ب ۇ ۇ، رەسەي جانە ا ق ش-پەن قارىم-قاتىناس، تايۆان: قىتاي ءمينيسترىنىڭ كوزقاراسى قانداي

 بەيجىڭ. KAZINFORM - قىتايدىڭ ماڭىزدى ساياسي وقيعاسى «ەكى جينالىستىڭ» - سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ باسپا ءسوز ءماسليحاتى 7-ناۋرىزدا بەيجىڭدە ءوتتى.

بيىل «ۇكىمەت پرەمەر- ءمينيستردىڭ باسپا ءسوز ءماسليحاتى» وتپەيتىندىكتەن، سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ باسپا ءسوز ءماسليحاتى ب ا ق نازارىن اۋدارعان وقيعاعا اينالدى. قىتاي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ۆان ي باسپا ءسوز ءماسليحاتىنا قاتىسىپ، قىتاي جانە حالىقارالىق ب ا ق تىلشىلەرىنىڭ سۇراعىنا جاۋاپ بەردى.

بەيسەنبى كۇنگى باسپا ءسوز ءماسليحاتى ءبىر جارىم ساعاتقا سوزىلدى. ۆان ي بارلىعى 21 ءتىلشىنىڭ سۇراعىنا جاۋاپ بەردى. ونىڭ توعىزى قىتايدىڭ مەملەكەتتىك ب ا ق تىلشىلەرى، ال ەۋروپا مەن امەريكا ب ا ق وكىلدەردەن تەك ەكى تىلشىگە عانا سۇراق قويۋعا مۇمكىندىك بەردى. ۆان ي قىتاي-رەسەي قارىم-قاتىناسى، قىتاي-ا ق ش قارىم-قاتىناسى، قىتاي-ەۋرووداق قارىم-قاتىناسى، گازا سوعىسى جانە تايۆانداعى جاعدايعا قاتىستى سۇراقتارعا جاۋاپ بەردى.

ۆان ي: حالىقارالىق ەرەجەلەر تەك ب ۇ ۇ جارعىسىنا نەگىزدەلۋى ءتيىس

قىتاي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا قىتايدىڭ نەگىزگى ۇستانىمى مەن بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىن رەفورمالاۋعا قاتىستى كوزقاراسىنا توقتالدى.

«قىتاي ءارقاشان الەمدە ءبىر عانا جۇيە بار دەپ ەسەپتەدى. ول - بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى بولىپ تابىلاتىن حالىقارالىق جۇيە. ءبىر عانا ءتارتىپ بار، ول - حالىقارالىق قۇقىققا نەگىزدەلگەن حالىقارالىق ءتارتىپ»، - دەدى ۆان ي.

ۆان ي ەشبىر ەل بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى جارعىسىنىڭ ماقساتتارى مەن قاعيداتتارىنان باس تارتىپ، حالىقارالىق ىستەردە ءوز لوگيكاسىنا سۇيەنىپ ارەكەت ەتۋگە بولمايتىنىن باسا ايتتى. سونداي- اق بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ مارتەبەسىن الماستىرۋعا بولمايتىنىن، سوندىقتان ونىڭ ءرولىن السىرەتۋدىڭ ورنىنا ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، نىعايتۋ كەرەكتىگىن جەتكىزدى.

«ءبىز حالىقارالىق قۇقىققا نەگىزدەلگەن جانە ادىلدىك پەن تەڭدىك قاعيداتتارىنا سايكەس بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ۇزدىكسىز دامۋى مەن جەتىلدىرىلۋىنە قولداۋ كورسەتۋ، حالىقارالىق قاتىناستاردا دەموكراتيالاندىرۋ مەن زاڭ ۇستەمدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن حالىقارالىق قوعامداستىقپەن جۇمىس ىستەۋگە دايىنبىز»، - دەدى قىتاي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى.

قىتاي- رەسەي قارىم- قاتىناسى - «ءىرى دەرجاۆالاردىڭ قارىم-قاتىناسىنىڭ جاڭا ۇلگىسى»

ۆان ي باسپاءسوز ءماسليحاتىندا قىتاي مەن رەسەيدىڭ قارىم- قاتىناسى تۋرالى ءسوز قوزعاعاندا، قىتاي مەن رەسەي «قىرعي-قاباق سوعىس داۋىرىنەن ەرەكشەلەنەتىن ءىرى دەرجاۆالار قارىم-قاتىناسىنىڭ جاڭا ۇلگىسىن» ورناتقانىن ايتتى.

«ءتوراعا شي جينپيڭ مەن پرەزيدەنت پۋتيننىڭ ستراتەگيالىق جەتەكشىلىگىمەن قىتاي مەن رەسەيدىڭ جاڭا داۋىردەگى جان-جاقتى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىگىن جوعارى دەڭگەيدە ساقتاپ قالدى. ەكى جاقتىڭ ءوزارا ساياسي سەنىمى تەرەڭدەي ءتۇسىپ، ءتيىمدى ىنتىماقتاستىق ورناتتى. قىتاي مەن رەسەي ءبىر- ءبىرىنىڭ كەمشىلىكتەرىن تولىقتىرىپ، ىنتىماقتاستىقتىڭ جوعارى دەڭگەيىنە قول جەتكىزە الادى. ونىڭ ۇستىنە ەكى ەل اراسىنداعى مادەني- گۋمانيتارلىق الماسۋى دا جوعارى دەڭگەيدە»، - دەدى ۆان ي.

قىتاي سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ايتۋىنشا، قىتاي مەن رەسەي اراسىنداعى ەكىجاقتى ساۋدا كولەمى 2023 -جىلى 240 ميلليارد ا ق ش دوللارىن قۇرايتىن رەكوردتىق كورسەتكىشكە جەتىپ، 200 ميلليارد اقش دوللارىنا جەتۋ ماقساتىنا مەرزىمىنەن بۇرىن جەتكەن.

«الەمدەگى ءىرى دەرجاۆالار جانە بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى مۇشەلەرى رەتىندە قىتاي مەن رەسەي ءىرى دەرجاۆالاردىڭ قارىم-قاتىناسىنىڭ ەسكى قىرعي-قاباق سوعىس داۋىرىنەن مۇلدەم وزگەشە جاڭا ۇلگىسىن جاسادى»، - دەدى قىتاي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ۆان ي.

ۆان ي قىتاي مەن رەسەي اراسىنداعى بۇل جاقسى قارىم-قاتىناستىڭ جاھاندىق ستراتەگيالىق تۇراقتىلىقتى ساقتاۋ، دامىپ كەلە جاتقان دەرجاۆالار اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى ىلگەرىلەتۋ جانە ءىرى دەرجاۆالار اراسىنداعى سالاۋاتتى ءوزارا ارەكەتتەسۋدى ىلگەرىلەتۋ ءۇشىن ەلەۋلى تاجىريبەلىك مانگە يە ەكەنىن باسا ايتتى.

ۆان ي ا ق ش- تان قىتاي مەن امەريكا جۇيەلەرى اراسىنداعى ايىرماشىلىقتاردى قۇرمەتتەۋدى سۇرايدى

ۆان ي قىتاي-ا ق ش قارىم- قاتىناسى تۋرالى ءسوز قوزعاعاندا، قىتاي- ا ق ش قارىم- قاتىناسى تەك ەكى حالىقتىڭ يگىلىگىنە عانا ەمەس، ادامزات پەن الەمنىڭ بولاشاعىنا دا قاتىستى ەكەنىنە نازار اۋداردى. حالىقارالىق جاعداي قالاي وزگەرسە دە، قىتايدىڭ ا ق ش- قا قاتىستى ساياساتى تۇراقتى بولىپ، وزگەرمەگەنىن باسا ايتتى. ۆان ي قىتاي مەن امەريكانىڭ قارىم-قاتىناسى ءۇش نەگىزگى قاعيداعا سۇيەنۋى كەرەك دەپ مالىمدەدى: ءوزارا قۇرمەت، بەيبىتشىلىكتى ساقتاۋ جانە ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىق.

«ەكى ەلدىڭ الەۋمەتتىك جانە ساياسي جۇيەلەرى ءبىر-بىرىمەن مۋلدەم باسقاشا بولعاندىقتان، تەك ايىرماشىلىقتارىمىزدى قۇرمەتتەپ، ولاردى مويىنداۋ ارقىلى عانا ەكى ەل اراسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى ساقتاي الامىز»، - دەدى ۆان ي.

قىتاي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى قىتاي مەن ا ق ش اراسىندا قاقتىعىس تۋىنداسا، ونىڭ سالدارى وتە قورقىنىشتى بولاتىنىن، ءبىراق ءوزارا ءتيىمدى ىنتىماقتاستىققا قول جەتكىزۋگە بولاتىن بولسا، ونىڭ بۇكىل الەمگە پايدالى بولاتىنىن ايتتى.

تايۆانعا ەشقاشان تاۋەلسىز بولۋعا جول بەرىلمەيدى

تايۆان ماسەلەسىن ءسوز ەتكەندە قىتاي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى «الەمدە ءبىر عانا قىتاي بار» دەگەن قاعيداعا توقتالىپ، تايۆان ءارقاشان قىتايدىڭ تەرريتورياسى بولىپ قالا بەرەتىنىن مالىمدەدى. ۆان ي «تايۆان تاۋەلسىزدىگىن» كەز كەلگەن قولداۋ ارەكەتتەردىڭ بارلىعى قىتايدىڭ ۇلتتىق ەگەمەندىگىنە ارالاسۋ جانە قۇرمەتتەمەۋ بولىپ تابىلادى دەدى.

«تايۆاننىڭ تاۋەلسىزدىگىن قولداۋ ءوز دەنەسىنە وت جاعۋمەن تەڭ»، - دەدى ۆان ي.

وسىدان بۇرىن حابارلاعانداي، قىتايدىڭ جىل سايىنعى ماڭىزدى ساياسي وقيعاسى - «ەكى جينالىس» دۇيسەنبى كۇنى ەل استاناسىندا باستالعان. 2 اپتاعا سوزىلعان ماڭىزدى ساياسي ءىس-شارادا زاڭ شىعارۋشىلار جاڭا زاڭداردى، ساياسي تاعايىنداۋلاردى جانە ءارتۇرلى ۆەدومستۆوداعى، سونىڭ ىشىندە قارجى مينيسترلىگى مەن ۇلتتىق دامۋ جانە رەفورمالار جونىندەگى كوميسسياداعى جۇمىس بارىسىن ەگجەي-تەگجەيلى سيپاتتايتىن ۇكىمەت جۇمىسىنىڭ ەسەبىن بەكىتەدى.

اۆتور

مۇقتار مۇرات