جاستار سينتەتيكالىق ەسىرتكىگە نەگە قۇمار-ساراپشى پىكىرى
استانا. KAZINFORM - سوڭعى جىلدارى ادەتتەگى ەسىرتكىدەن تۇبەگەيلى ەرەكشەلەنەتىن پسيحواكتيۆتى زاتتاردىڭ جاڭا ءتۇرى پايدا بولدى.
ولاردىڭ ەرەكشەلىگى نەدە؟ ەسىرتكىگە ەسىرگەندەردى قانداي جازا كۇتىپ تۇر جانە ونىمەن كۇرەس قالاي ءجۇرىپ جاتىر؟ وسى جانە وزگە دە ەسىرتكى بيزنەسىنىڭ كولەڭكەلى تۇسىن ءبىلۋ ماقساتىندا استانا قالاسى پولتسيا دەپارتامەنتى ەسىرتكى قىلمىسىنا قارسى ءىس قيمىل باسقارماسىنىڭ اعا جەدەل ۋاكىلى، پوليتسيا مايورى ءاليا قيبات قىزىن اڭگىمەگە تارتقان ەدىك.
قازىرگى زامانعى ەسىرتكى - سينتەتيكالىق ءونىم، ياعني «دامدەۋىش» (سپايس)، «جىلدامدىق»، «مياۋ» تاعى باسقا. ولار دەنەگە ەكپەيدى شەگەدى، جۇتادى نەمەسە يىسكەيدى. سينتەتيكالىق ەسىرتكى داستۇرلىگە قاراعاندا ارزانىراق، سوندىقتان قول جەتىمدى.
كەز كەلگەن ەسىرتكى ادام اعزاسىن ۋلايدى، ونىڭ سالدارى اۋىر. اسىرەسە جۇرەك پەن باۋىرعا، مي مەن جۇيكە جۇيەسىنە كەرى اسەر ەتەدى، سالدارىنان ينتەللەكتۋالدى قابىلەتتەر تومەندەيدى. سونىمەن قاتار ادامنىڭ مىنەزى مەن ءىس- ارەكەتى وزگەرەدى، ول بىلجىر، نەمقۇرايلى، تۇيىق بولادى جانە ونى ەشنارسە قىزىقتىرمايدى.
«ەسىرتكىنىڭ سالدارى جويقىن - فوبيا، ەسەرسۋ، ساندىراق جانە دۇربەلەڭگە باستالادى، ال بىرنەشە رەت قولدانعاننان كەيىن وعان تاۋەلدىلىك تۋىندايدى. ۋاقىت وتە كەلە اعزانى قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن ناشاقور ەسىرتكىنىڭ دوزاسىن ۇلعايتادى، ونىڭ ارتى ولىمگە اكەلەدى. قازىر ءاربىر ادام، ونىڭ ىشىندە جاستاردا بار ينتەرنەتكە ەركىن قول جەتكىزە الادى. ادام بىلمەستىكتەن ەسىرتكى كۋرەرىنە اينالۋى ابدەن مۇمكىن، ال ونى تۇتىنسا جاعداي مۇلدەم مۇشكىل»، - دەدى ءاليا قيبات قىزى.
ونىڭ ايتۋىنشا، ناشاقورلاردى قىلمىسكەرگە تەڭەۋگە بولادى. سەبەبى ەسىرتكىگە اقشا تابۋ ءۇشىن ۇرلىققا، توناۋعا، جەزوكشەلىكپەن اينالىسۋعا نەمەسە جورا-جولداستارىنا پسيحواكتيۆتى زاتتاردى تاراتاتىن ديلەرگە اينالۋى مۇمكىن.
ەسىرتكىنى يەمدەنگەن ادام ارەكەتى ول ساتىپ الۋ، تاۋارلار مەن زاتتارعا ايىرباستاۋ، قارىز الۋ نەمەسە سىيلىق رەتىندە الۋ، تابىلعان زاتتاردى يەمدەنۋ، قىزمەت ۇسىنۋ، جابايى وسىمدىكتەردى جيناۋدان تۇرادى. ول ارەكەتتەر زاڭسىز.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى قىلمىستىق كودەكسىنىڭ 15-بابىنا سايكەس 16 جاستان باستاپ قىلمىستىق جاۋاپقا تارتىلادى، الايدا جەكەلەگەن اۋىر جانە اسا اۋىر قىلمىس جاساعانى ءۇشىن 14 جاستان باستاپ جازا قولدانىلادى.
ەسىرتكى سالاسىنا قاتىستى بارلىق ءىس- ارەكەت اۋىر جانە اسا اۋىر قىلمىستار ساناتىنا جاتادى، ول ءۇشىن 7 جىلدان باستاپ باس بوستاندىعىنان ايىرۋ كوزدەلگەن.
ءومىر بويى:
- ەسىرتكىنى تۇتىنۋعا كوندىرگەنى ءۇشىن، ونىڭ ىشىندە ينتەرنەت-رەسۋرستاردى پايدالانۋ ارقىلى باس بوستاندىعىنان ايىرۋ
8 جىلعا دەيىن
- ەسىرتكىنى الەۋمەتتىك جەلىلەردە ناسيحاتتاپ، زاڭسىز جارنامالاعانى ءۇشىن. اتاپ ايتقاندا، گراففيتي، ترافارەت پەن ءار ءتۇرلى بوياۋلى سۋرەتتەر، باننەرلەر، ايالداما، كوپقاباتتى تۇرعىن ۇيلەردىڭ كىرەبەرىسى مەن قوعامدىق ورىنداردا جارنامانى جاسىرىن جاپسىرىپ، ءىلۋ تاعى سول سياقتى.
«بيىل ەسىرتكىلەر قاتارىنا دۇنيە جۇزىندەگى ميلليونداعان ادامنىڭ ناشاقورلىعىن تۋدىرعان «ترامادول» ەنگىزىلدى. بۇل پرەپاراتقا تاۋەلدىلىك «گەرويننەن» 2 ەسە كۇشتى، 0,1 گرامم ترامادولدى ساقتاپ، وتكىزىپ نەمەسە ساتىپ العان جاعدايدا قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلادى»، - دەيدى پوليتسيا دەپارتامەنتىنىڭ وكىلى.
ەلوردانىڭ پوليتسيا دەپارتامەنتى قوعامنىڭ قاۋىپسىزدىگىن ەسكەرە وتىرىپ، سينتەتيكالىق ەسىرتكى ءوندىرۋ بويىنشا جاسىرىن زەرتحانالاردىڭ قىزمەتىن انىقتاپ، جولىن كەسۋگە باسا نازار اۋدارادى.
جىل باسىنان بەرى ەلوردا اۋماعىندا ەسىرتكىنىڭ سينتەتيكالىق تۇرلەرىمەن بايلانىستى ەسىرتكى قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردىڭ 424 فاكتىسى انىقتالدى. ونىڭ ىشىندە 93 سينتەتيكالىق ەسىرتكى وتكىزۋ فاكتىسى، 28 اسا ءىرى مولشەردە ساقتاۋ جانە 300 قىلمىستىق فاكتى بار.
«ەسىرتكى بيزنەسىنە قارسى كۇرەس ونىڭ جولىن كەسۋمەن قاتار، الدىن الۋ ءىس- شارالارى دا ءجۇرىپ جاتىر. بۇل جەردە جاستار، سونىڭ ىشىندە ستۋدەنتتەر ۇلەسىن قوسۋدا. ولار پروفيلاكتيكالىق اكتسيالاردى وتكىزۋگە قاتىسادى جانە مادەني-سپورتتىق ءىس- شارالار، سينتەتيكالىق ەسىرتكىنى جارنامالايتىن گراففيتيلەردى جويۋعا بەلسەنە ارالاسادى»، - دەدى سپيكەر.
ەسىرتكى پسيحواكتيۆتى زاتتاردى تۇتىنۋدى ازايتۋ ماقساتىندا ق ر ۇكىمەتى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ناشاقورلىققا قارسى ءىس- قيمىلدىڭ 2023-2025 -جىلدارعا ارنالعان كەشەندى ءىس- شارالار جوسپارىن» ازىرلەدى. جوسپار اياسىندا ۋاكىلەتتى ورگاندارمەن ناشاقورلىقتىڭ الدىن الۋعا جانە ەسىرتكى اينالىمى سالاسىنداعى قىلمىستاردى انىقتاۋعا باعىتتالعان ءبىرقاتار ءىس-شارا وتكىزىلەدى.
ناشاقورلىقتىڭ الدىن الۋ بويىنشا جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇمىستارعا مەملەكەتتىك ورگاندار، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار، جاستار قوزعالىسىنىڭ ەرىكتىلەرى جانە سپورت ۇيىمدارى بەلسەندى قاتىسىپ جاتىر. استانا قالاسىندا وسى كۇنگە دەيىن ەسىرتكىگە قارسى كۇرەس جانە ونىڭ الدىن الۋ ماقساتىندا 110 پروفيلاكتيكالىق ءىس- شارا، 1 اكسيا، 5 سەمينار، 39 ءدارىس، 7 دوڭگەلەك ۇستەل، 20 كەزدەسۋ، 6 سپورتتىق جارىس جانە 32 ءتۇرلى فورماتتاعى ءىس- شارا وتكىزىلدى.
