شاعىن نەسيە العاندا قارىزىڭدى قايتارا الاسىڭ با، جوق پا سونى ءبىلۋىڭ ماڭىزدى - نازگۇل ەستەۋسىزوۆا
استانا. KAZINFORM - وكىلدەر كەڭەسىنىڭ وتىرىسى بارىسىندا باسىم داۋىسقا يە بولعان نازگۇل ەستەۋسىزوۆا قازاقستاننىڭ ميكروقارجى ومبۋدسمانى بولىپ سايلاندى. Kazinform اگەنتتىگىنە ەكسكليۋزيۆتى سۇحبات بەرگەن ول قىزمەتى، قارىز الۋشىلاردىڭ جۇگىنۋ پروتسەدۋرالارى جايلى ايتتى.
سونىمەن قاتار ميكروقارجى ۇيىمدارىنان نەسيە راسىمدەگەن كەزدە نەگە نازار اۋدارۋ ماڭىزدى ەكەندىگىنە قاتىستى ۇسىنىمىن بەردى.
- نازگۇل قاراس قىزى، ميكروقارجى ومبۋدسمانى بولىپ سايلانعانعا دەيىن قازاقستاننىڭ ۇلتتىق كوللەكتورلار پالاتاسىنىڭ ءتوراعاسى بولدىڭىز. ەندىگى قىزمەتىڭىز كليەنتتەردىڭ قۇقىعىن قورعاۋعا باعىتتالماق. كوللەكتورلىق ىستەگى تاجىريبەڭىزدى ەسكەرە وتىرىپ، بۇل باعىتتى قالاي جولعا قويماق ويىڭىزدا بار؟
- ميكروقارجى ومبۋدسمانى رەتىندە قارىز الۋشىلاردىڭ دا، نەسيە بەرۋشىلەردىڭ دە مۇددەلەرىن ەسكەرەتىن تەڭگەرىمدى جۇيە قۇرۋ ءۇشىن قازاقستاننىڭ ۇلتتىق كوللەكتورلار پالاتاسىنداعى عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە قارجى سەكتورىنداعى تاجىريبەمە سۇيەنەتىن بولامىن. ميكروقارجى ومبۋدسمانى زاڭ بويىنشا تاراپتاردىڭ تەڭدىگى، بەيتاراپتىق جانە ەكى تاراپتىڭ قۇقىقتارىن قۇرمەتتەۋ سياقتى قاعيداتتاردى باسشىلىققا الۋى كەرەك.
سونداي-اق، قازاقستاننىڭ ۇلتتىق كوللەكتورلار پالاتاسى اياسىندا Stop-Collector جوباسى بولدى. وعان ءوزىم جەتەكشىلىك جاساعان ەدىم. وسى جوبا اياسىندا ەكى جىل ىشىندە ءبىز 30 مىڭنان استام قارىز الۋشىعا تەگىن قارجىلىق جانە زاڭگەرلىك كەڭەس بەردىك، ونىڭ ىشىندە 25 مىڭنان استامى قولايلى نەسيە كەستەسى مەن تولەمدەردى الدى. ال 27 مىڭعا جۋىعىنا كوللەكتورلارمەن ارادا تۋىنداعان جانجالداردى شەشۋگە كومەك كورسەتىلدى. ميكروقارجى ۇيىمدارىنىڭ جانە ميكروكرەديت بەرۋ شارتى بويىنشا قۇقىق (تالاپ) بەرىلگەن باسقا تۇلعالاردىڭ شەكتەن شىقپاۋىن، قارىز الۋشىلاردىڭ ءوز قۇقىقتارىن قورعاۋدىڭ انىق ءارى تۇسىنىكتى تەتىكتەرىنە قول جەتكىزۋىن قامتاماسىز ەتۋگە تىرىسامىن.
- قارىز الۋشىلار كرەديتورلارمەن ورتاق ۋاعادالاستىققا كەلە الماسا، وندا سىزگە جۇگىنەدى. بۇل پروتسەدۋرا قالاي بولادى؟ داۋلاردى، كەيدە زايممەن بايلانىستى شەشىلمەيتىن جاعدايلاردى رەتتەۋ ءۇشىن ومبۋدسمان رەتىندە ارسەنالىڭىزدا قانداي قۇرالدار بار؟
- پروتسەسس مۇمكىندىگىنشە قاراپايىم جانە قولجەتىمدى بولادى. قارىز الۋشىلار سايت ارقىلى جۇگىنە الادى. بارلىق دەرەگىڭىزدى بەرىپ، ماسەلەنىڭ ءمانىن ءتۇسىندىرىپ، جاعدايدى شەشۋ ءۇشىن قارىز الۋشىنىڭ ميكروقارجى ۇيىمىنا نەمەسە كوللەكتورلىق اگەنتتىككە بۇرىن حابارلاسقانىن راستايتىن قۇجاتتى قوسا ۇسىنۋىڭىز قاجەت.
وسىدان كەيىن ءبىز ورىن العان داۋلى جاعدايدى وبەكتيۆتى تۇردە قاراستىرامىز جانە قارىز الۋشىنىڭ قالىپتاسقان نەمەسە اعىمداعى جاعدايىن تۇسىندىرۋگە كومەكتەسەمىز. سونداي-اق بىزدە حابارلاسۋعا نەمەسە مەكەن جايعا كەلۋگە بولاتىن بايلانىس ورتالىقتارى بار. مەنىڭ ارسەنالىمداعى ەڭ باستى قۇرال - ومبۋدسماننىڭ شەشىمى ميكروقارجى ۇيىمدارى مەن كوللەكتورلار ءۇشىن مىندەتتى بولۋىندا. بىلاي تۇسىندىرسە بولار، شەشىمىن تاپپايتىن جايت بولمايدى. تەك قابىلدانباعان شەشىم بار.
- ءسىز ءوتىنىم بەرۋگە بولاتىن سايتتىڭ جۇمىس ىستەپ تۇرعانىن اتاپ وتكەن ەدىڭىز. وتىنىمدەر لەگى مول بولادى دەپ كۇتەسىز بە؟ ميكروقارجى ومبۋدسمانى جاعدايدى، ونىڭ ىشىندە قازاقستاندىقتاردىڭ قارجىلىق ساۋاتتىلىعىن جاقسارتۋ تۇرعىسىنان وزگەرتە الادى دەپ سانايسىز با؟
- ءيا، اسىرەسە جۇمىسىمىزدىڭ باسىندا وتە كوپ بولادى دەپ كۇتەمىز. دەگەنمەن، ءبىز تابىستى شەشىم ناقتى شاعىمدارعا جاۋاپ بەرۋمەن شەكتەلمەيتىنىن تۇسىنەمىز. قارجى ينستيتۋتتارىمەن كەيبىر جۇمىستاردى جۇرگىزىپ قانا قويماي، حالىقتىڭ قارجىلىق ساۋاتتىلىعى سالاسىندا ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋ دا ماڭىزدى.
قارىز الۋشىلارعا ولاردىڭ قۇقىقتارى، مىندەتتەرى تۇسىندىرىلەتىن جانە قاۋىپسىز قارجى ونىمدەرى تۋرالى ايتىپ بەرەتىن call-ورتالىق جۇمىسىن ەرەكشە اتاپ وتكىم كەلەدى. بۇل بىرتە-بىرتە قارجىلىق ساۋاتتىلىقتىڭ جوعارىلاۋىنا اكەلۋى مۇمكىن. سونداي-اق، جاقىندا عانا، وتكەن ايدا قازاقستان رەسپۋبليكاسى قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى جانىنان قۇرىلعان قارجىلىق ساۋاتتىلىقتى ارتتىرۋ جونىندەگى ساراپشىلىق كەڭەستىڭ قۇرامىنا كىردىم. ءبىراق، بۇكىل ەل بويىنشا ءبىر ميكروقارجى ومبۋدسمانى نەمەسە ءبىر ينستيتۋت ۇلكەن وزگەرىستەر اكەلە المايدى. دەگەنمەن، مەنىڭ ويىمشا، زاڭناماداعى وزگەرىستەر مەن نەسيە بەرۋگە قويىلاتىن قاتاڭ تالاپتاردى ەسكەرە وتىرىپ، ايتارلىقتاي وڭ ناتيجە كۇتۋگە بولادى.
- ەگەر تاراپتار - قارىز الۋشى مەن قارىز بەرۋشى ۋاعدالاستىققا كەلە الماسا، وندا قانداي ءىس- قيمىل الگوريتمى قولدانىلادى؟
- زاڭعا سايكەس، ميكروقارجى ومبۋدسمانى تاراپتاردىڭ ءوزارا قولايلى شەشىمگە كەلۋىنە جانە تاراپتار كەلىسكەن شارتتاردى وزگەرتۋ تۋرالى شەشىم قابىلداۋىنا ىقپال ەتەدى. ارينە، كەلىسىمگە كەلۋ مۇمكىن بولماسا، وندا قارىز الۋشى قارجىلىق رەتتەۋشىگە - قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنە شاعىمدانۋعا قۇقىلى نەمەسە ول سوتقا جۇگىنە الادى.
- ميكروقارجى ومبۋدسمانى ينستيتۋتىنىڭ شەشىمى ميكروقارجى ۇيىمدارى مەن كوللەكتورلىق اگەنتتىكتەر ءۇشىن مىندەتتى بولادى. ءسوز اتالعان قىزمەت تۇرلەرىنە ليتسەنزياسى بارلار جايىندا عانا بولىپ وتىر ما؟ ميكروقارجى ۇيىمى الاياقتىق سىزبانى قولدانعان جاعدايدا نە ىستەۋ كەرەك؟
- بىزدە قارجىلىق رەتتەۋشى بار. بارلىق ميكروقارجى ۇيىمى ليتسەنزيالانعان. ميكروقارجى ۇيىمىنىڭ قانداي دا ءبىر الاياقتىق سىزبانى پايدالانۋىنا جول بەرمەيمىن. ەگەر تەك الاياقتاردىڭ وزدەرى ميكروكرەديت نەمەسە ميكروقارجى ۇيىمدارى ارقىلى قارىز الۋشىلارعا زاەم راسىمدەيتىن بولماسا.
ءبىراق سوڭعى وقيعالار، اتاپ ايتقاندا، قارىز جۇكتەمەسى كوەففيتسيەنتىن قوسا العاندا نەسيە بەرۋگە قويىلاتىن تالاپتاردىڭ قاتاڭداتىلۋىن، مەملەكەتتىك نەسيە بيۋروسى مەن ءبىرىنشى كرەديتتىك بيۋرونىڭ ەسەپتەر ۇسىنۋىن، مەرزىمدەر مەن بيومەتريالىق تالاپتاردى ازايتۋىن ەسكەرە وتىرىپ، مۇنداي الاياقتىق سىزبالار ەسەلەپ قىسقارادى دەپ ويلايمىن. دەگەنمەن، قالاي بولعاندا دا الاياقتىق سىزبا ارقىلى زاەمنىڭ راسىمدەلۋى جاعدايمەن بەتپە-بەت كەلىپ جاتساق، وندا ارينە، رەتتەۋشى مەن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا جۇگىنۋ قاجەت.
- قازاقستاندىقتار ميكروقارجى ۇيىمدارىنان نەسيە الماي تۇرىپ ەڭ الدىمەن نەگە، قانداي ولشەم شارتتارعا نازار اۋدارعانى ءجون؟
- قازاقستان ازاماتتارىنا ءبىرىنشى كەزەكتە ەموتسياعا قاراپ نەسيە راسىمدەمەي، ەڭ الدىمەن «قارىز الۋعا تۇرارلىق پا، جوق پا؟» دەگەن سۇراق توڭىرەگىندە ويلانۋعا ءبىر كۇن ۋاقىت ءبولۋ كەرەك دەگەن كەڭەس بەرەمىن. ەگەر ومىرلىك جاعدايعا بايلانىستى قىسقا مەرزىمدى نەسيە الۋعا تۋرا كەلسە، وندا، ارينە، سوڭعى قۇنىنا نازار اۋدارۋ قاجەت. سىزگە قانداي سوما الاتىنىڭىزدى الدىن الا سالىستىرۋ جانە بەلگىلى ءبىر ۋاقىتتان قانداي سوما قايتارۋ كەرەكتىگىن، وعان شاماڭىزدىڭ جەتەر-جەتپەسىن ءبىلۋ ماڭىزدى.
قايتارۋ مەرزىمى مەن شارتتارىنا دا نازار اۋدارۋ كەرەك. ماسەلەن، مەرزىمىنەن بۇرىن وتەۋ ءۇشىن قانداي دا ءبىر ايىپپۇلدار نەمەسە كەشىكتىرىلگەن جاعدايدا كوميسسيا بولا ما، سونى ءجون. سونداي-اق، بارلىق مۇمكىن بولاتىن قوسىمشا شىعىنداردىڭ دا ناقتى كورسەتىلۋى ماڭىزدى. تۇتاستاي العاندا، ميكروقارجى ۇيىمىنىڭ بەدەلىن جانە ول تۋرالى پىكىرلەردى باعالاۋ قاجەت. ارينە، قارىز الۋشىنىڭ ءوزىنىڭ قارجىلىق جاعدايىن تىڭعىلىقتى باعالاۋى، العان قارىزىن قايتارا الا ما، جوق پا جانە ءوزىن قارىز قاقپانىنا تىقپالامايتىندىعىن ءبىلۋى ماڭىزدى.
وكىلدەر كەڭەسىنىڭ وتىرىسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا كوپشىلىك داۋىسپەن نازگۇل قاراس قىزى ەستەۋسىزوۆا ميكروقارجى ومبۋدسمەنى بولىپ سايلانعانىن جازعان بولاتىنبىز.
اۆتور
مارلان جيەمباي
