استانا اكىمدىگى 773 ميلليون تەڭگەگە ساتىپ العان قار ەرىتكىش تەحنيكا قولدان-قولعا ءوتىپ ءجۇر
استانا. KAZINFORM - استانادا 8 جىل بۇرىن الىنعان قار ەرىتەتىن قوندىرعىلار قاڭتارۋلى تۇر. بيۋدجەتتەن 773 ميلليون تەڭگە جۇمساپ ساتىپ العان تەحنيكالار 2020 -جىلدان بەرى بىردە-ءبىر رەت ىسكە قوسىلماعان. Kazinform ءتىلشىسى سالىق تولەۋشىلەردىڭ اقشاسىنا ساتىپ الىنعان تەحنيكانىڭ ەندىگى كەلەشەگى نە بولاتىنىن زەردەلەۋگە تىرىستى.
كليمات تۋرالى كۇماندى ۋاجدەر
استاناعا كانادالىق Trecan ماشينالارىنىڭ كەلىپ، جۇمىسقا كىرىسكەنىن ب ا ق 2015 -جىلدىڭ اقپانىندا جازا باستادى. ول كەزدە قالا اكىمى ادىلبەك جاقسىبەكوۆ بولاتىن. ال قار ەرىتۋ تەحنولوگياسىنىڭ يەسى - Trecan Combustion كومپانياسى ەدى. وسى جوبا ءۇشىن ەكى تاراپ بىرلەسكەن كومپانيا قۇرىپ، ونىڭ اتىن «Astana Snowmelting» بىرلەسكەن كاسىپورنى» ج ش س دەپ اتادى.
كومپانيانىڭ سول كەزدەگى باس ديرەكتورى ەرلان اتاجان جاڭا تەحنولوگيا اكىمدىكتىڭ قار تازالاۋعا جۇمسايتىن قاراجاتىنان جىل سايىن كەمىندە 500 ميلليون تەڭگە ۇنەمدەيتىنىن ايتىپ، سۇحباتتار بەرىپ ءجۇردى. ەرلان اتاجاننىڭ ەسەبىنشە، جىل سايىن استانا شەتىندەگى پوليگونعا 4 ميلليون تەكشە مەتر قار توگىلەدى. وسى جۇمىستى اتقارۋ ءۇشىن قار تيەگەن ءاربىر كولىك ءار رەيستە 13-تەن 30 شاقىرىمعا دەيىن جول جۇرەدى. ال قالانىڭ ءۇش اۋدانىنا Trecan تەحنيكاسىن ورناتسا، قار تاسيتىن ارالىق 3-4 ەسە قىسقارۋى كەرەك بولعان. بۇل قالانى قاردان ارىلتۋعا جۇمسالاتىن شىعىندى 30 پايىز، اقشامەن شاققاندا 500 ميلليون تەڭگە ۇنەمدەۋى كەرەك ەدى.
جوباعا اكىمدىكتىڭ اتىنان اتسالىسقان «Astana» الەۋمەتتىك- كاسىپكەرلىك كورپوراتسياسىنىڭ سول كەزدەگى باسقارما ءتوراعاسى ارمان رامازانوۆ كانادالىق تەحنيكانى ەلوردانىڭ شارۋاسىنا جەگۋ ءۇشىن 900 ميلليون تەڭگە جۇمسايتىندارىن ايتقان.
ال «Elorda eco system» شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ قۇقىعىنداعى مەكەمەسىنىڭ رەداكسيا ساۋالىنا جولداعان جاۋابىندا ءۇش قوندىرعىنىڭ قۇنى 773 ميلليون 86,8 مىڭ تەڭگە ەكەنى ايتىلعان. اتالعان مەكەمە Trecan ماشينالارىنا 2020 -جىلدان بەرى يەلىك ەتىپ وتىر. ال اۋەلدە «استانا تازالىق» ج ش س-نە جالعا بەرىلگەن.
جوبانىڭ تاعدىرىنا جاۋاپتى «Astana» ا ك ك» كەزىندە سونشا داقپىرتپەن ساتىپ الىنعان تەحنيكانىڭ بۇگىندە قولدان-قولعا ءوتىپ جۇرگەنىن استانا كليماتىنىڭ وزگەرۋىمەن بايلانىستىرادى.
- جىلجىمالى قوندىرعىلار قاجەتتىلىككە قاراي، قالىڭ قار جاۋعان كەزدە ىسكە قوسىلادى. ءبىراق بيىلعى ماۋسىمدا ولاردىڭ جۇمىسى قاجەت بولمادى. سەبەبى، قار مولشەرى ايتارلىقتاي كوپ ەمەس جانە كوممۋنالدىق تەحنيكانىڭ پاركى تۇراقتى تۇردە جاڭارتىلىپ وتىر. بارلىق قار ەرىتەتىن قوندىرعىلار مەملەكەتتىك مەنشىككە جاتادى جانە بەلگىلەنگەن نورمالارعا سايكەس قولدانىلادى، - دەلىنگەن كومپانيانىڭ جاۋابىندا.
ءبىر قىزىعى، «قازگيدرومەتتىڭ» مالىمەتى كورپوراتسيا ماماندارىنىڭ ۋاجىمەن قابىسپايدى.
استاناعا 2016-2017 -جىلعى قار تازارتۋ ماۋسىمىندا 33 سانتيمەتر قار تۇسكەن. 2017-2018 -جىلدارى قار قالىڭدىعى 20 سانتيمەتر بولسا، 2018-2019 -جىلدارى 37 سانتيمەترگە جەتكەن. 2019-2020 -جىلدارى 33 سانتيمەتر، 2021-2022 -جىلدارى 44 سانتيمەتر قار جاۋعان. كەيىنگى 2 جىلدا تۇسكەن قاردىڭ كولەمى 36-37 سانتيمەتر بولعان.
بۇدان «Astana» ا ك ك ماماندارى جاۋعان قاردىڭ كولەمىن «قازگيدرومەت» مەكەمەسىنىڭ تاسىلىنەن بولەك ادىسپەن ولشەي مە؟» دەگەن سۇراق تۋىندايدى.
«قازگيدرومەتتىڭ» مالىمەتىن بىلاي قويعاندا، قالا كوشەلەرىندە كوكتەم سايىن كولىكتەر سۋعا «شاشالىپ»، ەسىلدىڭ ەكى جاعاسى ۆەنەتسياعا اينالىپ جاتقانىن استانادا تۇرىپ كورمەۋ مۇمكىن ەمەس. مىسالى، 2022 -جىلى ەلوردا كوشەلەرىن ەرىگەن قار سۋى باسىپ، حالىقتى ابدەن ابىگەرگە سالعان ەدى. بۇل جاعداي بىلتىر دا قايتالاندى.
قار ەرىتەتىن تەحنيكا دەگەن اتاۋىنا قاراپ، بۇل تەحنيكالاردى قار سالاتىن قازانى بار پەش دەپ ەلەستەتۋىڭىز مۇمكىن. البەتتە، ولاي ەمەس. قوندىرعى ەرىتكەن سۋ 4 ساتىلى تازالاۋدان ءوتىپ، ەسىل وزەنىنە جىبەرىلۋ كەرەك بولعان. بۇل ءبىر جاعىنان، كوكتەمدە استانانىڭ كارىز جۇيەسى دۇرىس جوبالانباعان كوشەلەرىندە كولكىپ شىعا كەلەتىن سۋدىڭ كولەمىن ازايتادى دەپ جوسپارلانعان- دى.
«كانادادان كومەك سۇرايمىز»
استانا اكىمدىگىنىڭ «Elorda eco system» شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ قۇقىعىنداعى مەكەمەسىنىڭ جاۋابى 2015 -جىلى وسى جوبانى اكىمدىككە تىقپالاعاندار مەن ونى قولداعانداردىڭ ءسوزىن ۋاقىت تەرىسكە شىعارعانىن كورسەتەدى.
- بۇل تەحنيكالار ديزەلمەن جۇمىس ىستەيدى. قاتتى سۋىقتا ديزەل قاتىپ قالادى. استانانىڭ قىسىندا بۇل قۇرىلعىمەن جۇمىس ىستەۋ قيىن. وعان قوسا، 1 ماشينا جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن كۇنىنە شامامەن 8 توننا ديزەل قاجەت. ول تاعى تەك قىسقى ديزەل بولۋى شارت. ءقازىر بۇل سۇيىق وتىننىڭ ءليترىن 600 تەڭگەگە الاسىز. ودان بولەك، بۇل قوندىرعىلاردى قوسىپ، پايداعا اسىرۋ ءۇشىن 60 جۇمىسشى كەرەك بولادى. ولارعا تولەنەتىن جالاقى بار. سوندىقتان بىزگە ول قولايسىز بولدى، - دەيدى مەكەمە مامانى ءامىرحان جاعىپاروۆ.
بۇل ءۋاجدىڭ كليمات تۋرالى تۇسىنا عانا كۇمانمەن قاراۋعا بولادى. بيىل استانادا ديزەل قاتاتىنداي اياز 19-23 قاڭتار ارالىعىندا عانا بولعانى تۇرعىنداردىڭ ەسىندە. وسى 2-3 كۇندىك ايازعا بولا قىرۋار قارجىعا الىنعان تەحنيكانى ىسكە قوسپاي قويدى دەگەنگە سەنۋ قيىن.
قار ەرىتكىش تەحنيكالاردى «استانا تازالىق» ج ش س جالعا الۋ قۇقىعىمەن يەلىك ەتكەن كەزەڭدە (2016-2020 ج. ج. ) جىلىنا ورتاشا ەسەپپەن 390,8 مىڭ تەكشە مەتر قار ەرىتىلگەن كورىنەدى. ال «Elorda Eco System» مەكەمەسىنە وتكەننەن كەيىن تەك 2020 -جىلى 20 مىڭ تەكشە مەتر قار ەرىتىلگەن. ودان كەيىن مۇلدە جۇمىس ىستەمەگەن. بۇل مالىمەتتەردى اتالعان كاسىپورىنداردىڭ ءوزى ۇسىنعانىن ەسكەرۋ كەرەك.
«Elorda eco system» مەكەمەسىنىڭ رەداكتسيا ساۋالىنا جولداعان جاۋابىندا Trecan ماشينالارىن كەلەسى جىلدان باستاپ قايتا قولدانۋ جوسپاردا بار ەكەنى ايتىلعان. ءبىراق ول ءۇشىن كاناداداعى تەحنولوگيا اۆتورلارىنان كومەك سۇراۋ كەرەك.
- قىستا ديزەل قاتىپ قالماس ءۇشىن ماشينانىڭ جانارماي قۇياتىن باگىن جىلىتىپ تۇراتىن ارنايى فۋنكتسيا كەرەك. ونسىز بۇل قوندىرعىلاردى پايدالانۋ قيىن. وسى ماسەلە بويىنشا كانادالىق مەردىگەر كومپانيامەن كەلىسسوز جۇرگىزۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. ءبارى ويداعىداي بولسا، تەحنيكالاردى كەلەسى ماۋسىمدا پايدالانۋدى باستايمىز، - دەيدى ءا. جاعىپاروۆ.
استانا قالاسى ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتى باۋىرجان جانقوناقوۆ وسى پروبلەمانى ءوز الىنشە كوتەرىپ ءجۇر. ول ءامىرحان جاعىپاروۆتىڭ يدەياسىنا كۇمانمەن قاراپ وتىر.
- مەن كوميسسيا قۇرىپ، ماسەلەنى انىقتاۋ كەرەك ەكەنىن ايتقان ەدىم. بۇل قوندىرعىلاردى دۇرىس پايدالانۋ قاجەت. قانشا دەگەنمەن قۇرىلعىنىڭ تيىمدىلىگىن قۇجات جۇزىندە دالەلدەپ، قىرۋار اقشاعا الدى عوي. ولار وسى جوبانى جۇزەگە اسىراردا بۇل قوندىرعىلار جۇمىس ىستەسە، قار پوليگوندارى ازايادى، كوكتەمدە سۋ تاسقىنى بولمايدى دەپ ۋادە بەردى. وعان قوسا، جۇمىس كۇشىن ازايتىپ، قارجىنى دا ۇنەمدەيمىز دەدى. جوبا باستان اياق ەسەپتەلگەنىن ايتتى. سول كەزدە مۇنى اكىمدىك تە، ءماسليحات تا ماقۇلداعان. بۇل - جاۋاپسىزدىق. بۇل ماشينالاردىڭ قازاقستان ءۇشىن جاڭا تەحنيكا ەكەنىن ەسكەرۋ كەرەك ەدى. ءتىپتى، 1 قۇرىلعىعا كۇنىنە 8 توننا ديزەل كەتەتىنىن ەسكەرسەك، مۇندا ەشقانداي ماعىنا جوق. ەندى قۇرىلعىلاردى قايتا ىسكە قوسۋ ءۇشىن قانشا قاراجات كەتەتىنىن، جوندەۋ شىعىندارىن، كانادادان كەلەتىن ماماندارعا تولەنەتىن اقشانى كورسەتسىن. جاۋاپتىلار ويلانىپ، ونى قالاي قولدانۋعا بولاتىنىن شەشۋ كەرەك، - دەپ وتىر.
دەپۋتاتتىڭ «قوندىرعىنى وزگە وڭىرگە وتكىزىپ قۇتىلۋ كەرەك» دەگەن دە ۇسىنىسى بار.
- بۇل قۇرىلعىلاردى مۇلدە قولدانباي قويا سالۋعا بولمايدى. مۇمكىن ولاردى الماتى نەمەسە وسكەمەن سياقتى قار كوپ جاۋاتىن تاۋلى وڭىرلەرگە جىبەرۋ كەرەك شىعار. ول جاقتا بۇل قۇرىلعىلاردى ءتيىمدى پايدالانۋعا بولاتىن شىعار. بولماسا جەكە سەكتورعا بەرۋ كەرەك، - دەيدى باۋىرجان جانقوناقوۆ.
ايتا كەتسەك، الماتى اكىمدىگى قاردى ەرىتۋ ءۇشىن مۇحيتتىڭ ار جاعىنان قىمبات تەحنيكا الدىرماي- اق، ەسكى قويمانى جابدىقتاپ العان. سوندىقتان استانانىڭ ماشاقاتى كوپ جوباسىنا قىزىعا قويۋى ەكىتالاي.
ال وسكەمەن نەمەسە باسقا قالا استانا قاجەتىنە جاراتا الماعان تەحنيكالارعا قۇدا ءتۇسىپ جاتسا، بۇدان كىم ۇتادى؟ ونى ءدوپ باسىپ ايتۋ قيىن. ءبىر انىعى، كەزىندە وسى جوبانى قالا باسشىلىعىنا تىقپالاپ، جۇزدەگەن ميلليون تەڭگەنىڭ مامىلەسىن جاساۋعا تۇرتكى بولعان ادامداردىڭ قۇلاعى تىنىش تابۋى مۇمكىن. ويتكەنى، شالعاي ءوڭىردىڭ بالانسىنا بەرىلگەن تەحنيكانى كەيىن ەسەپتەن شىعارىپ، ۇمىتتىرىپ جىبەرۋ استانادا تۇرعان جەرىندەگى بالانستان شىعارۋدان الدەقايدا وڭاي بولاتىنى ءسوزسىز.
اۆتور
ارۋجان ماحمۋت
