بۋرج-حاليفادان دا قىمبات. LRT جوباسىنا قانشا قاراجات جۇمسالدى؟
قوعامدا «جەمقورلىق ەسكەركىشى» دەپ اتالىپ كەتكەن LRT جوباسى قايتا جانداندى. بيۋدجەتتەن قارجى دا ءبولىنىپ، قالا اكىمدىگى تاراپىنان 2025 -جىلعا دەيىن پايدالانۋعا بەرىلەدى دەگەن ۋادە بەرىلدى. ماسساگەت LRT تۋرالى دەرەكتەرگە شولۋ جاساعان.
LRT-عا بولىنگەن قارجى
2015 -جىلدان بەرى LRT سالۋعا بيۋدجەتتەن 156,3 ميلليارد تەڭگە ءبولىندى. Astana LRT قۇرىلىسى 2020 -جىلى ماۋسىمنىڭ سوڭىنا دەيىن اياقتالۋعا ءتيىس ەدى، ءبىراق قارجىلاندىرۋ ماسەلەسىنە بايلانىستى جوبا 2018 -جىلى توقتاتىلدى. كوپ ۇزاماي اتىشۋلى قۇرىلىستىڭ باسى- قاسىندا جۇرگەن ءبىرقاتار لاۋازىمدى تۇلعالارعا «اقشا جىمقىردى» دەگەن ايىپ تاعىلدى.
جوبانىڭ باستاپقى قۇنى 1,8 ميلليارد دوللار بولعان. ءبىراق ول قارجى قىتاي دامۋ بانكىنەن 20 جىلعا كرەديت رەتىندە الىندى، دەمەك وسى ەكى ونجىلدىق بويى پايىزىن تولەگەندە، جوبا قۇنى 2,6 ميلليارد دوللارعا دەيىن جەتەتىن ەدى. 2019 -جىلى جوبا وڭتايلاندىرىلىپ، 1,2 ميلليارد دوللار ۇنەمدەلدى. بۇگىنگى تاڭدا قۇرىلىستىڭ اقىرعى قۇنى شامامەن 1,5 ميلليارد دوللار تۇرادى.
اشىق دەرەككوز مالىمەتتەرىنە سۇيەنسەك، بۇل قۇرىلىس سالىستىرمالى تۇردە الەمدەگى ەڭ ۇلكەن ءارى تانىمال عيماراتتاردىڭ بىرنەشەۋىنەن قىمبات. Astana LRT شىعىنى مالايزياداعى ايگىلى Petronas Towers (1,16 ميلليارد دوللار) پەن دۋبايداعى «بۋرج-حاليفا» ءزاۋلىم عيماراتىنان (1,5 ميلليارد دوللار) قىمبات شىققان.
سونداي-اق، قازىر باعاسى لوندونداعى ۋەمبلي ستاديونى مەن نيۋ-يوركتەگى يانكي ستاديۋممەن شامالاس.
پرەزيدەنت LRT قۇرىلىسىن تەزىرەك اياقتاۋدى تاپسىردى
توقايەۆ قالانىڭ كەپتەلىستەن كوز اشپايتىنىن، سالدارىنان ۇلكەن داعدارىسقا تاپ بولاتىنىمىزدى مالىمدەدى.
«مەن قاڭتاردا LRT-عا قاتىستى جۇمىستى تەزدەتىپ اياقتاۋدى تاپسىردىم. ناقتى مەرزىمدەر ايقىندالدى. تۇرعىندارعا ۋادە بەرىلدى. ەندى وسى جوبانى دەر كەزىندە اياقتاۋ كەرەك. بۇل جۇمىسقا ءبىراز قاراجات ءبولىندى. ءبىراق ناقتى ناتيجە جوق. كولىك ماسەلەسىن شەشۋدى سوزا بەرسەك، قالا كەپتەلىستەن كوز اشپايدى. بۇل ۇلكەن داعدارىس تۋدىرۋى مۇمكىن. سوندىقتان، ماسەلەنى وڭتايلى شەشۋ قاجەت. ايتپەسە، ەكونوميكالىق شىعىنعا تاپ بولامىز. ادامدار ۋاقىت جوعالتادى، قالاعا ەكولوگيالىق زيان كەلەدى. كولىك سالاسىنداعى جاعدايدىڭ ۋشىعۋىنا كوشى-قون ماسەلەسى دە ىقپال ەتىپ وتىر. جىل سايىن استاناعا 50-60 مىڭ ادام كەلەدى. بۇدان بولەك، كۇن سايىن جاقىن ماڭداعى ەلدى مەكەندەردەن 150 مىڭ ادام كەلىپ كەتەدى. مۇنىڭ ءبارى ينجەنەرلىك جانە الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىمعا ايتارلىقتاي سالماق تۇسىرەدى. سول سەبەپتى كوشى-قون ۇدەرىسىن ءتيىمدى رەتتەۋ قاجەت، ياعني، پارمەندى شارالار قابىلداۋ كەرەك. نەگىزىنەن، كوپ ادام قالاعا جاقىن جەرلەردەن جۇمىس ىستەۋگە كەلەدى. سوندىقتان بۇل سالانى ناقتى رەتتەپ، باقىلاۋ كۇشەيتىلۋگە ءتيىس»، - دەدى پرەزيدەنت.
500 ميلليارد تەڭگە نەگە جۇمسالادى؟
استانا قالاسىنىڭ اكىمى جەڭىس قاسىمبەك LRT قۇرىلىسى اياقتالۋى ءۇشىن 2 جىل كەرەگىن ايتتى.
«بىلتىر شەشىم قابىلدانىپ، بيىل LRT قۇرىلىسىن جالعاستىرۋ ماقساتىندا تاعى 500 ميلليارد تەڭگە ءبولىندى. وسى كۇنگە دەيىن 600 ميلليون دوللار جاراتىلدى. قۇرىلىستى تولىق اياقتاپ، ءبىرىنشى جەلىنى قوسۋ ءۇشىن ءالى 2 جىل ۋاقىت قاجەت بولادى»، - دەدى قاسىمبەك.
جوسپار بويىنشا ءبىرىنشى كەزەكتە 8 ستانسيا قوسىلىپ، 5 پويىز پايدالانۋعا بەرىلەدى. مۇنىڭ بارىنە جوعارىدا ايتىلعان 500 ميلليارد تەڭگە كەرەك، ونىڭ جارتىسى جاراتىلىپ قويعان.
«عىلىمي تۇرعىدان العاندا حالقى 2 ميلليون نەمەسە 1,5 ميلليوننان اساتىن قالادا جەلىلىك قوعامدىق كولىك بولۋى كەرەك. ول جەراستى نەمەسە جەرۇستى كولىگى بولسىن. سوندىقتان مەنىڭ جەكە پىكىرىم، بولاشاقتا مەگاپوليستە مۇنداي كولىك بولۋعا ءتيىس. ال ءبىز 2030 -جىلعا قاراي ەلوردا حالقى 2 ميلليونعا جەتەدى دەپ بولجاپ وتىرمىز»، - دەدى استانا اكىمى.
كەيىن CTS (City Transportation Systems) ج ش س-نىڭ باسقارما ءتوراعاسى عاني تاجيەۆ LRT-نى ىسكە قوسۋ مەرزىمى تاعى شەگەرىلگەنىن مالىمدەدى.
«LRT جۇيەسىن ىسكە قوسۋدى جەدەلدەتۋ ماقساتىندا جوبا ەكى كەشەنگە بولىنگەن. ءبىرىنشى كەشەن 2025 -جىلعا قاراي پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ونىڭ قۇنى 1 ميلليارد 152 ميلليون دوللار نەمەسە 61 پايىز بولاتىن العاشقى ىسكە قوسۋ كەشەنىندە 8 ستانسيانى تولىق اياقتاۋ كوزدەلگەن. ەكىنشى ىسكە قوسۋ كەشەنىنىڭ قۇنى - 735 ميلليون دوللار، ياعني 10 ستانسيا پايدالانۋعا بەرىلەدى. سونداي-اق، قوسىمشا 14 ستانسيا سالىنادى. ۋاقىتىلى قارجىلاندىرىلسا، اياقتالۋ مەرزىمى 2026 -جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن»، - دەدى عاني تاجيەۆ قالالىق ءماسليحاتتىڭ وتىرىسىندا.
LRT قاي ارالىقتى قامتيدى؟
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ اۋەجايىنان «نۇرلى جول» ۆوكزالىنا دەيىن 18 ستانسيا بولادى. 19 جىلجىمالى قۇرامنىڭ بەسەۋى 2024 -جىلدىڭ سوڭىندا ىسكە قوسىلادى.
LRT-نىڭ جولى ۇزىندىعى - 41,8 شاقىرىم. جەڭىل رەلستى كولىك جاڭا مەشىتتى، MEGA Center اۋماعىن، سونىڭ ىشىندە بوتانيكالىق باقتى، ءابۋ-دابي پلازانى، مينيسترلىكتەر ءۇيىن، نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىن، تاۋەلسىزدىك الاڭى بار ورتالىق مۇراجايدى جانە «مىڭجىلدىق اللەياسى» اۋدانىن قامتيدى.
8 ستانسيا ورنالاساتىن جەرلەر:
101 - اۋەجاي؛
105 - قابانباي باتىر اينالما جولى؛
107 - MEGA؛
109 - بوتانيكالىق باق؛
111 - سىعاناق كوشەسى؛
112 - ابۋ دابي پلازا؛
114 - ۇلتتىق مۋزەي؛
118 - ۆوكزال.
جولاقىسى قانشا بولادى؟
CTS كومپانياسى وكىلدەرى جولاقى قانشا بولاتىنىن LRT ىسكە قوسىلعاننان كەيىن بەلگىلى بولاتىنىن مالىمدەدى. سەبەبى بۇل - الەۋمەتتىك جوبا.
«ەلىمىزدە كولىك تۋرالى زاڭ بار، سوعان سايكەس جولاۋشىلاردى تاسىمالداۋعا بايلانىستى قىزمەتتىڭ تاريفى بەلگىلەنگەن. قازىر ماماندار جولاۋشىلاردى تاسىمالداۋ قۇنىن ەسەپتەپ جاتىر. بۇل جاعدايدا LRT نىساندارىن كۇتىپ-ۇستاۋعا قاجەت شىعىن مەن جولاۋشىلار تاسىمالىنا جاعداي جاساۋعا باعىتتالاتىن شىعىن ەسكەرىلەدى»، - دەلىنگەن كومپانيا حابارلاماسىندا.
مينيسترلىك تاعى 52 ميلليارد تەڭگە سۇراپ وتىر
كولىك مينيسترلىگى LRT جوباسىن ىسكە اسىرۋعا ۇلتتىق قوردان 52 ميلليارد تەڭگەدەن اسا قاراجات ءبولۋ كەرەگىن مالىمدەدى.
«كولىك مينيسترلىگى ۇسىنعان بيۋدجەتتىك باعدارلامانىڭ جوباسىنا سايكەس، استانا قالاسىنىڭ بيۋدجەتىنە «جاڭا» جوباسى اياسىندا قۇرىلىسقا زاڭدى تۇلعالاردىڭ جارعىلىق كاپيتالىن ۇلعايتۋعا ارنالعان دامۋعا نىسانالى ترانسفەرتتەر استانا قالاسىنىڭ LRT (اۋەجايدان جاڭا ۆوكزالعا دەيىنگى ۋچاسكە) جۇيەسىنە 2023 -جىلعا سۇرالعان سوما « 52434322 تەڭگە، - دەلىنگەن حابارلامادا.
بۇل شىعىن 2023 -جىلعى جۇمىس كەستەسىنە سايكەس ە پ ك كەلىسىمشارتى بويىنشا تولەنبەك.
جاسۇلان وردابايەۆ
