6 پايىزى ونەركاسىپ سالاسىنىڭ ۇلەسىنە تيەدى. ال ونەركاسىپ سالاسىنىڭ ءوز ىشىندە وڭدەۋشى كاسىپورىندار ونىمدەرىنىڭ ۇلەسى - 78,6 پايىز.
ونەركاسىپ سالاسىندا بۇگىنگى كۇنى 732 كاسىپورىن جۇمىس ىستەيدى. ونىڭ ىشىندە ازىق-تۇلىك ونىمدەرىن وڭدەيتىن 145 كاسىپورىننىڭ ءبىرىنشى توقسانداعى وندىرگەن ءونىم كولەمى - جالپى ءونىمنىڭ 15,4 پايىزىن الدى.
سوڭعى بەس جىلدىڭ ىشىندە بۇل سالادا جوعارى ءوسىم ساقتالىپ كەلەدى. ناقتىراق الساق، 2018 -جىلى - 107,6 پايىز، 2019 - 103,2، 2020 – 109,9، 2021 - 115,5، 2022 -جىلى 101,1 پايىز بولدى. بيىلعى العاشقى ءۇش ايداعى ازىق-تۇلىك ونىمدەرىن وڭدەۋ سالاسىنداعى ءوسىم - 4,1 پايىز. وسى كەزەڭ ىشىندە ەت جانە شۇجىق ونىمدەرىن شىعارۋ 10,8 پايىزعا، سارى ماي ءوندىرۋ 69,4 پايىزعا، وسىمدىك مايىن شىعارۋ 74,7 پايىزعا وسكەن.
رەسپۋبليكادا اقمولا وبلىسىنىڭ الار ۇلەس سالماعى باسىم. ءاربىر ءۇشىنشى توننا ەت اقمولا وبلىسىندا وندىرىلەدى.
پولياكتار قازاق حالقىنا ارناپ ەسكەرتكىش ورناتتى
شورتاندى اۋدانىنىڭ پەتروۆكا اۋىلىندا جەرگىلىكتى پولياكتاردىڭ قازاق حالقىنا العىسى رەتىندە ورناتىلعان شاعىن ساۋلەت ەسكەرتكىشىنىڭ اشىلۋ سالتاناتى ءوتتى.
ەسكەرتكىشتىڭ اشىلۋ راسىمىنە قازاقستانداعى پولشا ەلشىسى سەليم حازبيەۆيچ، قازاقستانداعى پولياكتار وداعىنىڭ پرەزيدەنتى ەكاتەرينا وستروۆسكايا، «اقمولا وبلىسىنىڭ پولياكتار بىرلەستىگى» قب ءتورايىمى ناتاليا ناگاچيەۆسكايا، استانا قالاسىنىڭ ارحيەپيسكوپى توماش بەرنارد پەتا، ق ر ادىلەت ارداگەرى پاۆەل تريش، «Teraz Sucholaski» قوعامىنىڭ ءتوراعاسى بوگدان سكيبا، اقمولا جانە قوستاناي وبلىسىنىڭ ءدىني قىزمەتكەرلەرى، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مۇشەلەرى جانە ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورلارى، سونداي-اق پولشادان كەلگەن وزگە دە قوناقتار قاتىستى.
«بۇل ەستەلىك ساۋلەت ەسكەرتكىشى مەيىرىمدىلىك، جاناشىرلىق، ادامزاتتىڭ قاسىرەتىن ءتۇسىنۋ سياقتى ىرگەلى جالپىادامزاتتىق قۇندىلىقتارعا نەگىزدەلگەن جانە ءبىزدى ەرىكسىز وتكەنگە ورالتادى. سونداي-اق ۇلى دالا ەلىنىڭ تاريحىن ەسكە سالىپ، اتا-بابالاردىڭ ەڭ جاقسى، اسىل داستۇرلەرىن ۇستانۋعا شاقىرادى»، - دەدى «اقمولا وبلىسىنىڭ پولياكتار بىرلەستىگى» ق ب ءتورايىمى ناتاليا ناگاچەۆسكايا.
وبلىس اكىمى اۋىستى
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ تاپسىرماسى بويىنشا پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى ولجاس بەكتەنوۆ اقمولا وبلىسىنىڭ بارلىق دەڭگەيدەگى ءماسليحات دەپۋتاتتارىنىڭ جينالىسىنا قاتىسۋ ءۇشىن كوكشەتاۋ قالاسىنا جۇمىس ساپارىمەن باردى.
كەزدەسۋ بارىسىندا ولجاس بەكتەنوۆ دەپۋتاتتارعا اقمولا وبلىسىنىڭ اكىمى لاۋازىمىنا مارات احمەتجانوۆ پەن مۇرات بالپاننىڭ كانديداتۋراسىن ۇسىنۋ تۋرالى پرەزيدەنتتىڭ حاتىن وقىپ بەردى. اشىق داۋىس بەرۋدىڭ ناتيجەسىندە 177 دەپۋتات مارات احمەتجانوۆتىڭ، 73 دەپۋتات مۇرات بالپاننىڭ كانديداتۋراسىن قولداپ، داۋىس بەردى. جينالىسقا بارلىعى 250 دەپۋتات قاتىستى. داۋىس بەرۋ قورىتىندىسى بويىنشا پرەزيدەنت جارلىعىمەن مارات احمەتجانوۆ اقمولا وبلىسىنىڭ اكىمى بولىپ تاعايىندالدى.
ءوڭىر اكتيۆىنە جاڭا اكىمدى تانىستىرعان ولجاس بەكتەنوۆ مارات احمەتجانوۆتىڭ قۇقىق قورعاۋ جانە قاداعالاۋ سالالارىندا ءتۇرلى باسشىلىق قىزمەتتەردى ءتيىمدى اتقارعان تاجىريبەلى باسشى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ولجاس بەكتەنوۆ وبلىس باسشىلىعى پرەزيدەنتتىڭ حالىققا جولداۋىندا كورسەتىلگەن مىندەتتەردى ىسكە اسىرۋعا كۇش سالۋى قاجەت ەكەنىن ايتتى.
1500 دومبىراشى ءبىر مەزەتتە كۇي تارتتى
اقمولا وبلىسىندا ۇلتتىق دومبىرا كۇنىنە وراي 1 مىڭنان استام ءىس-شارا وتكىزىلدى. دومبىرا كۇنىنە جانە قازاقتىڭ ۇلى كۇيشى-كومپوزيتورى قۇرمانعازى ساعىرباي ۇلىنىڭ 205 جىلدىعىنا ارنالعان «كۇمبىرلەگەن كۇمىس كۇي» اتتى وبلىستىق بايقاۋعا اقكول، استراحان، اتباسار، بۇلاندى، بۋراباي، جاقسى، زەرەندى، قورعالجىن، شورتاندى اۋداندارى مەن ستەپنوگورسك، قوسشى جانە كوكشەتاۋ قالالارىنان بارلىعى 18-35 جاس ارالىعىنداعى 20 دان استام كۇيشى قاتىستى.
2-شىلدە - ۇلتتىق دومبىرا كۇنىنە وراي كوكشەتاۋ قالاسىنداعى ابىلاي حان الاڭىندا 1,5 مىڭ ونەرپازداردىڭ قاتىسۋىمەن «دومبىرا» اتتى فلەش-موب ءوتتى. وندا وبلىسىمىزدىڭ كاسىبي دومبىراشىلارى، ۇكىلى ىبىراي اتىنداعى اقمولا وبلىستىق فيلارمونياسىنىڭ ك. كۇمىسبەكوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق اسپاپتار وركەسترى، كوكشەتاۋ قالاسىنىڭ ءبىرجان سال اتىنداعى مۋزىكالىق كوللەدجى، اقان سەرى اتىنداعى جوعارى مادەنيەت كوللەدجىنىڭ، قالا مەكتەپتەرىنىڭ، اقكول، بۋراباي، اتباسار، ەگىندىكول، جاقسى، سەلينوگراد، ساندىقتاۋ، قورعالجىن، بۇلاندى، شورتاندى، زەرەندى اۋداندارى مەن كوكشەتاۋ، قوسشى قالاسىنىڭ بىرلەسكەن دومبىراشىلار انسامبلى مەن كۇي مەكتەبىنىڭ شاكىرتتەرى بىرلەسىپ، قازاق حالىق كومپوزيتورلارىنىڭ كۇيلەرىن ءبىر مەزەتتە ورىندادى
كيىكتەر 76,9 مىڭ گەكتار ەگىستىكتى تاپتاپ كەتتى
اقمولا وبلىسىنىڭ ديقاندارى اقبوكەننىڭ كوپتىگىنەن قىرۋار شىعىنعا ۇشىرادى. اسىرەسە ەگىندىكول، اتباسار، جارقايىڭ، قورعالجىن جانە جاقسى اۋداندارىنداعى شارۋالار زارداپ شەكتى.
اتباسار اۋدانىنداعى «اگرومار ترەيد» ماگومەد دزەيتوۆتىڭ ايتۋىنشا، بيىل اقبوكەن بىلتىرعىدان دا كوپ. شارۋاشىلىقتىڭ 7 مىڭعا جۋىق گەكتار ەگىستىك القابىن تاپتاپ، ەداۋىر شىعىن كەلتىردى.
ال جارقايىڭ اۋدانىندا اقبوكەندەردەن 17 شارۋاشىلىق زارداپ شەكتى. مۇندا جازدا اقبوكەندەردىڭ سانى 120 مىڭعا جەتكەن.
وسىلايشا، كوكتەمگى ەگىستىك جۇمىستارىنا ميلليونداعان ينۆەستيتسيا سالعان شارۋالار ۇلكەن شىعىنعا ۇشىرادى.
جالپى، بيىل اقمولا وبلىسىندا اقبوكەندەردەن 76,9 مىڭ گەكتار ەگىستىككە زيان كەلگەنى انىقتالدى. ەڭ ۇلكەن شىعىن كولەمى شامامەن ەگىندىكول اۋدانىندا 40 مىڭ گەكتاردان اسسا، اتباسار اۋدانىندا 17,4 مىڭ گەكتار، جارقايىڭ اۋدانىندا 9,5 مىڭ گەكتار، قورعالجىن اۋدانىندا 5,7 مىڭ گەكتار جانە جاقسى اۋدانىندا 3,7 مىڭ گەكتار بولدى.
كوكشەتاۋدا ج ە و سالۋ جونىندە مەموراندۋمعا قول قويىلدى
2019 -جىلدىڭ 14 قاراشاسىندا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ توراعالىعىمەن كوكشەتاۋدا وتكەن اقمولا وبلىسىن دامىتۋ جونىندەگى كەڭەستە وبلىس ورتالىعىندا جىلۋ ەلەكتر ورتالىعىن سالۋ ماسەلەسى كوتەرىلگەن بولاتىن. جاقىندااقمولا وبلىسىنىڭ اكىمى مارات احمەتجانوۆ ورتالىق كوممۋنيكاتسيالار قىزمەتىندە وتكەن بريفينگىدە كوكشەتاۋدا سالىناتىن جىلۋ-ەلەكتر ورتالىعىنىڭ ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىگى قالاي قامتاماسىز ەتىلەتىنىن ايتتى. ايماق باسشىسى جىلۋ- ەلەكتر ورتالىعىن سالۋ جونىندە مەموراندۋمعا قول قويىلعانىن ەسكە سالدى.
«بۇل ءوزى كوپتەن كۇتكەن جوبا. ويتكەنى وكىنىشكە قاراي، كوكشەتاۋ قالاسى ءوزىنىڭ جىلۋ- ەلەكتر ورتالىعى جوق وبلىس ورتالىقتارىنىڭ ءبىرى بولىپ وتىر. باسقاشا ايتساق، حالىق اراسىندا كوكشەتاۋدى «اريستوندار قالاسى» دەپ اتايدى - ءار ۇيدە سۋ جىلىتاتىن قوندىرعى ورناتىلعان. مەن ايتىپ تۇرعان مەموراندۋمنىڭ ورىندالۋىنا ەنەرگەتيكا مينيسترلىگى جاۋاپتى. ءبىراق ءبىز دە باسى- قاسىندامىز. جۋىقتا عانا ەنەرگەتيكا ءمينيسترى وسى نىساندى سالاتىن مەردىگەرمەن بارىپ كەزدەستى. قازىر ساراپتاما ءجۇرىپ جاتىر، اياقتالۋ ساتىسىندا. وسىدان كەيىن بىردەن قۇرىلىس باستالادى. ونىڭ ۇستىنە جىلۋ- ەلەكتر ورتالىعى قوسىمشا جۇمىس ورنىن بەرەدى»، - دەدى ايماق باسشىسى.
ونىڭ ايتۋىنشا، جىلۋ- ەلەكتر ورتالىعى حالىقتىڭ ەلەكتر شىعىندارىنا جۇمسايتىن شىعىندارىن ازايتۋ كەرەك.
60 ەلدى مەكەننىڭ ەسكى اتاۋى قايتارىلاتىن بولدى
بۇل تۋرالى كوكشەتاۋدا وتكەن «تۇركى جازبالارى جانە ونوماستيكا» اتتى حالىقارالىق كونفەرەنتسياسىندا ايماق باسشىسىنىڭ ورىنباسارى التىناي امىرەنوۆا ءمالىم ەتتى. كونفەرەنتسياعا تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور جامبىل ارتىقبايەۆ، ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى تۇرسىنحان زاكەن ۇلى، ش. ءۋاليحانوۆ اتىنداعى كوكشەتاۋ ۋنيۆەرسيتەتى قازاق فيلولوگياسى كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى ءسابيت جامبەك، سونداي- اق ونلاين رەجيمدە وزبەكستان عىلىم اكادەمياسى ۇلتتىق ارحەولوگيا ورتالىعىنىڭ پروفەسسورى گايبۋللا باباياروۆ قاتىسىپ، بايانداما جاسادى.
جيىندا وبلىس باسشىسىنىڭ ورىنباسارى التىناي امىرەنوۆا ءتۇبى ءبىر تۇركى حالىقتارى جازبالارى كۇنىنە ارنالعان شارانىڭ ماڭىزىنا توقتالا كەلە، وڭىردە ءبىرقاتار ەلدى مەكەن اتاۋىن وزگەرتۋ بويىنشا اۋقىمدى جۇمىس ءجۇرىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى.
ونىڭ سوزىنشە، 2022 -جىلى وبلىستىق ونوماستيكا كوميسسياسى 27 ەلدى مەكەننىڭ ەسكى اتاۋىن قايتارۋعا كەلىسىم بەردى. 2023 -جىلى يدەولوگيالىق تۇرعىدان ەسكىرگەن 60 ەلدى مەكەننىڭ اتاۋىن وزگەرتۋ بويىنشا جۇمىستار قولعا الىندى.
اۆتور
اسلان وسپانوۆ
