وقۋ جىلى الدىندا بالا دەنساۋلىعىن قالاي نىعايتۋعا بولادى

استانا. قازاقپارات - دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ ماماندارى بالانى مەكتەپكە قالاي دايىنداۋ جانە ماۋسىمدىق اۋرۋلاردان قورعاۋ تۋرالى اتا- انالارعا كەڭەس بەرەدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

وقۋ جىلى الدىندا جانە مەكتەپكە بارار كەزىندە بالالار قانشالىقتى ءجيى مەديتسينالىق تەكسەرۋدەن ءوتۋى كەرەك؟ جاسىنا جانە دەنساۋلىق جاعدايىنا بايلانىستى مەديتسينالىق تەكسەرۋدىڭ قانداي ارالىقتارى ۇسىنىلادى؟

3 جاستان اسقان بالالارعا پروفيلاكتيكالىق مەديتسينالىق تەكسەرۋلەر جىلىنا ءبىر رەت جۇرگىزىلەدى. ول كاسىبي تەكسەرۋ ناتيجەلەرى بويىنشا مامانداردىڭ ۇسىنىستارى انىقتالعان پاتولوگياعا بايلانىستى.

دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى بالالاردىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ جانە ولاردى وقۋ جىلىنىڭ الدىندا نىعايتا ءتۇسۋ ءۇشىن قانداي ناقتى ءىس-شارالار مەن باعدارلامالار وتكىزىپ جاتىر؟ اتا-انالار بالالاردىڭ دەنساۋلىعىن قولداۋ پروتسەسىنە قالاي قاتىسا الادى؟

بالالاردىڭ دەنساۋلىق جاعدايى، ولاردىڭ ءبىلىمى مەن تاربيەسى ءبىر-بىرىمەن تىعىز بايلانىستى. سوندىقتان بۇگىنگى تاڭدا دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ الدىنا بالالار مەن جاستاردىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ، ولاردا سالاۋاتتى ءومىر سالتى داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ مىندەتى تۇر. سول سياقتى سالاۋاتتىلىققا، دەنساۋلىق مادەنيەتىن تاربيەلەۋ، دەنساۋلىقتى كۇتۋ بويىنشا جاعداي جاساۋ، وقۋ پروتسەسىنە ءتيىمدى دەنساۋلىق ساقتاۋ تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋ تاپسىرماسى بار.

دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى بالالاردىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ جانە ولاردى وقۋ جىلىنا دايىنداۋ ءۇشىن ۇنەمى پروفيلاكتيكالىق ءىس-شارالار وتكىزەدى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ باعدارلامالارىن ەنگىزەدى. ءاربىر ازامات ءۇشىن ساپالى جانە قولجەتىمدى دەنساۋلىق ساقتاۋ «سالاۋاتتى ۇلت» ۇلتتىق جوباسىن ءتيىمدى ىسكە اسىرۋ ماڭىزدى. ونىڭ شەڭبەرىندە وڭىرلەردەگى ۇلتتىق قوعامدىق ورتالىقتىڭ ۇيىمداستىرۋشىلىق-ادىستەمەلىك باسشىلىعىمەن جول قوزعالىسى ەرەجەلەرىن ساقتاۋ جانە جول- كولىك وقيعاسىنىڭ الدىن الۋ بويىنشا حالىقتىڭ حابارىن ارتتىرۋعا ارنالعان ءىس-شارالار وتكىزىلەدى.

سونىمەن قاتار ناشاقورلىققا جانە ەسىرتكىنىڭ زاڭسىز اينالىمىنا قارسى كۇرەستىڭ حالىقارالىق كۇنىنە ورايلاستىرىلعان ايلىق وتكىزىلدى. ودان بولەك، دۇنيەجۇزىلىك گەپاتيتكە قارسى كۇرەس كۇنىنە ورايلاستىرىلعان ۇلتتىق باعدارلاما جۇزەگە اسىرىلۋدا. رەسپۋبليكادا جاستار دەنساۋلىق ورتالىقتارى بەلسەندى جۇمىس ىستەيدى. ولاردىڭ مىندەتى 10 جاستان 29 جاسقا دەيىنگى جاسوسپىرىمدەر مەن جاستارعا كەشەندى، ونىڭ ىشىندە كونسۋلتاتسيالىق مەديتسينالىق جانە پسيحولوگيالىق كومەك كورسەتۋ. ورتالىقتى اشۋداعى ماقسات- جاس ۇرپاقتىڭ رەپرودۋكتيۆتى دەنساۋلىعىن ساقتاۋ، جاسوسپىرىمدەر دەنساۋلىعىنا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋىن قالىپتاستىرۋ جانە سالاۋاتتى ءومىر سالتى داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ.

بالالاردى وقۋ جىلىنا قالاي دۇرىس دايىنداۋ كەرەك جانە مەكتەپتە بالالاردىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ بويىنشا ۇسىنىمدار

جەكە گيگيەنا. بالادا ادەتتى قالىپتاستىرۋ، گيگيەنالىق ەرەجەلەردى ساقتاۋ، ونى جۇقپالى اۋرۋلاردان قورعايدى. گيگيەنا ەرەجەلەرىن ءبىلۋ جانە ەستە ساقتاۋ ماڭىزدى تاماقتانار الدىندا، سەرۋەندەپ، دارەتحاناعا بارعاننان كەيىن قولدى جۋۋ كەرەك.

دۇرىس تاماقتانۋ. بالانىڭ كۇندەلىكتى راتسيونىندا شىرىندار، ماۋسىمدىق كوكونىستەر مەن جەمىس- جيدەك بولۋ كەرەك. ولاردىڭ قۇرامىندا A ،E ،PP ،F جانە س دارۋمەندەرى بار تاعامدار (اسقاباق، قىزىل بۇرىش، قىزاناق، ءسابىز، قاراقات، يتمۇرىن، ليمون، مۇكجيدەك) جانە كالتسيي (سۇزبە، ىرىمشىك، كۇنجىت) بولۋى كەرەك. جاڭعاقتاردا، تۇقىمداردا جانە بۇرشاق داقىلدارىندا كوپتەگەن پايدالى ميكروەلەمەنتتەر بار. اشىتىلعان ءسۇت ونىمدەرى مەن وسىمدىك پروبيوتيكتەرى (پياز، سارىمساق) تۋرالى ۇمىتپاڭىز. تورتتاردى كەپتىرىلگەن جەمىستەرمەن اۋىستىرۋ كەرەك. مازىردەن چيپتەردى، گازدالعان سۋسىنداردى، تۇزدىقتاردى، وڭدەلگەن تاعامداردى، فاست- فۋدتاردى الىپ تاستاۋ كەرەك. مايعا قۋىرىلماي، ياعني قايناتىلعان نەمەسە پىسىرىلگەن تاعامدار پايدالى.

تاڭەرتەڭگى گيمناستيكا. تۇراقتى جاتتىعۋلار-بالالاردى مەكتەپكە دۇرىس دايىنداۋدىڭ نەگىزگى نۇكتەلەرىنىڭ ءبىرى. زاريادتاۋ بالانىڭ جالپى تونۋسىن ارتتىرۋعا، ۇيقىشىلدىق پەن لەتارگيادان ارىلۋعا كومەكتەسەتىن تابيعي قاجەتتىلىككە اينالۋى كەرەك.

جاتتىعۋلاردى ءبىر ۋاقىتتا، تاماقتانار الدىندا، اش قارىنعا جاساعان ءجون. نەگىزگى جاتتىعۋلارعا قولدى سەرمەۋ، اينالمالى قوزعالىستار جانە دەنەنىڭ قيسايۋى، ورنىندا ءجۇرۋ، وتىرۋ جاتادى. قاجەت بولسا، جاتتىعۋدى دۇرىس پوزانى قالىپتاستىرۋ ءۇشىن جاتتىعۋلارمەن تولىقتىرۋعا بولادى، تىنىس الۋ جاتتىعۋلارى. جاتتىعۋدىڭ بۇل ءتۇرى سۋىقتىڭ جيىلىگىن تومەندەتۋدىڭ دە، بالانىڭ جۇيكە جۇيەسىن نىعايتۋدىڭ جانە ونىڭ توزىمدىلىگىن دامىتۋدىڭ جاقسى ءادىسى بولىپ تابىلادى. ماسساج توسەنىشتەرىمەن ءجۇرۋ رەفلەكسوگەندىك ايماقتارعا پايدالى.

كۇن رەجيمى. ناقتى كۇن ءتارتىبى سالاۋاتتى مىنەز- قۇلىق ادەتتەرىن قالىپتاستىرادى جانە ءۇي تاپسىرماسىن ورىنداۋدى جەڭىلدەتەدى. سوندىقتان، بالانى مەكتەپكە دايىنداۋ كەزەڭىندە ول 22 ساعاتتان كەشىكتىرمەي ۇيىقتاۋى كەرەك. ال ۇيقىنىڭ ۇزاقتىعى كەم دەگەندە 9-10 ساعاتتى قۇراۋى كەرەك. تازا اۋادا ويناۋدىڭ وڭتايلى ۋاقىتى-2-3 ساعات.

قولدىڭ ۇساق موتوريكاسىن دامىتۋ. مودەلدەۋ، سۋرەت سالۋ جانە جوبالاۋ جازۋ داعدىلارىن وڭاي جانە جىلدام الۋعا كومەكتەسەدى جانە ينتەللەكتۋالدى قابىلەتتەردىڭ دامۋىن ىنتالاندىرادى.

وتباسىنداعى قولايلى پسيحولوگيالىق جايلىلىق. بالاعا نازار اۋدارۋ، ونىڭ قۇرداستارىمەن قارىم- قاتىناسىنا قىزىعۋشىلىق تانىتۋ سترەسسكە توزىمدىلىكتىڭ قالىپتاسۋىنا وتە پايدالى اسەر ەتەدى. ءسىز بالامەن قارىم-قاتىناستى بىلمەۋىڭىز كەرەك، ۇنەمى سىنعا ۇشىراماڭىز، ونىڭ ءوز قابىلەتتەرىنە دەگەن سەنىمىن نىعايتىپ، ونىڭ جەتىستىكتەرىن بارلىق جاعىنان كوتەرمەلەۋىڭىز كەرەك. بالا بالاباقشاعا نەمەسە مەكتەپكە قۋانا باراتىنداي قولايلى جاعداي جاساعان ءجون.

ەگەر بالا مەديتسينالىق مامانداردىڭ ديسپانسەرلىك ەسەبىندە بولسا. مىندەتتى تۇردە ولارعا بارىڭىز، بالانى مەكتەپكە دايىنداۋ جانە بار پروبلەمانى ەسكەرە وتىرىپ بەيىمدەۋ بويىنشا پايدالى كەڭەستەر الىڭىز. قاجەت بولعان جاعدايدا قاجەتتى تەراپيا كۋرسىنان وتۋگە بولادى.

وقۋ جىلى الدىندا جانە مەكتەپ كەزىندە COVID-19 ۆيرۋسىنان ساقتانۋدا قانداي شارالاردى وتكىزۋ كەرەك؟ بالالار، اتا-انالار، مەكتەپ باسشىلىعى مەن قىزمەتكەرلەرى قانداي ەرەجەلەر مەن ۇسىنىستارعا سۇيەنۋى قاجەت؟

بالالار مەن ولاردىڭ اتا-انالارىنا ارنالعان نەگىزگى ۇسىنىس- جەكە گيگيەنانى ساقتاۋ، ماسكا رەجيمىن ساقتاۋ، سانيتايزەرلەردى قولدانۋ.

سونىمەن قاتار، ۆيرۋستىڭ تاراۋى ارتقان جاعدايدا كودەكستىڭ 38 جانە 104-باپتارىنا سايكەس قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ باس مەملەكەتتىك سانيتاريالىق دارىگەرىنىڭ قاۋلىسىمەن ءبىلىم بەرۋ وبەكتىلەرىندە شەكتەۋ شارالارى ەنگىزىۋى مۇمكىن. ياعني ادامدار كابينەتتەردە، سپورت، اكت زالدارىندا، سىنىپتاردا، اسحانا دا ءجيى شوعىرلانباۋى ءتيىس. بۇل جەردە شەشىم بارلىعىنا قاتىستى، ياعني بالالار، ۇستازدار، مەكتەپ پەرسونالدارى جانە تاعى سول سياقتى.

وقۋ جىلى كەزىندە دەنساۋلىق پەن ءال- قۋاتتى ساقتاۋ بويىنشا اتا- انالار مەن وقۋشىلار ءۇشىن قانداي اقپارات پەن رەسۋرستار بار؟ دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى قانداي ونلاين- باستامالار مەن ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىن ۇسىنادى؟

بۇگىنگى تاڭدا دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ قولداۋىمەن قازاقستاندا جاستار دەنساۋلىعىن نىعايتۋ مەكتەپتەرىنىڭ رەسمي ۆەب- سايتى جۇمىس ىستەيدى. ونىڭ ماقساتى اتالعان جوباعان قاتىسۋشى مەكتەپتەردى ۇلتتىق جەلىگە بىرىكتىرۋ جانە ولارعا ادىستەمەلىك كومەك كورسەتۋ. سايت كەلەسىدەي، باستى بەت، ءبىز تۋرالى، تاسپا، جاڭالىقتار جانە دەنساۋلىق تاقىرىپتارى، ودان بولەك، باسشىلىق قۇرامى، نۇسقاۋلار جانە جىلدام باعالاۋ قۇرالى.

سايت ءۇش تىلدە (قازاق، ورىس، اعىلشىن) جۇمىس ىستەيدى. ودان بولەك، Shyn.kz جاسوسپىرىمدەر مەن اتا- انالار ءۇشىن فيزيولوگيالىق جانە پسيحولوگيالىق دامۋ ماسەلەلەرىنە ارنالعان سايت بار.

وقۋ جىلى باستالار الدىندا بالالاردىڭ دەنساۋلىعىن قامتاماسىز ەتۋدەگى وتباسى مەن مەكتەپتىڭ ءرولى قانداي؟ وقۋشىلاردىڭ دەنساۋلىعىن قورعاۋ مەن ساقتاۋدا بىرلەسكەن كۇشتىڭ ناتيجەسى قانداي؟

دەنساۋلىقتى نىعايتاتىن مەكتەپتەر تۇجىرىمداماسى بۇكىل مەكتەپ قاۋىمداستىعىنىڭ - وقۋشىلاردىڭ، ولاردىڭ وتباسىلارى مەن اتا- انالارىنىڭ، وقىتۋشىلار مەن وقىتۋشىلار قۇرامىنىڭ جانە مەكتەپتىڭ اينالاسىنداعى بارلىق ادامداردىڭ دەنساۋلىعىن نىعايتۋدى كوزدەيدى. كادىمگى مەكتەپتەن ايىرماشىلىعى، پاندىك ەمەس، جالپى مەكتەپتىك تاسىلگە نەگىزدەلگەن جانە دەنساۋلىق پەن وقۋدى جاقسارتۋعا باعىتتالعان.

ايتا كەتەيىك، قازاقستان بويىنشا مەكتەپتەردىڭ جالپى سانى - 7550. ونىڭ ىشىندە قالالىق مەكتەپتەر – 2288، اۋىلدىق مەكتەپتەر - 5262. ولاردا 3,5 ميلليوننان استام وقۋشى وقيدى. بۇل قازاقستاننىڭ جالپى حالقىنىڭ %18,2 قۇرايدى. جالپى مەكتەپتەردىڭ %17 جاستار دەنساۋلىعىن نىعايتۋ مەكتەپتەرى جوباسىنا قاتىسادى. سوڭعى 5 جىلدا ولاردىڭ سانى 1201 مەكتەپكە جەتتى.