ءتورت ءتىلدى مەڭگەردىم، الەمنىڭ 31 ەلىندە بولدىم - بۇركىتشى ايشولپان
الماتى. KAZINFORM - الەمگە ايگىلى بۇركىتشى، وتانداسىمىز ايشولپاننىڭ ۇلكەن ارمانى ورىندالدى. وتباسى ەلگە كوشىپ كەلدى.
اتى اڭىزعا اينالىپ، قۇسبەگىلىك ونەردى دۇنيەجۇزىنە تانىستىرىپ، نيۋ-يوركتە «ازيانىڭ باتىر قىزى» اتاعىنا يە بولعان ايشولپان قازاقپارات تىلشىسىنە وتباسى، ساياتشىلىق ونەرى مەن الداعى جوسپارى تۋرالى ايتىپ بەردى.
- ايشولپان، وتباسىڭىز قازاقستانعا كوشىپ كەلىپتى، قونىس قۇتتى بولسىن! اتا-اناڭىز ەلىمىزدىڭ قاي ءوڭىرىن تاڭدادى؟
- اتاجۇرتقا قونىس اۋدارۋ - مەنىڭ كوپتەن كۇتكەن ارمانىمنىڭ ءبىرى ەدى. مىنە، ورىندالىپ جاتىر. وسىعان دەيىن قازاقستانداعى بۇكىل وبلىستاردى ارالاپ شىقتىم. ءبىراق ەڭ ۇناعانى شىعىس قازاقستان بولدى. سەبەبى، تابيعاتى وتە كوركەم. بۇركىت ۇستاۋىما وتە ىڭعايلى. سوندىقتان اتا-اناممەن بىرگە وسىنداي شەشىم قابىلدادىق. قازاقستانعا وقۋعا كەلگەندە «شىركىن، اتا-انام دا بىرگە كەلسە عوي» دەپ ەدىم. قازىر اتا-انامدى، باۋىرلارىما قاراپ باقىتتى بولىپ وتىرمىن.
- شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ تۇرعىندارى قالاي قارسى الدى؟
- ءبىز شىعىس قازاقستان وبلىسى اكىمى ەرمەك كوشەربايەۆتىڭ قابىلداۋىندا بولدىق. اڭگىمە بارىسىندا تۋريزم سالاسىن تالقىلادىق. ءسويتىپ، ەلدىڭ شىعىسىندا ساياتشىلىقتى دامىتۋدى قولعا الامىز دەپ شەشتىك. ءوڭىر باسشىسى قولداۋ كورسەتەتىنىن ايتتى. بۇركىتشىلەر وداعىن قۇرۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. كەلگەن تۋريستەرگە دە قازاقتىڭ اتا كاسىبىن ۇيرەتەمىز. قىران باپتاپ، قۇس سالۋ - جەتى اتامىزدان بەرى جالعاسىپ كەلە جاتقان مۇرا. ارعى اتالارىمىزدان قالعان ونەردى ەندى قازاق دالاسىندا جالعاستىرامىز. ماقسات - الەمگە قازاق دەگەن ۇلت بار ەكەنىن كورسەتۋ.
- وتباسىندا قانشا اعايىندىسىزدار؟
- وتباسىندا ءتورت اعايىندىمىز. باۋىرىم، ءسىڭىلىم جانە ءىنىم بار. قاراپايىم وتباسىنان شىقتىم. اۋىلدا تۋىپ-ءوستىم. سامارقان اعام ازىرگە موڭعوليادا قالدى. كەيىنىرەك كوشىپ كەلەدى.
- قۇسبەگىلىك ونەرىنە قالاي كەلدىڭىز؟
- اتا-بابام بۇركىتشى بولعان. مەنەن بۇرىن اعام بۇركىت ۇستادى. ول مەكتەپتى بىتىرگەننەن كەيىن وقۋعا كەتتى. ونىڭ بۇركىتىن قاراپ، باپتاۋ مەنىڭ موينىما جۇكتەلدى. ول كەزدە بار-جوعى سەگىز جاستا ەدىم. العاش رەت قىران بۇركىتتى سول كەزدە قولىما ۇستاپ كوردىم. بۇركىت - اۋىر جىرتقىش قۇس. قىستا 40-50 گرادۋس سۋىقتا اتتىڭ ۇستىندە بۇركىت ۇستاپ ءجۇرۋ قيىن. ارمان-ماقساتىما جەتۋ ءۇشىن جاتتىقتىم، قيىندىققا توزە ءبىلدىم. ەڭ العاش 13 جاسىمدا بۇركىتشىلەر سايىسىنا قاتىستىم. 79 ەر ادامنىڭ اراسىندا جالعىز قىز مەن بولدىم. بۇركىتتى 6 سەكۋندتا قولعا شاقىرىپ، رەكورد ورناتىپ ءبىرىنشى ورىن الدىم.
- قازاق حالقى ەرەكشە قادىرلەيتىن قۇستىڭ ءبىرى - بۇركىت. سان عاسىر بويى اتادان مۇرا بولىپ كەلە جاتقان قىران قۇستىڭ كيەسى مەن قاسيەتى قاشان دا بيىك. ءسىز ءۇشىن بۇركىت قانداي قۇس؟
- مەن ءۇشىن بۇركىت - قاسيەتتى جانە وتە شىدامدى، باتىل قۇس. سويلەي الماسا دا، ادامدى جاقسى تۇسىنەدى. كوزى وتە وتكىر، بيىكتە ۇشىپ جۇرسە دە، جەردە كەتىپ بارا جاتقان كىشكەنتاي تىشقاندى كورىپ ۇستايدى.
- سىزگە گارۆارد، وكسفورد ۋنيۆەرسيتەتتەرى گرانت ۇسىنعانىن بىلەمىز، الايدا قازاقستاندى تاڭدادىڭىز. قازىر قاي وقۋ ورنىندا ءبىلىم الىپ جاتىرسىز؟
- راس. بىرنەشە شەتەلدىك وقۋ ورنىنان شاقىرتۋ ءتۇستى. مەن قازاقستاندا ءبىلىم العىم كەلدى. قازىر سۇلەيمەن دەميرەل ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ «قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى» ماماندىعى بويىنشا ءبىلىم الىپ جاتىرمىن. 4-كۋرس ستۋدەنتىمىن. ادەبي شىعارمالاردى ءسۇيىپ وقيمىن. ءبىرىنشى كۋرستى ونلاين وقىپ، ەكىنشى كۋرستا الماتىعا كەلدىم. ۋنيۆەرسيتەتتە ءارتۇرلى ءىس-شارالارعا قاتىسامىن. ءتورت ءتىلدى مەڭگەردىم. قازاق، تۇرىك، اعىلشىن جانە موڭعول. الەمنىڭ 31 ەلىندە بولدىم.
- وسىدان 11 جىل بۇرىن ءسىز تۋرالى رەجيسسەر وتتو بەلل «بۇركىتشى قىز» (The Eagle Huntres) اتتى دەرەكتى فيلم تۇسىرگەن بولاتىن. اتالعان فيلم وسكار سىيلىعىنا ۇمىتكەر ۇزدىك 15 فيلمنىڭ قاتارىنا ەندى. جالپى بۇل ۇسىنىس قالاي ءتۇستى، ءسىز قانداي سەزىمدە بولدىڭىز؟
- فيلم نەگىزى اكەنىڭ ءتالىم-تاربيەسى، قازاقتىڭ سالت-ءداستۇرى، كوشپەندىلەردىڭ ءومىرى جايلى ءتۇسىرىلدى. قاراپايىم كۇندەلىكتى ءومىرىمىزدى كورسەتتى. ءتۇسىرىلىم قىزىق ءارى كۇردەلى بولدى. سسەناري بويىنشا بىزگە قىراننىڭ بالاپانىن الۋ كەرەك بولدى. سول كەزدە اكەم بەلىمە ەكى ارقان بايلاپ، 18 مەتر قياداعى بۇركىتتىڭ ۇياسىنا ءتۇسىردى. بۇركىتتى بىلەسىزدەر، ۇياسىن قۇزعا سالادى. وڭاي بولعان جوق. ەنەسى كەلىپ قالا ما دەپ قاتتى قورىقتىم. اكەم ايقايلاپ، داۋىستاپ تۇردى. قيادان قۇلاسام، ءتىرى قالمايتىنىم بەلگىلى. ءبىراق، بالاپاندى الىپ شىقتىم.
- فيلمنەن كەيىن ءومىرىڭىز قالاي وزگەردى؟
- الەمگە تانىلعاندا قۋاندىم. قۇدايدىڭ بەرگەن باعى شىعار. تانىمالدىلىق شەتەلگە شىعۋعا، ءبىلىم الۋعا مۇمكىندىك بەردى. وتانىما ورالۋعا تۇرتكى بولدى. «بۇركىتشى قىز» فيلمى الەمنىڭ 30 ەلىندە كورسەتىلدى. ءبىراق وكىنىشكە قاراي، قازاقستاندا كورسەتىلگەن جوق. سونى وتانداستارىما كورسەتكىم كەلەدى.
- الدا قانداي جوسپارىڭىز بار؟
- قۇسبەگىلىك ونەرىن دامىتقىم كەلەدى. بولاشاقتا قازاقتىڭ سالت-ءداستۇرىن ۇيرەتەتىن مەكتەپ اشۋ دا جوسپاردا بار. ماماندىعىم بويىنشا جۇمىس ىستەپ، ماگيستراتۋرانى دا وقىسام دەيمىن.
- ايشولپاننىڭ جەكە ومىرىندە قانداي جاڭالىق بار؟
- ازىرگە تۇرمىسقا شىعۋ جوسپاردا جوق. ەگەر بولىپ جاتسا، وزدەرىڭىز ءبىرىنشى بولىپ ەستيسىزدەر.
- اڭگىمەڭىزگە راحمەت!
اۆتور
الما مۇقانوۆا
