جاساندى ينتەللەكت ماماندىقتارعا قالاي اسەر ەتەدى

استانا. KAZINFORM - جاساندى ينتەللەكتىنى كۇندەلىكتى ومىردە قولدانۋ باعىتىندا 5 جىلدا 1 ميلليون قازاقستاندىق وقىتىلماق. سيفرلىق دامۋ مينيسترلىگى بۇل ماقساتقا قول جەتكىزۋ قانداي مۇمكىندىكتەر ارقىلى شەشىلەتىنىن ءتۇسىندىردى.

وقىتۋ باعدارلامالارى

- قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2024 -جىلعى 24-شىلدەدەگى №592- قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن جاساندى ينتەللەكتىنى دامىتۋدىڭ 2024-2029 -جىلدارعا ارنالعان تۇجىرىمداماسىنا سۇيەنسەك، جاقىن ارادا ج ي ەلىمىزدەگى ەڭبەك نارىعىنا ايتارلىقتاي اسەر ەتەتىنى ءسوزسىز. بىرىنشىدەن، ج ي كۇندەلىكتى جانە قايتالاناتىن جۇمىستاردى اۆتوماتتاندىرۋ ارقىلى كوپتەگەن ءداستۇرلى ماماندىقتى جاساندى ينتەللەكت الماستىرۋى مۇمكىن. ال بۇل ءوز كەزەگىندە ەڭبەك نارىعىندا بەلگىلى ءبىر ماماندىقتارعا سۇرانىستىڭ تومەندەۋىنە اكەلەدى، - دەلىنگەن سيفرلىق دامۋ، يننوۆاتسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى مينيسترلىگىنىڭ Kazinform اگەنتتىگىنە بەرگەن جاۋابىندا.

الايدا، ج ي-دىڭ دامۋى تەك تەرىس اسەرلەرمەن شەكتەلمەيدى. ونىمەن بىرگە جاڭا ماماندىقتار مەن جۇمىس ورىندارى پايدا بولادى. مىسالى، دەرەكتەردى تالداۋ، باعدارلامالىق قامتاماسىز ەتۋدى ازىرلەۋ، كيبەرقاۋىپسىزدىك جانە جاساندى ينتەللەكت جۇيەلەرىن باسقارۋ سالالارىندا ماماندارعا سۇرانىس ارتادى.

جاساندى ينتەللەكتىنى دامىتۋدىڭ 2024-2029 -جىلدارعا ارنالعان ۇلتتىق تۇجىرىمداماسىندا مىناداي ءىس-شارالار ەسكەرىلگەن:

ورتا ءبىلىم بەرۋدىڭ وقۋ باعدارلاماسىنا «جاساندى ينتەللەكت نەگىزدەر» مودۋلىن قوسۋ؛
جوعارى جانە جوعارى وقۋ ورنىنان كەيىنگى ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا ج ي سالاسىنداعى ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىن ەنگىزۋ؛
مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەرگە جاساندى ينتەللەكت نەگىزدەرى بويىنشا كۋرستاردى ازىرلەۋ جانە وتكىزۋ.
قازىرگى ۋاقىتتا مينيسترلىك جاساندى ينتەللەكتى سالاسىنداعى كادرلاردى دايارلاۋ، ولاردى وقىتۋ سياقتى جۇمىستاردى اتقارىپ جاتىر.

اتاپ ايتقاندا، مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس، وسى بىلىكتى كادرلاردى دايارلاۋعا باعىتتالعان «Techorda» باعدارلاماسى ازىرلەنگەن بولاتىن. باعدارلاما IT سالاسىنداعى، جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى ادامي كاپيتالدى دامىتۋعا باعىتتالعان جانە مامانداردىڭ ءوزىن جەتىلدىرۋگە ىقپال ەتەدى. بۇل باعدارلاما ارقىلى كەيىنگى 3 جىل ىشىندە 82 مىڭنان استام IT مامان دايىندالدى، ونىڭ ىشىندە 16 مىڭنان استامى جەكە IT مەكتەپتەردە ءبىلىم الدى.

- سونداي-اق، ج ي سالاسىنداعى مامانداردى دايىنداۋ ءۇشىن 2024 -جىلدىڭ قىركۇيەگىندە Tomorrow school مەكتەبى اشىلدى. بۇل باعدارلاما ءوزارا وقىتۋ مەن پراكتيكاعا نەگىزدەلگەن. ءبىلىم باعدارلاماسىندا 18 اي وقىتۋ ەسكەرىلگەن. قازىرگى كەزدە 5 مىڭعا جۋىق ادام سايت ارقىلى ءوتىنىش بەرگەن، - دەپ اتالىپ وتكەن ۆەدومستۆو اقپاراتىندا.

مۇنىمەن قوسا، جاساندى ينتەللەكتىگە قىزىعۋشىلىق تانىتقان، وسى سالانىڭ مامانى بولامىن دەيتىن وقۋشىلارعا TUMO مەكتەبىن اشۋ جوسپارلانىپ وتىر.

- بۇل باعدارلاما اياسىندا وقىتۋدا ويىن ءتاسىلىن قولدانا وتىرىپ، باعدارلامالاۋعا جانە ج ي-گە باعىتتالعان وقىتۋدى كەڭەيتۋ ءارى ەنگىزۋ قاراستىرىلعان. وسى باعدارلاما ارقىلى جىلىنا 1000 وقۋشىنى وقىتۋ جوسپارلانىپ وتىر. مەكتەپ 9-12- سىنىپ وقۋشىلارىنا ارنالعان. بۇگىنگى كۇنى TUMO مەكتەپتەرى فرانسيا، البانيا، گەرمانيا، پورتۋگاليا، ۋكراينا، شۆەيتساريا جانە ارمەنيا مەملەكەتتەرىندە ورنالاسقان، - دەيدى ۆەدومستۆودان.

بۇدان بولەك، ج ي نەگىزدەرى بويىنشا كۋرس بار. بۇل رەتتە ونى قازاق جانە ورىس تىلدەرىندە ونلاين تارتىپتە وقۋعا بولادى. كۋرس Skillbox پلاتفورماسىندا Astana Hub قوسىمشاسى مەن پلاتفورماسىن پايدالانۋشىلار ءۇشىن تەگىن وقىتىلادى.

سونداي-اق ج ي سالاسى بويىنشا ونلاين باستامالار كەلەسى باعىتتاردى قامتيدى:

AI preneurs باعدارلاماسى - ج ي ستارتاپتارىن ازىرلەۋگە ارنالعان باعدارلاما؛
AI People Bootcamp - قاتىسۋشىلارعا ۇزدىك ساراپشىلاردىڭ جەتەكشىلىگىمەن ج ي سالاسىنداعى وزىق قۇرالدار مەن تاجىريبەنى مەڭگەرۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن ءتورت اپتالىق ونلاين وقىتۋ باعدارلاماسى.
AI Quest 1.0 - Astana Hub موبيلدى قوسىمشاسىنا ەنگىزىلگەن ينتەراكتيۆتى ويىن، ول IT مەن ج ي-دە ءوز ءبىلىمىن تەكسەرۋگە جانە باعالى سىيلىقتار الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
تۇتاستاي العاندا قازاقستاندا جاساندى ينتەللەكتىنى كۇندەلىكتى ومىردە قولدانۋ ءۇشىن 5 جىلدا 1 ميلليون ادام وقىتىلاتىنى ءمالىم بولدى. بۇل تۇرعىدا سيفرلىق دامۋ مينيسترلىگى وسى ۇلكەن ماقساتقا قول جەتكىزۋ قانداي مۇمكىندىكتەر ارقىلى شەشىلەتىنىن ءتۇسىندىردى.

- قازاقستاندا جاساندى ينتەللەكت سالاسىندا كادر دايارلاۋ جانە ونى كۇندەلىكتى ومىردە قولدانۋعا قاجەت ءبىلىم مەن ماشىقتى دامىتۋ ءۇشىن جۇيەلى جاعدايلار جاسالىپ جاتىر. TechOrda ،Tomorrow School جانە TUMO سياقتى باعدارلامالار ارقىلى وقىتۋ ەكوجۇيەسى قۇرىلىپ، جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى ءبىلىم بەرۋ مۇمكىندىگى ارتتى. بۇل باعدارلامالار الداعى بەس جىلدا 1 ميلليون ادامدى وقىتۋ ماقساتىن جۇزەگە اسىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ناتيجەسىندە، قازاقستاندا جاساندى ينتەللەكت تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋ، يننوۆاتسيالىق جوبالاردى دامىتۋ جانە سيفرلىق ەكونوميكانى نىعايتۋعا جول اشىلادى، - دەيدى ۆەدومستۆو ماماندارى.

جاڭا زاڭ جوباسى

تاياۋدا پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ قاراۋىنا «جاساندى ينتەللەكت تۋرالى» زاڭ جوباسى ەنگىزىلدى. وسى قۇجات پەن وعان ىلەسپە زاڭ جوبالارىنا پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتتارى باستاماشىلىق ەتتى. بۇل قۇجاتتار جاساندى ينتەللەكت تەحنولوگيالارىن پايدالانۋدىڭ ءبىرىڭعاي قۇقىقتىق بازاسىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان.

- بۇل زاڭ جوباسىنىڭ نەگىزگى ماقساتى - مەملەكەتتىك ورگاندار، جەكە جانە زاڭدى تۇلعالار اراسىنداعى ءوزارا ءىس-قيمىلدى قوسا العاندا، جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى قۇقىقتىق رەتتەۋدى بەلگىلەۋ، - دەپ اتالىپ وتكەن سيفرلىق دامۋ مينيسترلىگى مالىمەتىندە.

زاڭ جوباسىندا مىنا ماسەلەلەرگە قاتىستى نورمالار قاراستىرىلعان:

جاساندى ينتەللەكت جۇيەلەرىنىڭ جىكتەلۋى؛
deepfake-تەردى انىقتاۋ جانە جولىن كەسۋ ماقساتىندا تاڭبالاۋدى ەنگىزۋ؛
اۆتورلىق قۇقىقتى بەلگىلەۋ؛
تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ؛
جاساندى ينتەللەكت جۇيەلەرىنىڭ تاۋەكەلدەرىن باسقارۋ.
نەگىزگى زاڭ جوباسى جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى رەتتەۋدىڭ، قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋدىڭ قۇقىقتىق ءارى ۇيىمداستىرۋ نەگىزدەرىن، مەملەكەتتىك ورگاندار مەن كۆازيمەملەكەتتىك ۇيىمداردىڭ جاساندى ينتەللەكت تەحنولوگيالارىن پايدالانۋ ەرەكشەلىكتەرىن ايقىندايدى.

قاي سالا كوبىرەك اۆتوماتتاندىرىلادى؟

Goldman Sachs-تىڭ 2024 -جىلى جۇرگىزگەن زەرتتەۋىنە سايكەس، ا ق ش-تاعى كاسىپتەردىڭ شامامەن ۇشتەن ەكىسى جاساندى ينتەللەكتپەن ءىشىنارا اۆتوماتتاندىرۋعا ۇشىرايدى. جالپى العاندا، ا ق ش-تاعى قازىرگى جۇمىس مىندەتتەرىنىڭ 25 پايىزى جاساندى ينتەللەكت ارقىلى اۆتوماتتاندىرىلۋى مۇمكىن، اسىرەسە اكىمشىلىك (%46) جانە زاڭگەرلىك (%44) كاسىپتەردە. ال قۇرىلىس (%6) جانە جوندەۋ (%4) سياقتى «قوسالقى جۇمىس» كاسىپتەردە تومەن دەڭگەيدە جۇرەدى.

ق ر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترىلىگى اقپارات بويىنشا، دامىعان ەلدەرگە قاراعاندا دامۋشى ەلدەردە جۇمىس ورىندارى اۆتوماتتاندىرۋعا ازىراق ۇشىرايدى، ءبىراق بۇكىل الەم بويىنشا جۇمىستىڭ %18 ى (300 ميلليون جۇمىس ورنىنا تەڭ) ج ي كومەگىمەن اۆتوماتتاندىرىلۋى ىقتيمال.

اتاپ ايتقاندا، «ەڭبەك رەسۋرستارىن دامىتۋ ورتالىعى» ا ق باعالاۋى بويىنشا اكىمشىلىك سالاداعى قىزمەتكەرلەر اراسىندا گەنەراتيۆتى ج ي ارقىلى جۇمىس مىندەتتەرىنىڭ 45 پايىزىنا دەيىن اۆتوماتتاندىرىلۋى مۇمكىن، ال جۇمىسشى كاسىپتەرىنىڭ مىندەتتەرى بويىنشا - 2 پايىزعا دەيىن.

جالپى العاندا، قازاقستاندا گەنەراتيۆتى جاساندى ينتەللەكتىنى پايدالانۋ ارقىلى جۇمىس تاپسىرمالارىنىڭ %13 ى (ورتاشا جانە جوعارى دەڭگەيدەگى ىقتيمالدىقتا) ورىندالۋى مۇمكىن.

- جاساندى ينتەللەكتىنىڭ ەڭبەك نارىعىنا اسەرى ايتارلىقتاي بولعانىمەن، جۇمىس ورىندارى مەن سالالاردىڭ كوپشىلىگى اۆتوماتتاندىرۋعا ءىشىنارا عانا شالدىعۋى مۇمكىن. سوندىقتان ج ي جۇمىسكەرلەردى الماستىرماي، ولاردىڭ جۇمىسىن تولىقتىرۋى ىقتيمال، - دەپ اتالىپ وتكەن ۆەدومستۆو اقپاراتىندا.

گەنەراتيۆتى ج ي ەنگىزۋدىڭ ناتيجەسى ەڭبەك ونىمدىلىگىن ارتتىرۋعا اسەر ەتەدى.

ايتا كەتسەك، ەلىمىزدە ازاماتتارعا قۇقىقتىق كەڭەس بەرەتىن جاساندى ينتەللەكت ازىرلەنىپ جاتقانى دا ءمالىم بولدى.

رۋسلان عابباسوۆ