«اتىراۋ ايشىقتارى» - مۇنايدان باسقا قانداي ءىرى جوبالار جۇزەگە استى

اتىراۋ. قازاقپارات - 2024-جىلدىڭ العاشقى جارتىجىلدىعىندا عانا اتىراۋ وبلىسىنىڭ جالپى ىشكى ءونىمى 6,7 تريلليون تەڭگەگە جەتكەن. وسىلايشا مۇنايلى استانا ەكونوميكاسى رەسپۋبليكاداعى جالپى ىشكى ءونىمنىڭ 12,7 پايىزىن قۇراعان.

پرەزيدەنت تەلەراديوكەشەنى قۋاتتى قازاقستاننىڭ التىن ۋىعى، دامۋدىڭ جاڭا ارناسىنا تۇسكەن اتىراۋ تۋرالى جاڭا دەرەكتى فيلم ازىرلەدى.

مۇناي-حيميا تەحنوپاركىنىڭ مۇمكىندىكتەرى

اتىراۋ وبلىسى قارا التىن مەن كوگىلدىر وتىننىڭ ءبىرىنشى وندىرىستىك دەڭگەيىنەن ەكىنشى - وڭدەۋ دەڭگەيىنە كوتەرىلە الدى. سونىڭ ءبىر ايعاعى ىسپەتتى «ۇلتتىق يندۋستريالىق مۇناي- حيميا تەحنوپاركى» ارنايى ەكونوميكالىق ايماعىنىڭ مۇمكىندىگى شاش ەتەكتەن.

- پرەزيدەنت ايتقانداي، ءبىز مۇناي- گاز سالاسىنداعى شيكىزاتتان كەتىپ، ونى تەرەڭ وڭدەۋ جانە جاڭا نارىققا شىعارۋ بويىنشا جۇمىستانۋىمىز كەرەك. مىنە، سول تاپسىرمانى ورىنداۋ بارىسىندا ارنايى ەكونوميكالىق ايماق قۇرىلدى. قازىرگى تاڭدا پرەزيدەنتتىڭ جەكە ارالاسۋىمەنەن شەتەلدەردەگى ءىسپارلارداعى كەلىسسوزدەردىڭ ارقاسىندا كوپتەگەن شەتەلدىك كومپانيالارمەن بىرلەسىپ، ۇلكەن جوبالاردى ىسكە اسىرۋعا كىرىسىپ كەتتىك، - دەيدى اتىراۋ وبلىسىنىڭ اكىمى سەرىك شاپكەنوۆ.

2022-جىلى قاراشا ايىندا اتىراۋ وبلىسىنا جۇمىس ساپارىمەن بارعان مەملەكەت باسشىسى ارنايى ەكونوميكالىق ايماقتا «Kazakhstan Petrochemical Industries» گاز-حيميا كەشەنىن ىسكە قوسقان ەدى. بۇل كاسىپورىن «تەڭىز» كەن ورنىندا وندىرىلەتىن شيكىزاتتى وڭدەۋگە باعىتتالعان. الەمدىك پوليپروپيلەن ءوندىرىسىنىڭ 1 پايىزى وسىندا شىعارىلادى.

- بۇگىنگى تاڭدا كرى ءونىمى تەك قازاقستان اۋماعىندا ەمەس، قىتاي، تۇركيا، ەۋروپا، الىس-جاقىن شەت مەملەكەتتەرگە ساتىلىپ وتىر. مىسالى 2023-جىلى ءبىز 60 پايىزعا دەيىن ىشكى سۇرانىستى قامتاماسىز ەتتىك. كرى كومپانياسى ەكىنشى وندىرىستىك فازاعا ءوتىپ وتىر. مىسالى 620 مىڭ توننا گازدان بۇگىندە 500 مىڭ توننا پوليپروپيلەن شىعاراتىن زاۋىتقا اينالىپ وتىرمىز. بۇل وتە ۇلكەن كورسەتكىش. بىلاي قاراساڭ 620 مىڭ توننان گازدى الدە ورتەپ جىبەرەتىن ەدىك، الدە شيكىزات رەتىندە ساتىلاتىن ەدى. قازىرگى تاڭدا ونى ءوزىمىز قازاقستاننىڭ اۋماعىندا وڭدەپ، دايىن ءونىمدى شەتەلگە ەكسپورتتاپ وتىرمىز، - دەيدى جوبا باسشىسى ەرنازار قۇلنازاروۆ.

مۇناي-حيميا تەحنوپاركىندە سالىنىپ جاتقان تاعى ءبىر زاۋىت - Tenizecoservice. كەلەر جىلدىڭ العاشقى ايىنان باستاپ مۇندا سالقىنداتىلعان ازوت، سالقىنداتىلعان كيسلورود پەن گازتەكتى كيسلورود وندىرىلمەك.

- اتىراۋ وبلىسىندا مۇناي ءوندىرۋ، مۇناي سالاسىنا قىزمەت كورسەتۋ كومپانيالارى وتە كوپ. جوندەۋ جۇمىستارىنداعى قاۋىپسىزدىك ءۇشىن ولاردىڭ ءوندىرىس نەمەسە تازالاۋ تەحنولوگيالىق جۇيەسىنە گازتەكتى ازوت قاجەت. سوندىقتان «تەڭىزشيەۆرويل» سىندى الىپ كومپانيالارعا قىزمەت كورسەتەمىز، - دەيدى زاۋىت ديرەكتورى المات بيماعانبەتوۆ.

زاۋىتتىڭ ءوزى شاعىن بولعانىمەن، وندىرىستىك قۋاتى ايتارلىقتاي. وندا ساعاتىنا 600 كەلى، جىلىنا 8 مىڭ توننادان اسا ءونىم شىعارۋ كوزدەلىپ وتىر.

مۇناي-گاز تاسىمالدايتىن ۆاگوندار شىعارىلادى

ەل پرەزيدەنتى ينۆەستيتسيالىق احۋالدى جاقسارتۋدى ەل ەكونوميكاسىنداعى باسىم باعىتتاردىڭ ءبىرى رەتىندە قاراستىرىپ كەلدى. اتىراۋداعى العاشقى ۆاگون قۇراستىرۋ زاۋىتى - سول ساياساتتىڭ جەمىسى.

- ءبىز قازىر يننوۆاتسيالىق ۆاگوندار شىعارىپ جاتىرمىز، - دەدى «تەكسول ترانس» ج ش س باس ديرەكتورى بوريس زيگانشين، - زاۋىت اۋماعى باستاپقىدا 13 مىڭ ش. مەتر ەدى. ال قازىر وندىرىستىك تسەحتاردىڭ قۇرىلىسى ءجۇرىپ جاتىر. وسىلايشا، 2027-جىلى شتات سانىن 2500 ادامعا جەتكىزەمىز جانە 6500 ۆاگون شىعاراتىن بولامىز.

زاۋىت مۇناي مەن گاز تاسىمالداۋعا ارنالعان ۆاگوندار مەن تسيستەرنالار شىعارادى.

بالىق ءوسىرۋ زاۋىتتارى شەتەلگە ءونىم ەكسپورتتايدى

اق جايىق - ەلدىڭ ىرىزدىعى بولسا، اتىراۋلىقتاردىڭ اتا كاسىبى - بالىقشىلىق. جايىقتىڭ بەكىرەسى دە ۇلتتىق برەندكە اينالعالى قاشان. ايماقتاعى «امانگەلدى» بالىق زاۋىتى جۇزدەن اسا بالىق ءونىمىن شىعارۋمەن اينالىسادى. ال قۇرمانعازى اۋدانىنداعى قيعاش وزەنىنىڭ جاعاسىندا جاڭا بالىق زاۋىتى سالىنىپ جاتىر.

- بالىق ساتۋمەن قيىندىق كورەمىز دەپ ويلامايمىز، ويتكەنى ەندى يزرايلگە، گەرمانياعا، مولدوۆاعا، رۋمىنياعا جانە تمد ەلدەرىنە بالىق ونىمدەرىن ەكسپورتتاپ تۇرامىز. بۇرىن قالا مەن ەكى ورتاعا ۇلكەن كولىكپەن قاتىناۋعا 18-20 ساعات كەتسە، قازىر 5-6 ساعاتتا قالاعا تىكەلەي قاتىناي الادى، - دەيدى «سيەۆ كاسپي ف ي ش» ج ش س ديرەكتورى سالامات ومار.

بالىقتى ءوندىرىپ، تۇتىنۋ بار دا، ونى ساقتاپ، قورعاۋ بار. بۇل تۇرعىدا اتىراۋ بەكىرە بالىق ءوسىرۋ زاۋىتىنىڭ ءباسى بيىك. زاۋىت بەكىرەنىڭ قورتپا، ورىس بەكىرەسى، شوقىر، ءپىلماي، سۇيرىك سىندى تۇقىمىن ءوسىرىپ وتىر.

- كوكتەمدە ۋىلدىرىق شاشۋعا جايىق وزەنىنە كىرەتىن بەكىرە تۇقىمداس بالىقتاردىڭ اتالىق- انالىقتارىن اۋلاپ، زاۋىتقا اكەلىپ، ولاردى جاساندى جولمەن ۇرىقتاندىرىپ، ءۇش گرامم سالماققا دەيىن وسىرەمىز. سونان كەيىن تابيعي ورتاعا جىبەرەمىز. زاۋىتتىڭ وندىرىستىك قۋاتى - جىل سايىن 7 ميلليون شاباق وسىرۋگە جەتەدى، - دەپ ءتۇسىندىردى اتىراۋ بەكىرە بالىق ءوسىرۋ زاۋىتىنىڭ باس مامانى ج. وتەۋليەۆا.

سارايشىق العاشقى ورتاعاسىرلىق مۋزەيگە اينالادى

اتىراۋ - قويناۋى قۇپياعا تولى بايتاق ولكە. قاستەرلى ءوڭىردىڭ تاريحى سارايشىقپەن تامىرلاسىپ جاتىر. التىن وردانىڭ استاناسى بولعان ورتاعاسىرلىق قالانىڭ ۇلت تاريحىنداعى ماڭىزىنا بيىل اتىراۋدا وتكەن ۇلتتىق قۇرىلتايدا مەملەكەت باسشىسى ارنايى توقتالعان بولاتىن.

- وسى جەردەن شىعىس باعىتتا ۇرگەنىش قالاسى ورنالاسقان. سول جاقتان سارايشىققا كەلگەن يبن باتۋتا اتتى اراب ساياحاتشىسى كەرەمەت ءبىر مالىمەت قالدىرعان. سارايشىققا ساراي قالاسىنان ون كۇندەي ءجۇرىپ كەلگەنىن، بۇل جەردە باعداد قالاسىنداعىداي جۇزبەلى كوپىرلەردىڭ بار ەكەنىن ايتقان. قالا تۇرعىندارى قايىقتاردى ءبىر- بىرىنە بايلانىستىرىپ، ۇستىنە اعاش بورەنەلەردى تاستاپ، جايىقتىڭ ۇستىنەن وتەتىن جۇزبەلى كوپىرلەر جاساعان، - دەدى «سارايشىق» مەملەكەتتىك تاريحي- مادەني مۋزەي قورىعىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى ءجۇنىس بايعاليەۆ.

2023-جىلى سارايشىقتىڭ دامۋ جوسپارى بەكىتىلدى. الداعى ۋاقىتتا شاھار ءۇستى تۇگەل اينەك شاتىرمەن جابىلعان قازاقستانداعى العاشقى ورتاعاسىرلىق مۋزەيگە اينالادى.

ايتا كەتەيىك، پرەزيدەنت تەلەراديوكەشەنى تۇسىرگەن دەرەكتى فيلمدى مىنا سىلتەمەدەن كورە الاسىزدار.