ش ى ۇ اياسىندا ءۇندىستان جانە قىتايمەن ءبىلىم الماسۋ ماڭىزدى - ولجاس بەيسەنبايەۆ

استانا. KAZINFORM - شاڭحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى قۇرىلعان 2001 -جىلدان بەرى وعان مۇشە ەلدەردىڭ جيىنتىق جالپى ىشكى ءونىمى 13 ەسە وسكەن. شىعىس تانۋ ينستيتۋتىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى، قىتايتانۋشى ولجاس بەيسەنبايەۆ وسىلاي دەدى.

ساراپشى ش ى ۇ-عا مۇشە مەملەكەتتەر سيفرلىق ترانسفورماتسيا مەن اقپاراتتىق-كوممۋنيكاتسيالىق تەحنولوگيالار سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ قاجەت دەپ ەسەپتەيدى.

«بيىل ماۋسىم ايىندا ش ى ۇ قالالاردى جوسپارلاۋ، جوبالاۋ، سالۋ جانە باسقارۋ ءتاسىلىن وزگەرتەتىن قالالىق اقپاراتتى مودەلدەۋ اليانسىن (CIM) قۇردى. وندا قىتايدىڭ 11 ينستيتۋتى، سونىڭ ىشىندە قىتايدىڭ قۇرىلىستى زەرتتەۋ اكادەمياسى مەن شينحۋا ۋنيۆەرسيتەتى بىرلەسىپ ش ى ۇ مۇشەلەرىنە CIM تەحنولوگياسىن ۇسىنىپ وتىر. ۇيىم شەڭبەرىندە Smart قالانى دامىتۋ تۋرالى ءبىرازدان بەرى ايتىلىپ كەلەدى. 2024 -جىلى مامىردا ش ى ۇ مۇشەلەرى اراسىندا قالاداعى ونەركاسىپتى سيفرلاندىرۋ باعىتىنداعى جاڭا ءبىر اليانس قۇرىلدى. اليانستىڭ باستاپقى 83 مۇشەسىنە China Mobile, Huawei سياقتى دەرەكتەر ورتالىعى، Haier Cosmoplat سياقتى زاتتار ينتەرنەتى (IoT) قىزمەتىن كورسەتەتىن كومپانيالار كىرىپ وتىر. ءبىزدىڭ تاراپتان ش ى ۇ ەلدەرىنە سپۋتنيك قۇرۋدان باستاپ، سيفرلىق پلاتفورمالاردى ىسكە اسىرۋعا دەيىنگى بىرلەسكەن جوبالار ۇسىنىلىپ كەلەدى. ش ى ۇ ەلدەرى نەگىزىندە سپۋتنيكتىك توپتار، عارىشتىق سۋرەتتەر توتەنشە جاعدايلارعا، تابيعي رەسۋرستارعا، انتروپوگەندىك اسەرگە جانە باسقا اسپەكتىلەرگە جەدەل عارىش مونيتورينگىن جۇرگىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى»، - دەيدى شىعىستانۋشى.

ولجاس بەيسەنبايەۆتىڭ پايىمداۋىنشا، ش ى ۇ ەلدەرىندە سيفرلىق ەكونوميكا ساتىلى تۇردە دامىپ كەلەدى.

«2021 -جىلى ش ى ۇ مۇشەلەرىنىڭ جيىنتىق ج ءى ءو شامامەن 23,3 تريلليون دوللارعا جەتتى، بۇل الەمدىك ج ءى ءو-نىڭ شامامەن 25 پايىزىن قۇرايدى، بۇل 2001 -جىلى قۇرىلعاننان 13 ەسە كوپ. ش ى ۇ مۇشەلەرىنىڭ جالپى سىرتقى ساۋداسى 2021 -جىلعى جاعداي بويىنشا 6,6 تريلليون دوللاردى قۇرادى، بۇل 20 جىل بۇرىنعىدان 100 ەسە كوپ»، - دەدى ول.

ساراپشى ش ى ۇ-عا مۇشە ەلدەر اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك سالاسىندا ءبىر-ءبىرىنىڭ ىشكى ىسىنە ارالاسپاۋ، ءبىر-ءبىرىن وسى تۇرعىدا ءوزارا قولداۋ باعىتىنداعى ۋاعدالاستىقتار ورناتۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيدى.

«قازىر كەي ساراپتامالاردا سيفرلىق ەگەمەندىك تۋرالى ايتىلىپ ءجۇر. بىلتىر كيبەرقىلمىستىڭ كەسىرىنەن بۇكىل الەم بويىنشا شامامەن 3,5 ميلليارد دوللار شىعىن كەلگەن ەكەن. ءبىز كيبەر كەڭىستىگىمىزدى، سونداي-اق تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ تۋرالى ويلانۋىمىز كەرەك. بۇل ش ى ۇ ەلدەرى ءۇشىن كيبەرقاۋىپسىزدىك سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى ودان دا ماڭىزدى ەتەدى»، - دەدى عالىم.

«ش ى ۇ اياسىندا دامىتۋدى قاجەت ەتەتىن سالانىڭ ءبىرى - ءبىلىم جانە عىلىم. قازاقستاندا بىرنەشە قىتايلىق ۋنيۆەرسيتەتتىڭ فيليالدارى اشىلىپ، جاتىر، مامانداردى عىلىمي تاعىلىمداماعا جىبەرىپ جاتىرمىز. سپۋتنيك تەحنولوگياسى، روبوت تەحنولوگياسى، سۋپەركومپيۋتەرلەردى قولدانۋ باعىتتارىندا قىتايدىڭ الدا كەلە جاتقان مەملەكەت ەكەنى داۋسىز. ءۇندىستان دا IT-تەحنولوگيا بويىنشا كوش باستاپ تۇرعان مەملەكەت. سوندىقتان وسى سالالاردا ءوزارا ءبىلىم ءبولىسۋمىز قاجەت. مۇنىڭ ءبارى ءوز ىشىمىزدەگى سيفرلىق تەڭسىزدىكتى ازايتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. سوندىقتان ش ى ۇ اياسىندا وسى جولى بەكىتىلەتىن ۋاعدالاستىقتاردى پىسىقتاعان كەزدە تىكەلەي حالىقتىڭ، اسىرەسە شەكارالىق ايماقتاعى تۇرعىنداردىڭ تىرشىلىگىنە وڭ اسەر ەتەتىندەي جولدارىن قاراستىرۋىمىز كەرەك»، - دەدى شىعىستانۋشى.

ايتا كەتەيىك، ەلورداداعى تاۋەلسىزدىك سارايىندا قازاقستان توراعالىعىمەن شاڭحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ ءسامميتى باستالدى.

قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆ ش ى ۇ سامميتىنە كەلگەن مارتەبەلى مەيمانداردى قارسى الىپ، قول الىستى. ەل باسشىلارىن قارسى الۋ ءراسىمى اياقتالدى.

بەلارۋس ش ى ۇ-نىڭ تولىققاندى مۇشەسى بولدى. شاڭحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ سامميتىندە مۇشە مەملەكەتتەردىڭ باسشىلارى بەلارۋس رەسپۋبليكاسىن ۇيىم مۇشەلەگىنە قابىلداۋعا قاتىستى ءبىرقاتار قۇجاتقا قول قويدى.

شاڭحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى حالىقارالىق قاتىناس جۇيەسىنىڭ ماڭىزدى تەتىگىنە اينالدى. بۇل تۋرالى سامميتتە مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ ايتتى.

اۆتور

ەسىمجان ناقتىباي