بوراندى تۇندە - اڭگىمە

 بەکتاستىڭ ايتولقىندى کورمەگەنىنە جىلعا تاياپ بارادى ەکەن. ىشکە جينالعان ساعىنىش ءورتى جاس جىگىتتىڭ کەۋدەسىن قارىپ، تاعات تاپتىرماي وتىر. "بۇگىن قالاعا کەتىپ قالسا نە ىستەدىم؟ اۋداندا بولعاننىڭ وزىندە قايدان تابام؟ نەگە اسىقتى ەکەن؟"، - دەگەن سياقتى سان وي بەکتاستى مازالاپ، تىنىم بەرمەدى. جىگىتتىڭ کوز الدىنا مولدىرەگەن قاراقات کوزدى، ۇياڭ مىنەزدى، تالدىرماش اق-قۇبا قىز ەلەستەدى.

 "مىنەزى قانداي ەدى، شىرکىن، جىبەکتەي ەسىلگەن"، - دەپ ويلادى بەکتاس. سول ءسات بىلتىر سوڭعى رەت الماتىدا کەزدەستىرگەنى ەسىنە ءتۇسىپ، جۇرەگى شىم ەتە ءتۇستى.
...ماي ايى بولاتىن. ەکى جىل اسکەري قىزمەتىن اتقارىپ کەلە جاتقان بەکتاس الماتى ايەروپورتىنا سامولەت کەلىپ قونعاندا کىر جۋىپ، کىندىک کەسکەن التايىنا کەلگەندەي قۋانعان ەدى. استانا اسپانى شايداي اشىق ەکەن. الاتاۋ جاق بەتتەن سامال ەسەدى. ءتۇپ-ءتۇزۋ بولىپ ءسان تۇزەگەن استانا کوشەلەرىندەگى تەرەکتەر جاسىل تورعىن جامىلىپ، الما اعاشتارى گۇلدەپ تۇر. سامولەتتەن جۇرەگى ورەکپي تۇسکەن بەکتاستى الاتاۋدىڭ جۇمساق سامالى انانىڭ ايالى الاقانىنداي بەتىنەن سىيپاپ، قۋانىشىنا قانات بىتىرگەن-دى.

بەکتاس سامولەتتەن تۇسکەن بەتتە اۆتوبۋسقا وتىرىپ، الماتىنىڭ ءبىراز جەرىن شارلادى. ءتۇس اۋا قىزدار ينستيتۋتىنىڭ جاتاقحاناسىنا کەلىپ، ايتولقىندى ىزدەستىرە باستادى. ول جاتاقحانانىڭ استىنداعى ستۋدەنتتەر تىزىمىنەن ايتولقىندى کوپ قينالماي-اق تاۋىپ الىپ، ءبىر قىزدان شاقىرتتى دا، سىرتقا شىعىپ اعاشتاردىڭ کولەڭکەسىندە کۇتىپ تۇردى. اسکەري کيىممەن تۇرعان بويشاڭ، سۇلۋ جىگىتکە قىزدار ۇرلانا کوز تاستاپ، جىميىپ وتە شىعادى. اسەم کۇلکىلەردى ساعىنعان بەکتاس تا ءار قىزعا سىن کوزىمەن قاراپ، ىشتەي باعا بەرىپ تۇر.

- بەکتاس!

ۇستىنە القىزىل جۇقا کويلەک کيگەن ايتولقىن بەينە کوکتەمگى قىزعالداقتان ءبىر اۋمايدى. و، عاجاپ، ون جىل ءبىر پارتادا وتىرعاندا نەعىپ اڭعارماعان مىنا سۇلۋلىقتى، قاۋىزىن ەندى اشقانداي قۇلپىرىپ شىعا کەلىپتى. مىناۋ وزىنە قاراي جىميا جۇگىرىپ کەلە جاتقان تالشىبىقتاي بۇرالعان سۇلۋ ءمۇسىندى، کومىردەي قارا شاشىن جايىپ جىبەرگەن، سىمباتتى قىزدى ايتولقىن دەگەنگە سەنەرىن دە، سەنبەسىن دە بىلمەي، قاققان قازىقتاي سىلەيىپ تۇردى دا قالدى. ايتولقىن جۇگىرگەن بەتتە بەکتاستىڭ موينىنا اسىلا کەتتى. العاشىندا نە ىستەرىن بىلمەي قىسىلىپ قالعان جىگىت قىزدى جايلاپ قانا قۇشاقتاپ، باۋىرىنا تارتتى. وسى ءسات ءون بويىنا ىستىق جالىن لاپ ەتىپ تاراپ، تۇلا بويى شىمىرلاپ قويا بەردى. قىزدىڭ توستاعانداي قوس الماسى کەۋدەسىنەن يتەرگەندە جىگىتتىڭ تىنىسى تارىلىپ، جۇرەگى القىمىنا کەپتەلدى.

- قاشان کەلىپ قالدىڭ، بەکتاس؟ - دەدى قىز، جىگىت قۇشاعىنان بوساعان سوڭ البىراعان ەکى بەتىن باسىپ.

- مىنە، جاڭا عانا.. .- دەدى بەکتاس اۋزىنا ءسوز تۇسپەي ساسقالاقتاپ.

ەکى جىلدا بەکتاستىڭ بۇرىنعى بالعىن دەنەسى تولىسىپ، ءتىپتى تەبىندەي مۇرت تا شىعىپ قالىپتى. ات جاقتى کەلگەن قاراتورى ءوڭى بۇرىنعىسىنان اعارا تۇسکەن. قالىڭ قاسىنىڭ استىنان جالت-جۇلت ەتىپ ساۋلە شاشىپ تۇرعان وتتى جانارىنان مەيىرىم نۇرى توگىلەدى. قورعاسىنان قۇيعانداي سوم دەنەسىنە اسکەري فورماسى دا جاراسىپ تۇر.

کوکتەمنىڭ مامىق ءتۇنى. کوتەرىڭکى، مۋزىکا اۋەنى مەن جاستاردىڭ جاراسىمدى کۇلکىسى ەستىلەدى. ۇستىندەگى اسکەري کيتەلىن قىزدىڭ يىعىنا جاۋىپ، قىزدى قۇشاقتاپ وتىرعان بەکتاس ءوزىن شەکسىز باقىتتى سەزىندى. ءاتىردىڭ حوش ءيىسى تاناۋىن قىتىقتاپ، شالقىعان کوڭىلىن ودان ارى ماس قىلدى.

- ايتولقىن!..

- ءيا... - قىز مولدىرەگەن اسەم جانارىن جىگىتکە قاداپ، جاۋاپ کۇتىپ وتىر. ودان ارى ءسوز ايتۋعا شاماسى کەلمەگەن بەکتاس ايتولقىندى باۋىرىنا قىسىپ، شيەدەي ۇلبىرەگەن ەرنىنەن قۇمارتا ءسۇيدى.

ەکەۋى سوندا سەرت بايلاسىپ، کەلەسى جاز وقۋىن اياقتاعان سوڭ ايتولقىن "ماڭگىلىک سەندىک بولامىن" دەگەن ەدى.

ەندى مىنە، بەکتاس تاۋداعى جىلقىدان کەلسە، قىسقى دەمالىسقا اۋىلعا کەلگەن ايتولقىن مۇنى کۇتپەگەن، اۋدانعا جۇرە بەرىپتى. ءارى استاناعا کەتەرى، نەمەسە قايتا ورالارى بەلگىسىز. سوڭعى حاتىندا کەلەتىنى جايلى ەشتەڭە جازعان جوق بولاتىن، "الدە... قوي، کەلىسىمىمىز ول ديپلومىن قولىنا العان سوڭ ەمەس پە ەدى؟"... جىگىت وي تۇڭعيىعىندا وتىرىپ، اۋدان ورتالىعىنا قالاي جەتکەنىن دە سەزبەي قالدى.

اقپان ايىنىڭ بەت قاراتپايتىن ايازدى ىزعارى بەکتاستى کابينادان شىققان بەتتە-اق قالتىراتىپ جىبەردى. ۇستىنە تاڭەرتەڭ جەلبەگەي کيە سالعان جۇقا پالتوسىنان سۋىق لەزدە وتە شىقتى. قاس قىلعانداي موينىنا شارف تا تاقپاي کەتکەنىن قاراشى. جىلقىدان کەلە سالا جىلى پيماسىن دا شەشىپ تاستاپ، اياعىنا باتەنکەسىن کيىپ العان ەدى، ەندى مىنا ايازدا وکىنىپ کەلەدى.

ۇزىن کوشە بويىمەن جىلدامداتا ادىمداعان بەکتاس العاشىندا ايتولقىندى قايدان ىزدەستىرەرىن بىلمەدى. مۇمکىن ول وسىنداعى ءبىر تۋىسقانىنىڭ ۇيىندە بولار. وندا تابۋى ەکى تالاي. الدە نە دە بولسا ەرتەڭتى قالاعا ۇشاتىن ۇشاق پەن اۆتوبۋستى بارىپ کورىپ، تاڭەرتەڭ ءبىر-اق جولىقسا ما؟! وعان جۇرەگى قۇرعىر دەگبىرىن الىپ بارادى. وسىنداي سان ويدىڭ جەتەگىندە كەلە جاتقان جىگىت کوپ ۇزاماي ەکى قاباتتى قوناق ءۇيدىڭ الدىنا کەلىپ جەتتى. کىرگەن بەتتە سول جاقتا، بولمەنىڭ تورىندە وتىرعان جۋان قارا ايەلدى کورىپ سولاي بۇرىلدى.

- کەشىرىڭىز، مۇندا بۇگىن مىرزالينا ايتولقىن دەگەن قىز ورنالاسقان جوق پا؟ - دەدى.

- مەن قانشا قىز کەلىپ، قانشا قىز کەتىپ جاتقانىن ەسەپتەپ وتىرعان جوقپىن. بۇل ساعان انىقتاما بيۋروسى ەمەس، اينالايىن، - دەدى کەلىنشەک قولدى-اياققا تۇرماي بەزىلدەپ کەتکەن تەلەفون تۇتقاسىن الىپ جاتىپ.

جۋان کەلىنشەک تەلەفونمەن ءبىراز اڭگىمەلەسکەن سوڭ ءماز-مەيرام بولىپ تۇتقانى قويدى دا، "ءالى تۇرمىسىڭ" دەگەندەي بەکتاسقا جاقتىرماي قارادى:

- کىم کەرەک دەپ ەدىڭ؟

- مىرزالينا ايتولقىن.

- قازىر کورەيىن، - دەپ الدىنداعى قوڭىر ءتىستى جۇرنالدى اشىپ، بىرنەشە بەتىن پاراقتاپ:

- ءيا، ءيا، مىرزالينا ورنالاسىپتى. 205-بولمەدە، - دەپ جۋان کەلىنشەک کوزىن سىعىرايتا سۇيکىمسىزدەۋ کۇلگەن بولدى.

- راحمەت، اپاي! - دەپ بەکتاس قۋانىپ کەتتى. سول بەتتە جۇگىرە باسىپ ەکىنشى قاباتتقا کوتەرىلىپ بارا جاتتى دا ءبىر وي کەلىپ توقتاي قالدى. "بەيقام وتىرعاندا کىرىپ بارعانىم ەرسىلەۋ بولار. ودان دا بىرەۋدەن شاقىرتىپ جىبەرەيىن" دەگەن ويمەن تومەنگە قايتا ءتۇستى.

شاقىرتىپ جىبەرگەن سوڭ وڭ جاقتاعى ديۆانعا بارىپ وتىرىپ، ەکىنشى قاباتقا کوتەرىلگەن تاس ساتىنى باقتى. کوڭىلى قۇر اتتاي ويناقشىپ وتىر. کوز الدىنا ايتولقىننىڭ سۇلۋ بەينەسىن ەلەستەتتى ەندى ءبىر ءسات بۇگىنگى ءتۇندى قالاي وتکىزىپ، قانداي سىرلار اقتارىساتىنىن ويلاعاندا بەتى دۋ ەتىپ ورتەنىپ، جۇرەگى داۋىلدى کۇنگى تەڭىز تولقىنىنداي تۋلاي جونەلدى.

ورنىنان تۇرىپ، تورگى بۇرىشتاعى ۇلکەن اينانىڭ الدىنا باردى. سۋىر قالپاعىن شەشىپ، ۇيپا-تۇيپا بولىپ جاتقان بۇيرا شاشىن ەکى جارىپ تاراپ، سۋىق سورىپ سۇرلانىڭقىراعان قارا تورى وڭىنە قاراپ ءبىراز تۇردى. کوزىندە قۋانىش وتى کۇلىم قاعادى. باعاناعى ايتولقىندى تابا الماي قالام با دەگەن سەنىمسىزدىک تە، جۇرەکسىنۋ دە جوعالىپ، کوکىرەگىن الدەبىر ءتاتتى سەزىم بيلەدى... ەکىنشى قاباتتان تومەن ءتۇسىپ کەلە جاتقان ءبىز وکشە تۋفليدىڭ دىبىسىن ەستىگەندە ەکى بەتى دۋ ەتە ءتۇستى. مىنە، اسىعا کۇتکەن ايتولقىن!

قىز بەکتاستى کورگەندە کۇتپەگەن قوناعى کەلگەندەي ونى سۇرلانىپ، سىلەيىپ تۇرىپ قالدى. جىگىت لەپىرىپ جەتىپ باردى دا، قىزدىڭ ءورت سوندىرگەندەي تۇنەرىپ کەتکەن ءتۇرىن کورگەندە سوزعان قولىن سەلک ەتىپ جيناپ الا قويدى.

- جانىم-اۋ، نە بولدى؟! - دەگەندى بەکتاس توڭعان ادامداي تىتىرکەنىپ، تىکسىنىپ ايتتى. سۇزەکتەن تۇرعانداي قۇر سۇلدەرى تۇرعان ايتولقىننىڭ قاباعىنان، مۇڭ ۇيالاعان کوزدەرىنەن بەکتاس ءبىر سۇمدىقتىڭ بولعانىن سەزە قالدى.

- جاي... سىرقاتتانىپ تۇرمىن، - دەگەن قىز ۇنى سوناۋ الىستان تالىپ جەتکەندەي ەستىلدى.

- ايتولقىن، ءوزىڭدى اۋدانعا کەتتى دەگەندى ەستىپ، اۋىلدا وتىرا المادىم...

- مەنىڭ وسىندا ەکەنىمدى کىم ايتتى?

قىز ۇنىندە جىگىتکە دەگەن الدەبىر سالقىندىق بار، جىگىت بەتىنە تۋرا قاراي الماي، جانارىن تومەن سالىپ، دەگبىرسىزدەنىپ، جالتاقتاي بەردى.

- ەشکىم دە ەمەس... وزىم وسىندا بولار دەپ... ايتولقىن...قىز ءۇن قاتقان جوق.

جانارىنا جاس ىرکىلگەن مۇڭدى ءجۇزىن جەردەن الماي، حالاتىنىڭ تۇيمەسىن تىرنالاپ تۇرعاندا ەکىنشى قاباتتان قارا بۇجىر ەرکەک بالپاڭداي باسىپ ءتۇسىپ کەلە جاتتى.

- کوگەرشىنىم-اۋ، کوپ کۇتتىردىڭ عوي: مەن سەنى قايدا کەتتى دەسەم استىدا جىگىتپەن کەزدەسىپ تۇرسىڭ عوي ءوزىڭ، - دەپ کەڭک-کەڭک کۇلىپ ءجۇن-ءجۇن جالپاق قولىن بەکتاسقا ۇسىندى:

- قارىنباي!

اۋزىنان اراق ءيىسى مۇڭک ەتە قالدى. سول ءسات بەکتاستىڭ قانى باسىنا ءبىر-اق تەپتى. ايتولقىننىڭ دا نەگە "اۋىرىپ" تۇرعانىن ەندى ءتۇسىندى; ەکى کوزى قانتالاپ، دەنەسى قالشىلداپ، ءوزىن ۇستاي الماي کەتتى. قارىنباي ودان ارى ەرکىنسىپ، ايتولقىننىڭ اش بەلىنەن قاپسىرا قۇشاقتاپ، وزىنە تارتتى.

- مىنا جابايىڭ کىم-ەي، ءتىپتى امانداسقىسى کەلمەيدى عوي. ءوزىن تۇرعان جەرىندە تەبەسىنەن ءبىر قويىپ جەرگە قاعىپ جىبەرەيىن بە? - دەدى کوزى شاتىناپ.

- کىمدى-کىم جەرگە قاعارىن کورەرمىز، - دەدى اشۋ مەن نامىس قىسقان بەکتاس نەدەن بولسا دا تايسالمايتىنىن سەزدىرىپ.

- ەي، کىم بۇل؟ مەنىمەن قالاي سويلەسىپ تۇر، ەي، ا ؟! - دەپ قارىنباي ايتولقىنعا ادىرايا قارادى.

- مەنىڭ کلاستاسىم... اۋىلدا جىلقى باعادى، - دەدى ايتولقىن داۋىسى دىرىلدەپ.

- ا، سولاي ەدى دە! باسە، باسە، جىلقىشى ەکەنى کورىنىپ تۇر. ءوزى راس جابايى ەکەن. ەي، جىگىت، اداممەن ولاي سويلەسۋ مادەنيەتسىزدىک بولادى، - دەپ قالتاسىنان سيگارەتىن الىپ تۇتاتتى دا، شىرەنىپ تۇرا قالدى. بۇدان ارى مۇندا تۇرۋعا بەکتاستىڭ ءتوزىمى جەتپەي تۇتىگىپ قوناق ۇيدەن شىعىپ کەتتى.

بەکتاس شىعىپ کەتکەن سوڭ ايتولقىن اعىل-تەگىل جىلاپ قويا بەردى. بەت-اۋزىن تۇک باسقان ۇسقىنسىز قارىنباي ايتولقىننىڭ دوداداي بولىپ جىلاپ تۇرعانىنا کوڭىل دە بولمەستەن ماڭ-ماڭ باسىپ جوعارى بەتتەدى.

ايتولقىن تومەنگى قاباتتاعى ديۆاندا کوز جاسىن تيا الماي کوپ وتىردى. سەڭ سوققان بالىقتاي ەسەڭگىرەپ، دەنەسى ءبىر ىسىپ، ءبىر سۋىپ جوعارىداعى بولمەسىنە قالاي جەتکەنىن دە بايقامادى; ۆانناعا کىرىپ مۇزداي سۋمەن جۋىنىپ، بۇلاۋداي ىسىنىپ کەتکەن کوزىن ءسۇرتىپ تۇرىپ ەسىن جيدى.

- ايناش! - دەگەن قارىنبايدىڭ قارلىعىڭقى داۋىسى سەلک ەتکىزدى. بۇل ۆاننادان شىققاندا ستول ۇستىندەگى تاماقتان ارپاق-قۇرپاق اساپ، اراقتان تولتىرا قۇيىپ الدى دا، کەڭ وڭەشىنە قىلق ەتکىزىپ قۇيا سالعان قارىنباي:

- تاماق سۋىپ قالدى عوي، وتىرساڭشى. الگى نەمەنىڭ تابەتتى بۇزىپ کەتکەنىن قاراشى، - دەپ ايتولقىننىڭ دا ستاقانىنا تولتىرا اراق قۇيىپ قويدى. اقىرىن کەلىپ ورىندىققا جايعاسقان کەلىنشەک ۇسىنعان ستاقانعا جيىرکەنە قاراپ:

- ىشپەيمىن، اۋىرىپ تۇرمىن، - دەدى شارشاڭقى ۇنمەن.

- تۇک تە ەتپەيدى، قازىر-اق جازىلىپ کەتەسىڭ. ال کانە، الىپ جىبەر! - دەپ جاتا جابىسىپ جۇتقىزىپ جىبەردى.

- و، مىنە، ەندى ءبارى ۇمىتىلادى. الگى قۋ اياقپەن شاتىسىڭ بار ما ەدى، ءاي، ءتىپتى ساعان قادالا قاراپ ءىشىپ-جەپ بارادى عوي، - دەپ قارىنباي شۇيىلە باستاپ ەدى، کەلىنشەک جاقتىرماي ستاقانىن ستولعا سالدىر ەتکىزىپ قوياسالدى.

- داۋىس کوتەرگەنىمە رەنجىپ قالدىڭ با، کوگەرشىنىم. قايتەسىڭ کوڭىلىڭە الىپ، کەلشى ودان دا ءبىر سۇيەيىن، ءتىپتى ساعىنىپ قالدىم ءوزىڭدى، - قارىنباي ىرسىلداپ کەلىپ ايتولقىندى وتىرعان جەرىنەن جاس سابيدەي کوتەرىپ الىپ، سالۋلى توسەککە اکەلىپ جاتقىزدى. تەمەکى مەن اراق ءيىسى مۇڭکىگەن اۋزى ەرنىنە تيگەندە کەلىنشەکتىڭ زىعىرى قاينادى. جۇرەگى جانشىلىپ، تىنىسى تارىلدى.

قاناتىنان قايرىلىپ، کوڭ-قوقىر اراسىندا الدەبىر سۋماڭداعان سوراقى يتکە جەم بولعان بەيشارا قۇستىڭ کەبىن قۇشقان کەلىنشەک پىس-پىس ەتىپ جانتالاسقان دورەکى ەرکەکتىڭ سۇمپايى قىلىقتارىنا ەش قارسىلىق بىلدىرمەستەن تىستەنىپ جاتا بەردى.

کوز الدىنا ويناقتاپ ءجۇرىپ وتقا تۇسکەن سوناۋ سايقال ءتۇن ەلەستەدى...

...قىسقى سەسسيادان سوڭ ايتولقىنمەن ءبىر بولمەدە تۇراتىن سانا دەيتىن قىز تۋعان کۇنىن اتاپ وتپەک بولىپ، ءبارى ابىر-سابىر بولسىن دا قالسىن. تۋعان کۇن کەشى قالانىڭ شەت جاعىندا تۇراتىن سانانىڭ اعاسىنىڭ ۇيىندە بولدى. قارىنبايمەن سوندا تانىستى. ورتا بويلىدان ءسال تومەندەۋ، تىعىرشىقتاي نىعىز دەنەلى، قازان باس، ۇستىنە وتەکتەۋدەن جاڭا شىققان قارا کوستيۋم-شالبار، اق کويلەک کيىپ، موينىنا گۇلدى گالستۋک تاعىنعان وتىزدىڭ جۋان ورتاسىنداعى سوزشەڭ جىگىت "جاسىم بۇلاردان ۇلکەن-اۋ" دەپ قىسىلماستان-اق کوپتەن بەرگى تانىستارىنداي ەرکىن ازىلدەسىپ، جاستاردى ءۇيىرىپ اکەتکەن. تىلگە دە ۇستا ەکەن، جاستاردى کۇلکىگە کەنەلتتى دە تاستادى. اڭگىمە اراسىندا الماتىعا ىسساپارمەن کەلگەنىن، ءوزى کوکتەرەک اۋدانىنان ەکەنىن، اۋداندا بىلدەي باس ينجەنەر ەکەنىڭ دە قيۋىن قيىستىرا ايتىپ جىبەردى. ايتولقىن: "جەرلەسىم ەکەنسىز، مەن دە سول اۋداندىکىمىن، اعاي"، - دەگەنىن ەستىگەن سوڭ-اق: "ويبوي، ورتالارىڭدا ءوزىمنىڭ کۇلىمکوز قارىنداسىم دا بار ەکەن عوي!" -دەپ قارىنباي رازى کوڭىلمەن کەڭک-کەڭىک کۇلىپ، وسىدان سوڭ-اق بايەک بولىپ ايتولقىندى کۇتە باستادى. "الىڭىز، قارىنداسىم، سىزگە تاماق الىس قالعان جوق پا، شوکولاد جەيسىز بە?"، - دەپ استى-ۇستىنە ءتۇستى. قىز دا الىستاعى ءوز اۋدانىنىڭ ادامى بولعان سوڭ ءىش تارتىپ، کوزىنە جىلى ۇشىراپ کورىندى.

قارىنباي توست کوتەرۋگە دە شەبەر ەکەن، ماقالداپ تا، ءسوزدى کەستەلەپ تە دۇنيەدەگى بار جاقسىلىقتى ساناعا ءۇيىپ-توگىپ، سانانىڭ دەنساۋلىعى ءۇشىن الىپ قويايىق، دەپ ايتولقىنعا دا ىشکىزگەن.

تاماعىن ءتىلىپ وتکەن اششى اراق ىشکە تۇسکەن سوڭ ءبىر-ءتۇرلى بويىنا جالىن بەرە تاراي باستادى. بىرەۋدى العانىن کورگەن قارىنباي تاقىمداپ تاعى الدىردى. ەکى-ءۇش ستاکاننان کەيىن قىز جادىراپ، ءبىرتۇرلى سويلەگىسى کەلدى، کۇلگىسى کەلدى. سودان سوڭ کوپ قىساتقىزباي-اق الىپ قويىپ وتىردى. توي قىزا ءتۇستى. جۇرت ەکى يىعىن جۇلىپ جەپ بيلەۋگە شىقتى... وسىنى پايدالانىپ قارىنباي قىزدىڭ يىعىنا قولىن سالىپ، ارنەنى ايتىپ کۇلدىرىپ وتىردى. ءبىر ءسات قىزدىڭ کوز الدى تۇماندانىپ، ماڭىنداعىلار بۇلدىراي باستادى. سونى کۇتکەندەي-اق قارىنباي دا: "ءجۇرىڭىز، تازا اۋامەن دەم الىپ قايتايىق"، - دەپ قىزدى قولتىقتاي دالاعا شىقتى.

قىستىڭ ايازدى تۇنىندە جالاڭاش شىققان قىز قالتىراي باستادى. قارىنباي قىزدى پالتوسىمەن قىمتاپ قۇشاقتاپ تۇردى. ومىرىندە بەکتاستان وزگە جىگىتکە قۇشاقتاتىپ کورمەگەن ايتولقىن ءدال قازىر ساناسىنان قىلاڭ بەرگەن ءالسىز ار-نامىس پەن ۇيات دەگەنگە مۇرىندىق سالىپ، کوڭىلىندە الدەقانداي جەلىک پايدا بولدى...

مىناۋ قوناق ءۇيدىڭ تار بولمەسىندە "ۇيلەنۋ تويلارىن" اتاپ وتکەن ەکەۋى ۇلکەن تويدى جاز شىعا جاساماق بولعان.

* *

ءوڭ مەن ءتۇستىڭ اراسىندا بولعان مىنا جايسىز وقيعا بەکتاستى قاتتى ەسەڭگىرەتىپ جىبەردى. باسى مەڭ-زەڭ، تەڭسەلىپ کەلەدى. الدەنەنى کۇبىرلەپ، ىشتەي بىرەۋدى جەر-جەبىرىنە جەتە داتتاپ کەلەدى. ءبىراق کىمدى ەکەنىن ءوزى دە بىلمەيدى. بەتى دۋىلداپ ىسىپ، جۇرەگىن الدەبىر ينەلەر پىسکىلەپ جانىن شىعارىپ بارادى. ۇستىنە مۇزداي سۋدى قۇيىپ جىبەرگەندەي ءدىر-ءدىر ەتەدى.

ول اۋدان ورتالىعىنان شىعىپ، اۋىلعا باراتىن کۇرە جولمەن کەلە جاتىر. کۇن الدەداشان باتىپ کەتکەن. اينالا کوزگە تۇرتسە کورگىسىز قاراڭعى. تاۋلى ولکەدە تاعى دا اقپاننىڭ ايداهارداي ىسىلداعان دولى بورانى ارانىن اشىپ، قاهارىن توگىپ کەلە جاتتى. العاشىندا جاياۋ بوراسىنداتىپ تۇردى دا، سالدەن سوڭ قار ۇشىرىپ ۇيتقىپ کەتتى. ماس ادامداي اياعىن سەلقوس باسىپ، اۋىلعا اپاراتىن جولمەن ءىلبىپ کەلەدى. جول ۇزاق، ءارى مىنانداي بوراندا جۇرۋ دە قيىن، ءبىراق جىگىتتىڭ جۇرەگىنە قانجارداي قادالعان اشۋ مەن نامىس ەندى ونى ءبىر مينۋت تا ايالداتار ەمەس. جۇقا پالتوسىنان وتە شىققان اقپاننىڭ ۇسکىرگى جاس جىگىتتىڭ دەنەسىن تەمىردەي قارىپ بارادى. جولدى بوران الىپ، ازدان سوڭ ءجۇرۋ دە قيىنداي ءتۇستى. بەکتاس تىزەدەن کەلەر قاسات قاردى ومبىلاي بىرەسە

سۇرىنەدى، بىرەسە تۇرادى. دەنەسىنىڭ مۇزداپ بارا جاتقانىن سەزەر ەمەس. جۇرەگىنەن بەرىک ورىن العان ايتولقىندى وزگەنىڭ قۇشاعىنان کورىپ جانە سونشا قورلاۋ ەستىگەنشە مىنا جارىق دۇنيەدەن سونى ەستىمەي-اق کوز جۇمعانىم مىڭ مارتە ارتىق ەدى دەپ قينالدى بەکتاس. اقىنجاندى البىرت جىگىت اۋىر سوققىعا شىداي الماي مورت سىنا جازداپ کەلەدى. ءىشىن تارتا ۇلي سوققان قىسقى بوران ماڭداي تۇستان قيىرشىق قارمەن ۇرعىلاپ، دەم الۋدىڭ ءوزىن قيىنداتتى.

باعانادان اينالاسىنا کوز سالماي وي سوقتى بولىپ کەلە جاتقان بەکتاس قالت تۇرا قالىپ اينالاسىنا قارادى. مەڭىرەۋ تاۋ ءىشى. اق تۇتەک بوراننان وزگە کوزگە ەشتەڭە شالىنار ەمەس. تاعى دا العا ءبىر-ەکى باسىپ بارىپ، قارعا مالتىعىپ جۇرە الماي جول شەتىندەگى ءبىر ءتۇپ ۇشقات تۇبىنە جىعىلدى. قۇلاعىنا الدەقايدا الىستان ۇلىعان قاسقىر ءۇنىن اکەلدى بوران.

دولدانا سوققان ءازازىل بوران جىگىت قۇلاعىنا "ءولىم" دەپ سىبىر ەتە تۇسكەندەي بولدى. جانى تۇرشىککەن بەکتاس تۇرۋعا تىرىسىپ ەدى، وڭ اياعىندا جان جوقتاي قوزعالمادى. ءالى دە تولاسسىز ۇرىپ، ون بويىنا تىرشىلىک بەرىپ تۇرعان ىستىق جۇرەگى "ءومىر" دەپ سىبىر ەتتى. بەکتاس جان دارمەن ورنىنان اتىپ تۇردى. ءون بويىن جىلانداي تىمىسکىلەگەن سۋىق جەل جىگىتتىڭ ءالىن الدەقاشان الىپ قويعان ەدى. ابدەن مۇزداپ کەتکەن اياقتارى مەن قولدارى يکەمگە کەلمەي، ءتاي-ءتاي باسقان جاس سابيدەي العا کۇشپەن جىلجىدى. سول ساتتە ۇلىعان بوران ىشىنەن: "مەنىڭ کلاستاسىم... اۋىلدا جىلقى باعادى"، - دەگەن ايتولقىننىڭ سۇيکىمسىز داۋىسى ەستىلگەندەي بولدى. شايتانداي ازعىرىپ بوران دا جىگىت قۇلاعىنا "ءولىم" دەپ سىبىر ەتە قالدى. اياعىنان ءال کەتکەن بەکتاس قارعا مالتىعىپ بارىپ ەتپەتىنەن جىعىلدى دا، ۇزاق ۋاقىت جانسىز ادامداي قوزعالىسسىز قالدى. ءتاتتى ءبىر ءتۇس کورگەندەي بويى ءبىر ءتۇرلى تىنشىعىپ، ماۋجىراپ بارا جاتتى. ءدال وسى کەزدە ۇستىنەن بۇجىر قارا قارىنباي تونە کەتىپ: "توبەڭنەن ءبىر قويىپ جەرگە قاعىپ جىبەرەيىن بە؟!" - دەگەندەي بولدى. زىعىرى قايناعان بەکتاس نامىستان ورتەنىپ کەتە جازداپ، سوڭعى کۇشىن جيىپ العا جىلجىدى.

ۇلىعان بوران الدەقايدان جاس بالانىڭ جىلاعان ۇنىن، الدە ۇلىعان قاسقىر ءۇنىن قۇلاققا جەتکىزدى. ءبىر ءسات الدەکىم ىشەگى قاتا کۇلدى دە، ىلە-شالا الدەبىرەۋلەر داۋىس سالا جوقتاۋ ايتقانداي سەزىلدى...

* * *

جاس جىگىت قىرشىن کەتتى. جازمىشتىڭ امىرىنە نە داۋا، بوتاسىنان ايرىلعان ىنگەندەي اڭىراپ اناسى، ءوز باسىن ءوزى توقپاقتاپ زار ەڭىرەپ اکەسى قالدى ارتىندا.

بەکتاستىڭ سۇيەگىن الۋعا اۋرۋحاناعا کەلگەن تۋعان-تۋىستارى جىگىتتىڭ جاستىعىنىڭ استىنان حات تاۋىپ الدى. ءال کەتکەن دارمەنسىز قولمەن اقىرعى کۇشىن سالىپ جازعان حاتى ايتولقىنعا ارنالىپتى. جاس جىگىتتىڭ قىسقى تۇندە نەگە جاياۋ-جالپىلاپ اۋىلعا شىققانىن تۋىستارى سوندا ءبىلىپ، ايتولقىنعا لاعنەت ايتتى.

* * *

قولىنداعى ەکى پاراق قاعازدى جۇرەگىنە قىسىپ، ءالى بەتىن قار باسىپ ۇلگەرمەگەن جاس قابىردىڭ باسىندا بىرەۋ تۇر. ەکى ءيىنى سالبىراعان، قانسىز، بوپ-بوز ءوڭى شۇبەرەکتەي. اقپاننىڭ ىزعىرىق جەلى ازىنايدى. مولا باسىندا جاپادان-جالعىز زار ەڭىرەپ، کوکىرەگىن وکىنىش پەن ۋايىم تىلگىلەگەن، ومىردەگى قاتە باسقان ءبىر قادامى ۇشىن تاعدىردىڭ قاتال تالکەگىنە ۇشىراعان جاس کەلىنشەک ءبىر باسىنا ۇيىلگەن قايعى-قاسىرەتىن کوتەرە الماي، سۇيەگىنە دەيىن ەگىلىپ تۇر... بۇل - ايتولقىن بولاتىن.

تالاپتان احمەتجان