ءار وتانىڭ جاۋاپكەرشىلىگى زور - قىزىلوردالىق حيرۋرگ
قىزىلوردا. KAZINFORM - سىرقاتى جانىنا باتقان تالاي ناۋقاستى اجالدان اراشالاپ الىپ قالعان حيرۋرگ ماماندارى «قولى التىن دارىگەر» دەپ جاتادى. جاۋاپكەرشىلىگى وتە ۇلكەن دارىگەر مارتەبەسى بيىك بولۋىنا ۇلكەن ۇلەس قوسىپ جۇرگەن ماماندىق يەلەرى قانداۋىردىڭ جۇزىمەن دەرتى جانىنا باتقان قانشاما ادامنىڭ العاۋسىز العىسىنا بولەندى. وسى ورايدا قىزىلوردا وبلىستىق كوپبەيىندى اۋرۋحاناسىندا حيرۋرگ قىزمەتىن اتقارىپ جۇرگەن اسەت ءابۋتالىپ ۇلى جالماعانبەتوۆتى اڭگىمەگە تارتقان ەدىك.
- اسا جاۋاپتى حيرۋرگيا سالاسىن تاڭداۋىڭا نە سەبەپ بولدى؟
- بۇل سالاعا بالا جاسىمنان قىزىعاتىن ەدىم. تەلەديداردان اق حالاتتى كيىپ، وتا جاساپ جاتقان دارىگەرلەردى كورگەندە ولاردىڭ جۇمىسىن ەرەكشە قىزىعاتىنمىن. سول ارمان جەتەگىمەن مەديتسينا سالاسى مامانى بولۋدى الدىما ماقسات ەتىپ قويدىم. مەكتەپتە وقىپ جۇرگەندە ساباقتى جاقسى وقىدىم. اسىرەسە، بيولوگيا، حيميا پاندەرىنە قىزىعۋشىلىعىم ەرەكشە ەدى. سوندىقتان اتالعان پاندەردى تەرەڭدەتە وقۋعا ىقىلاسىم ارتتى. الماتى قالاسى اسفەندياروۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق مەديتسينا ۋنيۆەرسيتەتىنە گرانتقا وقۋعا ءتۇسىپ، بىلىكتى مامانداردان ءدارىس الدىم.
- ەڭبەك جولىڭ قالاي جالعاستى؟
- 2012 -جىلى قازاق ۇ م ۋ-نىڭ «ەمدەۋ ءىسى» ماماندىعىن ءبىتىردىم. ودان كەيىن قىزىلوردا قالاسىنداعى وبلىستىق مەديتسينا ورتالىعىندا «جالپى حيرۋرگ» ماماندىعى بويىنشا ينتەرناتۋرانى ءتامامدادىم. سودان كەيىن اتالعان ورتالىقتا قابىلداۋ بولىمشەسىندە دارىگەر-حيرۋرگ بولىپ ەڭبەك جولىمدى باستادىم. بىلتىردان باستاپ ورتالىقتا حيرۋرگيا №1-بولىمشەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى قىزمەتىن اتقارۋدامىن. 2017 -جىلى الماتى قالاسى ا. سىزعانوۆ اتىنداعى ۇلتتىق-عىلىمي حيرۋرگيا ورتالىعىندا «ۋ د ز باقىلاۋىمەن كىشى ينۆازيۆتى ادىستەر» تاقىرىبىندا ماماندانۋدان ءوتتىم.
- ەلىمىزدەگى حيرۋرگيا سالاسىنىڭ دامۋى جونىندە نە ايتاسىڭ؟ الەم بويىنشا قانداي دەڭگەيدە دەپ باعالايسىڭ؟
- ەلىمىزدىڭ حيرۋرگيا سالاسىنىڭ دامۋ دەڭگەيى الەمدەگى دامىعان ەلدەرمەن شامالاس. ول جاقتاردا دا جاسالىپ جاتقان وتا تۇرلەرى بىزدە دە جاسالۋدا. وبلىستاعى حيرۋرگيا سالاسىنىڭ دامۋ دەڭگەيىن رەسپۋبليكادا الدىڭعى ورىنداردا دەپ سانايمىن. قازىر ءبىزدىڭ اۋرۋحانادا سىزعانوۆ اتىنداعى ۇ ح ع و-تا قىزمەت اتقارىپ، الىس-جاقىن شەتەلدە ءبىلىم الىپ، كوپتەگەن جاڭا وتا ءتۇرىن مەڭگەرگەن تاجىريبەلى ماماندار باسشىلىق قىزمەت اتقارادى. وسىنداي جۇمىستاردىڭ ناتيجەسىندە وبلىس حيرۋرگياسى تىڭ سەرپىن الدى. ناتيجەسىندە جاڭا وتا تۇرلەرىن ساتىلى تۇردە ەنگىزىپ جاتىرمىز. جەرگىلىكتى دارىگەرلەر الماتى قالاسى سىزعانوۆ اتىنداعى ۇ ح ع و، شەتەلدىك اۋرۋحانالارمەن تىعىز بايلانىستا ەڭبەك ەتىپ كەلەدى. اتالعان ارىپتەستەرمەن تاجىريبە الماسىپ، جان-جاقتى جاسالعان ۇلكەن اشىق وتا، كىشى ينۆازيۆتى جولمەن جاسالاتىن وتا تۇرلەرى اۋرۋحاناعا ەنگىزىلۋدە.
ەڭبەك جولىمدا العاشقى جاساعان اپپەندەكتوميا وتاسى ەرەكشە ەسىمدە قالىپتى. سوقىرىشەككە بايلانىستى جاسالعان وتانى وبلىستىق مەديتسينا ورتالىعىندا 2012 -جىلى جاسادىم. بۇگىندە كۇنىنە ورتاشا ەسەپپەن 4-5 وتا جاسالۋدا. ول اپتاسىنا شاشامەن 10-15 وتاعا جەتەدى. ولاردىڭ 90 پايىزى كىشى ينۆازيۆتى جاسالادى، ياعني لاپاروسكوپيالىق جولمەن جاسالدى.
- قازاق حالقىندا «اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە، اۋىرمايتىن جول ىزدە» دەگەن ءسوز بار. كوپشىلىك تاراپىنان دەنساۋلىق ساقتاۋ بارىسىندا قانداي كەمشىلىكتەرگە جول بەرىلەدى؟ ازاماتتارعا قانداي كەڭەس ايتار ەدىڭ؟
- راس، بىزدە دەنساۋلىققا سالعىرت قارايتىن ازاماتتار از ەمەس. كەز كەلگەن دەرتتىڭ الدىن الۋعا بولادى. دەگەنمەن وعان نەمقۇرايدىلىق تانىتىپ، سىرقات جانىنا قاتتى باتقاندا دارىگەرگە جۇگىنەدى. كەيبىر ساتتە ءبارى كەش بولىپ جاتادى. ءبىز مەيلىنشە، ناۋقاستىڭ دەرتتىنە داۋا ىزدەپ، ادام جانىنىڭ اراشاشىسى بولامىز. كوپشىلىككە «اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە اۋىرمايتىن جول ىزدە» دەگەندى تاعى ءبىر مارتە ەسكەرتكىم كەلەدى. ونىڭ جولى قانداي؟ ەڭ باستىسى، قۇنارلى تاماقتانۋ ماسەلەسى. ءاربىر ىشكەن اسىڭ دەنساۋلىعىڭا زيانى بار ما، پايداسى قانداي دەگەنگە نازار اۋدارۋ قاجەت. وكىنىشتىسى، قازىر وعان ءمان بەرمەيتىن ازاماتتار كوپ. سونىڭ سالدارىنان ءتۇرلى اۋرۋعا دۋشار بولىپ جاتادى. سونداي-اق سپورتپەن شۇعىلدانۋ ۇنەمى سەرگەك جۇرۋىڭە وڭ اسەرىن تيگىزەدى.
- قازىر اۋرۋحانادا نەندەي جاڭاشىل جوبالارعا ءمان بەرىلىپ كەلەدى. ولاردىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن دامىتۋعا ىقپالى بار ما؟
- ورتالىقتا ناۋقاستارعا كىشى ءينۆازيۆتى تەحنولوگيانى پايدالانىپ، لاپاروسكوپيالىق وپەراتسيالار كەڭىنەن ورىندالۋدا. قازىرگى تاڭدا لاپاروسكوپيالىق اپپەندەكتوميا، حولەتسيستەكتوميا، شاپ جارىقتارى كەزىندە لاپاروسكوپيالىق گەرنيوپلاستيكا تارر، اسقازان جانە 12 ەلى ىشەك تەسىلگەن ويىق جاراسىن لاپاروسكوپيالىق تىگۋ، پانكرەونەكروز كەزىندە لاپاروسكوپيالىق كىشى شاربى مايدى اشۋ سەكىلدى جاڭاشىل ىستەردى قولعا الىپ وتىرمىز.
وعان قوسا درەناجداۋ، مەحانيكالىق سارعايۋ كەزىندە لاپاروسكوپيالىق باۋىر ارقىلى حولەتسيستوستوما ورناتۋ جانە ۋ د ز جانە ي و ح گ باقىلاۋىمەن تەرى-باۋىر ارقىلى حولانگيوستوميا، لاپاروسكوپيالىق باۋىردىڭ ەحينوكوكەكتومياسى، جاتىردان تىس جۇكتىلىك كەزىندەگى لاپاروسكوپيالىق تۋبەكتوميا جانە تۋبوتوميا جاسالادى. ودان باسقا دا كوپتەگەن وتانى ورىندايمىن. سانيتارلىق اۆياتسيا ارقىلى اۋداندىق اۋرۋحانالاردا جوسپارلى جانە جەدەل وتا جاساۋدامىز. وسىنداي ەڭبەگىمنىڭ ارقاسىندا 2016 -جىلى وبلىستىق دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارماسىنىڭ ماقتاۋ گراموتاسىمەن ماراپاتتالدىم.
- ەڭبەك جولىندا قانداي ازاماتتاردى ۇستاز رەتىندە باعالايسىڭ؟
- ەڭبەك جولىمدا كوپتەگەن بىلىكتى ماماننان ءتالىم الدىم. سوندىقتان ۇلگى تۇتاتىن ۇستازدارىم كوپ. ول ازاماتتار مەنىڭ جاقسى مامان بولىپ قالىپتاسۋىما جول سىلتەدى. ولاردىڭ قاتارىندا وبلىس حيرۋرگياسىن رەسپۋبليكالىق دەڭگەيگە كوتەرگەن بىلىكتى ازاماتتار كوپ. ماسەلەن، ەلىمىزدە كوپتەگەن حيرۋرگيا سالاسىنىڭ پروفەسسورلارىن تاربيەلەگەن ابدۋللا شۇلەنبايەۆ، وبلىسقا تانىمال حيرۋرگتار نۋريددين ءاميتوۆ، بەكەت مانتايەۆ، ۆەرونيكا تسوي، باۋىرجان قۋانىشبايەۆ سىندى مامانداردى ەرەكشە قۇرمەتپەن اتايمىن. سونداي-اق، قازاقستان حيرۋرگياسىن الەمگە تانىتقان بولاتبەك بايماحانوۆقا العىس ايتامىن.
- اڭگىمەڭە راقمەت.
اۆتور
ءادىلجان ۇمبەت
